Zatwierdzone plany strategiczne są pierwszymi przygotowanymi w oparciu o zreformowaną Wspólną Politykę Rolną

Prace nad zmianą WPR w UE rozpoczęły się już w czerwcu 2018 r. W październiku 2020 r. Parlament Europejski i Rada UE uzgodniły swoje stanowiska negocjacyjne, a w czerwcu 2021 r. osiągnięto wstępne porozumienie polityczne w sprawie reformy. Formalnie przyjęto je 2 grudnia 2021 r. Od tej daty każdy kraj UE przedkłada swój plan strategiczny Komisji Europejskiej, która ma sześć miesięcy na jego ocenę i zatwierdzenie.

W latach 2023–2027 na WPR zarezerwowano łącznie 270 mld euro. Siedem zatwierdzonych planów odpowiada budżetowi w wysokości ponad 120 mld euro, z czego ponad 34 mld euro przeznaczone jest tylko na cele środowiskowe i klimatyczne oraz ekoschematy. Polska otrzyma z tej puli łącznie 22 mld euro, z czego 17,3 mld euro na wypłatę wsparcia z I filaru oraz 4,7 mld euro na pomoc z II filaru. Pieniądze zasilą środki krajowe w wysokości ponad 3,2 mld euro.

Podczas konferencji prasowej obwieszczającej zatwierdzenie Planu Strategicznego, Henryk Kowalczyk, minister rolnictwa, zaznaczał, iż pierwotnie nasz Plan Strategiczny nie zawierał zbyt dużego wsparcia dla hodowli, ale na ostatnim etapie udało się to zmienić poprzez dwukrotne zwiększenie dopłat do dobrostanu zwierząt. Wicepremier ma nadzieję, że te pieniądze zatrzymają likwidację gospodarstw z produkcją zwierzęcą w Polsce. W podobnym tonie wypowiadał się na tej konferencji Janusz Wojciechowski, unijny komisarz ds. rolnictwa.

Według jego obliczeń na wsparcie hodowli w najbliższych 5 latach przeznaczonych zostało łącznie 3,4 mld euro, są to pieniądze na dobrostan oraz płatności do produkcji.

Jakie dopłaty rolnicy otrzymają z I filaru?

W nowej WPR zwiększono wydatki na klimat, środowisko i dobro­stan zwierząt oraz wprowadzono nowy rodzaj płatności, którym są ekoschematy.

W ramach I filaru od 2023 r. nasi rolnicy będą otrzymywali następujące płatności bezpośrednie:

• płatność podstawowa,

• płatność redystrybucyjna,

• płatności dla młodego rolnika,

• płatności związane z produkcją do: krów, bydła, owiec i kóz, buraków cukrowych, chmielu, lnu, konopi włóknistych, pomidorów, truskawek, ziemniaków skrobiowych, roślin pastewnych oraz strączkowych na ziarno.

Ponadto Polska będzie kontynuowała wypłatę wprowadzonej w bieżącym roku uzupełniającej płatności podstawowej. Wśród płatności realizowanych z I filaru znajdą się także ekoschematy. Jest ich sześć:

• Obszary z roślinami miododajnymi,

• Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi,

• Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych,

• Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin,

• Biologiczna ochrona upraw,

• Dobrostan zwierząt.

Na jakie wsparcie mogą liczyć rolnicy w ramach z II filaru?

W ramach II filaru będą kontynuowane płatności ONW, wsparcie na rozwój małych gospodarstw oraz młodych rolników, aczkolwiek oprócz młodych rolników o pomoc na rozpoczęcie prowadzenia działalności rolniczej oraz przedsiębiorstw wiejskich będą mogli występować także inni rolnicy. Wśród działań inwestycyjnych przewidziano wsparcie na inwestycje poprawiające dobrostan bydła i świń, inwestycje w gospodarstwach rolnych w zakresie OZE i poprawy efektywności energetycznej, inwestycje zapobiegające rozprzestrzenianiu się ASF oraz inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu. Przewidziano także wsparcie w formie dotacji oraz instrumentów finansowych na inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność. Jest to działanie nieco zbliżone do obecnej modernizacji gospodarstw.

Wśród działań bezpośrednio oddziałujących na środowisko znalazły się ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000 oraz poza Natura 2000, rolnictwo ekologiczne, ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000, zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych, zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin oraz zwierząt w rolnictwie oraz bioróżnorodność na gruntach ornych. Dość rozbudowany katalog pomocy z II filaru uzupełnia ponadto szereg działań związanych z zalesianiem oraz tworzeniem zadrzewień śródpolnych i rozwój usług na rzecz rolnictwa i leśnictwa (instrumenty finansowe). Utrzymano także pomoc na tworzenie i rozwój organizacji producentów i grup producentów rolnych oraz marketing i rozwój współpracy dotyczący żywności wytwarzanej w ramach systemów jakości oraz scalanie gruntów.

Plan Strategiczny przewiduje kontynuowanie działania polegającego na dopłatach do składek ubezpieczenia zwierząt gospodarskich oraz – co jest nowością – dofinansowanie funduszy wzajemnościowych.

Wszystko pod kontrolą

Przepisy unijne zakładają, iż pod koniec 2023 r. Komisja Europejska przedstawi sprawozdanie oceniające funkcjonowanie planów, ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięcia celów Zielonego Ładu, czyli strategii „Od pola do stołu” i strategii na rzecz bioróżnorodności. Natomiast od 2024 r. każdy kraj UE będzie przedstawiał roczne sprawozdanie z wyników i organizował spotkanie przeglądowe z Komisją.

Magdalena Szymańska
fot. M. Szymańska