Czym są zasoby naturalne kraju?

Pana sprawa z pewnością nie jest przegrana. Pełnomocnik Lasów Państwowych reprezentujących Skarb Państwa przypuszczalnie powołał się na przepisy ustawy z 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju.

Zgodnie z art. 1 tej ustawy, do tych zasobów zalicza się:

• wody podziemne oraz wody powierzchniowe w ciekach naturalnych i w źródłach, z których te cieki biorą początek, w kanałach, w jeziorach i w zbiornikach wodnych o ciągłym dopływie w rozumieniu przepisów ustawy z 20 lipca 2017 r. Prawo wodne;

• wody polskich obszarów morskich wraz z pasmem nadbrzeżnym i ich naturalnymi zasobami żywymi i mineralnymi, a także zasobami naturalnymi dna i wnętrza ziemi znajdującego się w granicach tych obszarów w rozumieniu ustawy z 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej;

• lasy państwowe;

• złoża kopalin niestanowiące części składowych nieruchomości gruntowej w rozumieniu ustawy z 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze;

• zasoby przyrodnicze parków narodowych.

Z kolei art. 2 wskazuje, że wymienione wyżej zasoby naturalne stanowiące własność Skarbu Państwa nie podlegają przekształceniom własnościowym, z zastrzeżeniem jednak przepisów zawartych w ustawach szczególnych.

Co to jest przekształcenie własnościowe?

Określenie „przekształcenie własnościowe" ma wieloznaczny, a zarazem nieostry charakter. Ustawa nie definiuje tego pojęcia. Orzecznictwo sądowe też nie jest jednolite w zakresie jego rozumienia. Dopuszcza się daleko idącą interpretację tego zwrotu i objęcie nim każdej zmiany własnościowej, bez względu na jej podstawę. Do przekształcenia własnościowego w tym ujęciu mogłoby dojść nie tylko w następstwie procesów prywatyzacyjnych lub reprywatyzacyjnych, lecz także zbycia na podstawie czynności prawnej, realizacji roszczeń przysługujących posiadaczowi samoistnemu, jak również z mocy prawa na skutek określonego zdarzenia prawnego.

Przeważa jednak linia orzecznicza wskazująca, że chodzi tu o uniknięcie poddania procesom reprywatyzacji i prywatyzacji zasobów o strategicznym znaczeniu, z których wiele przeszło na własność państwa w sposób krzywdzący dla dawnych właścicieli. Przemawia za tym również art. 7 wymienionej wyżej ustawy, z którego wynika, że zasoby wymienione w art. 1 powinny pozostać własnością Skarbu Państwa, a roszczenia byłych właścicieli lub ich spadkobierców mają zostać zaspokojone wyłącznie przez rekompensaty pieniężne.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z 10 maja 2019 r. (sygn. akt: I CSK 207/18) orzekł, że art. 2 ustawy z 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju nie wyłącza nabycia przez zasiedzenie nieruchomości Skarbu Państwa stanowiącej las państwowy, na zasadach określonych w art. 172 i następnych Kodeksu cywilnego.

Zgodnie zaś z art. 172 k.c., posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat 20 jako posiadacz samoistny w dobrej wierze lub po upływie lat 30 przy posiadaniu w złej wierze.

Zajęcie lasu przez zasiedzenie - czy jest to możliwe?

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu tego postanowienia, zasiedzenie jest specyficznym pierwotnym sposobem nabycia własności, do którego dochodzi z mocy prawa na skutek upływu czasu. Nie jest natomiast formą gospodarowania własnością publiczną lub instrumentem szeroko nawet rozumianego obrotu prawnego, do którego dochodzi z woli właściciela. Posiadacz uzyskuje własność na skutek długotrwałego realizowania właścicielskiego władztwa nad rzeczą przy jednoczesnej bezczynności właściciela. Zasiedzenie służy tym samym eliminowaniu trwającej dłuższy czas rozbieżności między faktycznym wykonywaniem uprawnień właścicielskich a stanem własności, pełniąc funkcję korygującą i porządkującą.

W świetle tego orzeczenia Sądu Najwyższego oraz innych wyrażających podobne stanowisko może Pan zatem liczyć na uwzględnienie wniosku o zasiedzenie, pod warunkiem że są spełnione przesłanki prowadzące do nabycia włas­ności w ten sposób. Gdyby postanowienie sądu rejonowego rozpatrującego sprawę w I instancji było dla Pana niekorzystne, należy wnieść apelację do sądu okręgowego, przytaczając przedstawione wyżej argumenty.

Alicja Moroz
fot. Pixabay