Stan gruntów pozostających w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa na dzień 30.09.2022 r. wynosił ogółem 1 345 506 ha, z czego grunty znajdujące się w dzierżawie stanowiły 1 079 687 ha, w zarządzie 17 393 ha, użytkowaniu wieczystym 52 477 ha, dożywotnim użytkowaniu 2 061 ha, bezumownym korzystaniu 6 471 ha.

Ministerstwo rolnictwa zapewnia, że dla KOWR priorytetem jest wydzierżawianie gruntów rolnych rolnikom

- Głównym kierunkiem nietrwałego rozdysponowania i zagospodarowania nieruchomości ZWRSP jest dzierżawa. Dzierżawa nieruchomości rolnych cieszy się dużym zainteresowaniem, gdyż jest to dogodny sposób użytkowania gruntów i budynków, niewymagający angażowania dużych środków finansowych, jak ma to miejsce przy nabywaniu nieruchomości – mówił w Sejmie wiceminister Rafał Romanowski. 

Wydzierżawienie nieruchomości ZWRSP następuje w trybie przetargowym (przede wszystkim w drodze przetargów ograniczonych do rolników indywidualnych) lub w trybie bezprzetargowym (w przypadkach określonych w ustawie).

Według stanu na 30.09.2022 r. w dzierżawie pozostawało 1 079,7 tys. ha (czyli 81% powierzchni pozostającej w ZWRSP) na podstawie 68,6 tys. umów dzierżawy. W okresie od 1.01.2022 r. do 30.09.2022 r. wydzierżawiono ogółem 31 059 ha gruntów ZWRSP, na podstawie 3 138 zawartych umów – w tym w trybie przetargowym wydzierżawiono 30 494 ha, a w bezprzetargowym 565 ha.

Spada sprzedaż, rośnie dzierżawa

Systematycznie spada sprzedaż gruntów. W roku 2014 sprzedano 119,2 tys. ha na podstawie 12,3 tys. umów sprzedaży, w roku 2015 sprzedano 75,6 tys. ha na podstawie 11 tys. umów sprzedaży, w roku 2016 sprzedano 17 tys. ha na podstawie 1,8 tys. umów sprzedaży. Natomiast w czasie obowiązywania ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości, w okresie maj-grudzień 2016 r., sprzedaż znacząco spadła i wyniosła 0,6 tys. ha na podstawie 800 umów sprzedaży.

W latach 2014-2015, czyli przed wejściem w życie przepisów ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości, wydzierżawiono następującą powierzchnię gruntów ZWRSP:

• w roku 2014 wydzierżawiono 55,7 tys. ha na podstawie 5,5 tys. umów dzierżawy,
• w roku 2015 wydzierżawiono 37,4 tys. ha na podstawie 5,2 tys. umów dzierżawy.

Natomiast w roku 2016 nastąpił wzrost powierzchni wydzierżawionej i zawartych umów dzierżawy, który wyniósł, odpowiednio, 59,4 tys. ha i 8,6 tys. umów dzierżawy. W kolejnych latach zaobserwować można podobny poziom powierzchni wydzierżawionych gruntów, mieszczący się w przedziale 36-53 tys. ha.

KOWR przedłuża umowy dzierżawy

W okresie od 2016 r. do września 2022 r. nastąpił wzrost liczby umów dzierżawy o 11,3 tys., tj. o blisko 20%. Powierzchnia gruntów pozostających w dzierżawie w tym okresie wzrosła o prawie 58 tys. ha. Zdaniem MRiRW było to możliwe dzięki konsekwentnej polityce przedłużania umów. W okresie od 2017 r. do września 2022 r. przedłużono 33,3 tys. umów dzierżawy na powierzchnię prawie 629 tys. ha. Zmniejszyła się również powierzchnia gruntów nierozdysponowanych, w analizowanym okresie o 77,3 tys. ha.

Jakie skutki zakazu sprzedaży państwowej ziemi rolnej?

Z informacji przesłanej przez MRiRW do Sejmu wynika, że gdyby nie wprowadzono przepisów o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości ZWRSP i utrzymano sprzedaż tych nieruchomości na poziomie realizowanym przed 2016 r., powierzchnia gruntów państwowych, pozostających w dyspozycji KOWR, uległaby znacznemu zmniejszeniu. W konsekwencji, ilość oferowanych przez KOWR gruntów do dzierżawy byłaby zdecydowanie mniejsza, niż ma to miejsce obecnie, a zatem i możliwość powiększania gospodarstw rodzinnych w oparciu o grunty ZWRSP byłaby ograniczona.

Dodatkowo, co trzeba zaznaczyć, wprowadzenie przepisów o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości ZWRSP spowodowało w pierwszych latach po wejściu zmian w 2016 r. zahamowanie gwałtownego wzrostu cen sprzedaży nieruchomości państwowych.

Cena za 1 ha gruntów rolnych ZWRSP wynosiła bowiem w:

• 2011 r. - 17 042 zł,
• 2014 r. - 25 592 zł,
• 2016 r. -  32 255 zł.

Natomiast w latach następnych kształtowała się na następującym poziomie w:

• 2017 r. – 31 058 zł,
• 2018 r. – 26 402 zł,
• 2019 r. - 30 998 zł,
• 2020 r. – 35 220 zł.

Ile gruntów rolnych zostało w Zasobie?

Według stanu na dzień 30.09.2022 r. w ogólnej powierzchni gruntów ZWRSP pozostawało do rozdysponowania 157,9 tys. ha. Dokonana w jednostkach terenowych KOWR szacunkowa ocena przydatności tych gruntów do różnych celów (wg stanu na 30.06.2022 r.) wykazała, że znaczna część gruntów (ok. 72%), może być sprzedana lub wydzierżawiona kontrahentom KOWR na cele związane z produkcją rolną, z tym że większość z tych gruntów to grunty o niskiej przydatności rolniczej i znacznym rozdrobnieniu.

Kolejny rodzaj gruntów (ok. 17%), określono jako kwalifikujące się do wykorzystania w celach nierolniczych – zwłaszcza pod zalesienie i budownictwo, a także na cele rekreacji i związane z ochroną przyrody. Dla pozostałego rodzaju gruntów (ok. 11%), nie zdefiniowano możliwych kierunków ewentualnego wykorzystania. Ocenia się, że znaczna część tych gruntów charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem oraz innymi niekorzystnymi cechami (np. nieuregulowane stosunki wodne, grunty zakamienione, położone na skarpach, urwiskach, między wałami przeciwpowodziowymi, itp.).

wk, fot. pixabay