3/4 Polaków mieszkało na wsi 

Jak bardzo zmieniła się cała Polska i polska wieś od 1918 roku? Można to zobaczyć chociażby patrząc na dane opracowane przez Główny Urząd Statystyczny. 

Jedna z ogromnych zmian jaka zaszła na przestrzeni około 100 lat w Polsce to migracja ze wsi do miasta.

W 1921 roku aż 75,4% obywateli Polski mieszkało na wsi. W 1931 roku było to 72,6%, a w 1938 r. dokładnie 70% Polaków mieszkało na wsi, a 30% w miastach. Przeciętna długość życia wynosiła wówczas: niespełna 46 lat w 1921 r. i niespełna 50 lat w 1932 roku.   

Tuż po II wojnie światowej ten odsetek wynosił 68,2% mieszkańców wsi do 31,8% mieszkańców miast. Jednak pod koniec PRL-u ta proporcja niemal się odwróciła – w 1989 roku 38,8% Polaków mieszkało na wsi, a 61,2% w miastach. Obecnie wygląda to podobnie i dane GUS z 2017 roku pokazują, że na wsi mieszka 38,2% Polaków, a w miastach 61,8%. 

Katastrofalna dla Polski II woja światowa

Dane GUS pokazują także jak ogromną wyrwę w rozwoju i demografii Polski stanowił wybuch II wojny światowej. 

W 1921 roku w Polsce żyło ponad 27,1 mln osób. Tuż przed wybuchem II wojny światowej – w 1938 roku liczba obywateli Polski zwiększyła się do 34,849 tys.
Jest to ogromny wzrost – w zaledwie w 17 lat przybyło ponad 7,5 mln Polaków. 

Tuż po wojnie liczna Polaków spadła do zaledwie niespełna 24 mln. Wynikało to zarówno z faktu, że wielu Polaków zginęło w czasie działań wojennych, ale również z faktu, że wielu obywateli Polski znalazło się pod administracją Związku Radzieckiego. 

Jak  wojna była ogromną katastrofą świadczy fakt, że dopiero w 1978 roku – 35 lat po zakończeniu działań wojennych – liczba ludności Polski przewyższyła tę z 1938 roku. 

Obecnie liczba ludności w Polsce to ponad 38,4 mln osób.

Rolnictwo głównym źródłem utrzymania dla 64% Polaków

W 1921 roku aż 63,8% obywateli RP utrzymywało się z rolnictwa, ogrodnictwa i leśnictwa.
Równe 50% społeczeństwa na początku lat 20. XX wieku była zaliczana jako chłopi. W 1937 roku rolnictwo odpowiadał za aż 40% dochodu narodowego Polski, podczas gdy przemysł za 32,7%. 

W 1950 roku z rolnictwa utrzymywało się 47,1%. Dekadę później – w 1960 roku – rolnictwo odpowiadało za 23,2% wytworzonego dochodu narodowego netto. 

W 1988 roku już zaledwie 17,8% Polaków utrzymywała się z rolnictwa. Rolnictwo w 1989 roku wytworzyło już tylko 13,1% dochodu narodowego netto Polski. W 1995 roku rolnictwo odpowiadało za 5,5% wytworzonego produktu krajowego brutto, podczas gdy w 2017 roku było to już zaledwie 2,1% wypracowanego PKB.

Plon pszenicy wzrósł z 1,2 ton do niemal 8 ton 

W przypadku rolnictwa na przestrzeni wieku można mówić także o ogromnym wzroście wydajności produkcji rolniczej.  W latach 20. XX wieku średni plon pszenicy nie przekraczał 11 – 12 kwintali (1,1 - 1,2 tony) z ha. Plony żyta, owsa czy jęczmienia były jeszcze niższe. W latach 30. Plony te nieco się poprawiły, ale wciąż nie przekroczyło 12 dt/ha. 

W przypadku buraków cukrowych plon w latach 20. wynosił ok. 20 ton z ha, a w dekadę później wzrósł do 22 t/ha. Plon ziemniaków na początku niepodległej przekraczał nieznacznie 10 t/ha. Z kolei w połowie lat 30. średni plon ziemniaków przekraczał 12 ton z ha.

Tuż po wojnie – w 1946 roku – średni plon zbóż spadł i nie przekraczał nawet 1 ton z ha. Plony ziemniaków oscylowały w granicy 12 ton z ha, a buraków cukrowych ok. 18 t/ha 

W ciągu czterech dekad znacznie się to zmieniło i w 1989 roku średnie plony wynosiły: 

• plon pszenicy – ok. 3,9 t/ha
• plon żyta – ok. 2,8 t/ha
• plon jęczmienia – ok. 3,2 t/ha
• plon owsa – ok. 2,8 t/ha
• plon ziemniaków – ok. 19 t/ha
• plon buraków cukrowych – ok. 34 t/ha

Z kolei w 2018 roku średnie plony głównych płodów rolnych według GUS wyniosły: 

• plon pszenicy – ok. 4,3 t/ha
• plon żyta – ok. 2,4 t/ha
• plon jęczmienia – ok. 3,8 t/ha
• plon owsa – ok. 2,4 t/ha
• plon ziemniaków – ok. 25 t/ha
• plon buraków cukrowych – ok. 68 t/ha 

Więcej o plonach w 2018 roku można przeczytać w artykule: 

GUS: Rolnicy zebrali o 16% mniej zbóż niż przed rokiem

Paweł Mikos

Grafika GUS,
Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe 
(Gospodarstwo rolne we wsi Wierzbno k. Węgrowa, rok 1973)