Kiedy zwykły przychód ulega znacznemu zmniejszeniu?

Artykuł 700 Kodeksu cywilnego wskazuje, że jeżeli wskutek okoliczności, za które dzierżawca nie ponosi odpowiedzialności i które nie dotyczą jego osoby, zwykły przychód z przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu, dzierżawca może żądać obniżenia czynszu przypadającego za dany okres gospodarczy.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 15 lutego 2013 r. (sygn. akt: I ACa 25/13), orzekł, że podstawą do obniżki czynszu przewidzianej w art. 700 k.c. jest tylko zwykły przychód z przedmiotu dzierżawy. Chodzić tu będzie o przeciętny, w skali co najmniej kilkuletniej, przychód, jaki przyniósłby przedmiot dzierżawy, gdyby był racjonalnie wykorzystywany na cele przewidziane w umowie.

W praktyce KOWR z reguły uznaje, że znaczne obniżenie przychodów zajdzie wtedy, jeżeli powierzchnia upraw, na której wystąpiły straty, stanowi co najmniej 5% użytków rolnych, a straty te wyrażają się w spadku plonów większym niż 15% w porównaniu ze średnimi plonami z lat poprzednich.

W jakich sytuacjach rolnik może zmodyfikować czynsz dzierżawny KOWR?

Modyfikacja wysokości czynszu dzierżawnego jest możliwa także na podstawie Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 października 2017 r. w sprawie szczegółowych przesłanek odroczenia, rozłożenia na raty lub umorzenia należności KOWR oraz trybu postępowania w tych sprawach. Według tego rozporządzenia należność może być umorzona w całości lub w części również wtedy, gdy prowadzone przez Krajowy Ośrodek postępowanie wyjaśniające wykaże, że:

• dłużnik nie ma możliwości uzyskiwania dochodu z powodu przewlekłej choroby potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim lub orzeczeniem ustalającym stopień niepełnosprawności albo konieczności sprawowania przez niego osobistej opieki nad przewlekle chorym małżonkiem, rodzicem lub dzieckiem, którego choroba jest potwierdzona zaświadczeniem lekarskim lub orzeczeniem ustalającym stopień niepełnosprawności;
• w terminie zapłaty należności dłużnik ma ustalone przez właściwy organ prawo do świadczeń z pomocy społecznej;
• na skutek okoliczności, za które dzierżawca nie ponosi odpowiedzialności i które nie dotyczą jego osoby, zwykły przychód z przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu w stopniu znacznie przewyższającym obniżenie wysokości czynszu dokonane na podstawie art. 700 k.c., a zapłata należności byłaby związana z nadmiernymi trudnościami w odtworzeniu produkcji rolnej;
• dłużnik poniósł szkody spowodowane klęską suszy, gradobicia, nadmiernych opadów atmosferycznych, wymarznięcia, powodzi, osuwisk ziemi, huraganu, pożaru, chorób zakaźnych zwierząt, plagą szkodników lub niedoborem tlenu w użytkowanych rybacko wodach.

Według wymienionego wyżej rozporządzenia umorzenie całości lub części należności, odroczenie terminu zapłaty należności lub rozłożenie jej na raty jest dokonywane na uzasadniony i udokumentowany wniosek dłużnika. We wniosku trzeba zawrzeć co najmniej takie informacje, jak te dotyczące przesłanek umorzenia, odroczenia lub rozłożenia na raty całości lub części należności. Należy też zaproponować terminy i kwoty spłaty oraz źródła pokrycia zadłużenia, podać informację o aktualnej sytuacji finansowej i majątkowej, w tym o zobowiązaniach, i załączyć dokumenty uzasadniające wniosek.

Co do pomocy de minimims w rolnictwie, to według przepisów unijnych, jeżeli z powodu udzielenia nowej pomocy de minimis zostałby przekroczony górny limit krajowy lub górny limit sektorowy, nowa pomoc nie może być udzielona.

dr hab. Aneta Suchoń, prof. UAM
fot. arch. red.