W stanie wysokiej gotowości po wykryciu wirusa afrykańskiego pomoru świń jest Francja, gdyż ognisko w Niemczech jest zlokalizowane niecałe 10 km od granicy. ASF jest obecny na wschodzie Niemiec od września 2020 roku, ale 25 maja wykryto ognisko w stadzie świń w Forchheim w Badenii-Wirtembergii i jest to pierwszy dowód obecności wirusa w zachodniej części Niemiec. Gmina znajduje się 6 km od granicy z Francją i ponad 500 km od innych wykrytych do tej pory ognisk choroby. Zachorowanie wystąpiło w gospodarstwie utrzymującym na wybiegu 35 świń, z których 16 padło w okresie od 19 do 25 maja. Jak poinformowały niemieckie władze, początkowo podejrzewano zatrucie paszą, jednak wyniki badań laboratoryjnych wskazywały na afrykański pomór świń, który ostatecznie został potwierdzony przez Instytut Friedricha-Loefflera (FLI).

Nie wiadomo, jak wirus przedostał się do populacji świń, gdyż jak dotąd nie wykryto ognisk choroby u dzików na tym obszarze. Przyjmuje się działanie człowieka jako najbardziej prawdopodobną przyczynę zawleczenia wirusa ASF. Sekwencjonowanie genów, które ma być przeprowadzone przez Instytut Friedricha-Loefflera, powinno dostarczyć więcej informacji na temat pochodzenia wirusa. Minister rolnictwa Niemiec określił gospodarstwo, w którym wystąpiło ognisko choroby, jako wzorcowe, ściśle przestrzegające środków bezpieczeństwa biologicznego, wyposażone w podwójne ogrodzenie i śluzę higieniczną. Władze niemieckie zintensyfikowały poszukiwania padłych dzików i kontrole działalności rolniczej w regionie.

W regionie Badenii-Wirtembergii ognisk ASF do tej pory nie było

Wprowadzone w związku ze stwierdzeniem ogniska w Badenii-Wirtembergii środki ograniczające dotyczą dwóch gospodarstw w strefie bezpośredniego ryzyka w obszarze zapowietrzonym, w których utrzymywanych jest łącznie 316 świń oraz 56 gospodarstw w obszarze zagrożonym z łączną liczbą około 700 świń. Ognisko w Badenii-Wirtembergii jest pierwszym w tej części Niemiec. Dotychczas zachorowania występowały głównie u dzików i dotyczyły landów Brandenburgia, Meklemburgia-Pomorze Przednie i Saksonia na wschodzie kraju.

U świń potwierdzono dotychczas w Niemczech jedynie pięć ognisk choroby, z których trzy znajdowały się w Brandenburgii i jedno w Meklemburgii-Pomorzu Przednim, a ostatnie właśnie w Badenii-Wirtembergii. Afrykański pomór świń występował, co prawda, w południowej Belgii w odległości około 210 km, ale jest raczej mało prawdo­podobne, aby nowe zachorowanie było w jakikolwiek sposób powiązane z belgijską epidemią, ponieważ kraj ten został oficjalnie uznany za wolny od ASF w listopadzie 2020 roku. Wirus musiałby się przedostać z tamtego regionu do Niemiec przez Francję, w której choroba nie została dotychczas stwierdzona.

Po wykryciu ogniska blisko granicy strefa nadzoru rozciąga się jednak również na Francję. Plan zapobiegania ASF, który zatwierdzono tam w lutym 2022 roku, został natychmiast uruchomiony i obejmuje między innymi wzmocnienie nadzoru nad dzikami i monitoring liczebności populacji tych zwierząt, pełną identyfikację wszystkich gospodarstw utrzymujących świnie, a także ocenę bioasekuracji i zwiększenie środków bezpieczeństwa biologicznego na fermach. W celu ochrony terytorium Francji minister rolnictwa i żywności zapowiedział wzmocnienie nadzoru weterynaryjnego i wezwał do ścisłego przestrzegania środków bezpieczeństwa biologicznego przez wszystkich zajmujących się produkcją wieprzowiny, służby regionalne oraz podróżnych.

Sytuacja związana z ASF we Włoszech jest niepokojąca

Być może sezon na ogniska ASF w stadach świń zaczyna się także w Polsce, gdyż mamy pierwsze podejrzenie choroby w chlewni w tym roku w okolicach Leszna w Wielkopolsce. Próbki krwi świń powiatowy inspektorat weterynarii przekazał do laboratorium Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach. Jeśli się potwierdzą, będzie to pierwsze zachorowanie w gospodarstwie w tym roku i zapewne nie ostatnie.

W 2022 roku służby potwierdziły już 1012 ognisk afrykańskiego pomoru świń u dzików aż w 12 województwach, z czego najwięcej w dolnośląskim – prawie 300. Ich liczba jest również wysoka w województwach wielkopolskim (167) oraz warmińsko-mazurskim (152). Liczba zarażonych wirusem dzików stale rośnie niemal we wszystkich regionach występowania choroby. W Niemczech od początku epidemii zachorowania u dzików wyniosły 3864. Najwięcej odnotowano ich w Brandenburgii – 2542. W Saksonii natomiast liczba ognisk u dzików wyniosła 1322.

Niepokój budzą też kolejne ogniska we Włoszech, które odnotowywane są na północy Rzymu. Jak się bowiem okazuje, wykrycie dzika zarażonego afrykańskim pomorem świń w pobliżu stolicy kraju nie było tylko incydentem. Według ostatnich danych włoskiego instytutu weterynaryjnego IZSUM, w pobliżu Rzymu potwierdzono już dodatni wynik u 10 tusz. Wszystkie zostały znalezione w rezerwacie przyrody dell’Insugherata, naturalnym obszarze o powierzchni około 800 ha zlokalizowanym na północny wschód od stolicy Włoch. Wiadomo, że obszar ten jest pełen dzików, chociaż dokładna wielkość populacji nie jest znana. Podjęto natomiast decyzję o wybiciu około 650 świń utrzymywanych w gospodarstwie znajdującym się blisko rezerwatu, aby uniknąć ryzyka przeniesienia wirusa do stada.

Jak informują włoskie władze, duże zagęszczenie dzików nie jest rzadkością. Zwierzęta są często widywane na drogach Rzymu lub gdy przechodzą przez ulice, co również powoduje wypadki. Planowane jest zmniejszenie populacji dzików i rozpoczęcie budowy ogrodzeń, aby powstrzymać wirusa. Ogniska ASF u dzików wciąż stwierdzane są też w skupisku w północnych Włoszech w Piemoncie i Ligurii.

W maju również Nepal zgłosił do Światowej Organizacji Zdrowia (OIE) pierwsze przypadki afrykańskiego pomoru świń w tym kraju. Do tej pory wystąpiło sześć ognisk choroby, które dotknęły łącznie 1426 świń w gospodarstwach. Według doniesień pierwsze ognisko odnotowano jednak już 30 marca bieżącego roku i podejrzewa się, że przyczyną jego wystąpienia było karmienie świń odpadkami kuchennymi.

• Ognisko stwierdzone w południowej części Niemiec przy granicy z Francją wystąpiło w gospodarstwie, w którym świnie były utrzymywane na wybiegu

fot. Dominika Stancelewska
Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 24/2022 na str. 43.  Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.