Czy na umowie użyczenia można pobierać czynsz?

Umowa, jaką zawarł Pan z bratem, nie daje podstaw do żądania czynszu. Jednak w opisanej sytuacji istnieją podstawy do zażądania zwrotu działki, chyba że brat zgodzi się na podpisanie umowy dzierżawy, która będzie przewidywać zapłatę czynszu.

Zgodnie z art. 710 Kodeksu cywilnego, przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony lub nieoznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Jak długo może trwać taka umowa?

Strony umowy mogą określić okres, na jaki została ona zawarta. Jeżeli tego nie zrobią, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Artykuł 365 [1] k.c. stanowi, iż zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów – niezwłocznie po wypowiedzeniu.

Kiedy można zażądać zwrotu działki?

W myśl art. 715 k.c., jeżeli umowa użyczenia została zawarta na czas nieoznaczony, użyczenie kończy się, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić. Jednak zgodnie z art. 716 k.c. użyczający może żądać zwrotu rzeczy, chociażby umowa była zawarta na czas oznaczony, jeżeli:

• biorący używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, lub
• jeżeli powierza rzecz innej osobie, nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności, albo
• jeżeli rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy.

Jeśli umowa nie przewiduje zabudowy działki, brat używa jej w sposób niezgodny z umową. Ma więc Pan pełne prawo zakończyć ją natychmiastowo, kierując do brata oświadczenie z żądaniem zwrotu użyczonej działki.

W jakim stanie musi rzeczona działka zostać zwrócona?

Działka powinna być zwrócona wraz z obiektami budowlanymi, które stały się jej częścią składową. Artykuł 48 k.c. wskazuje, że częściami składowymi gruntu są w szczególności budynki i inne urządzenia trwale związane z gruntem. Właściciel gruntu jest więc też właścicielem budynków. Jeżeli wartość budynków znacznie przekracza wartość gruntu, brat może żądać od Pana sprzedania mu działki. Roszczenie o wykupienie działki przez brata przysługuje również Panu.

Prawdopodobnie obiekty, jakie brat postawił na działce, nie wymagały pozwolenia na budowę, a jedynie zgłoszenia. Na podstawie art. 32 ust. 4 pkt 2 Prawa budowlanego ubiegając się o wydanie pozwolenia na budowę trzeba złożyć oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Stosownie do art. 3 pkt 11 tej ustawy, przez posiadanie takiego prawa rozumie się tytuł prawny wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego przewidującego uprawnienia do wykonywania robót budowlanych.

Alicja Moroz
Fot. Pixabay