Buraki cukrowe ważne ze względów ekonomicznych oraz dla żyzności gleby

Na 24 listopada przypada Dzień Buraka. I chociaż ostatnio spada powierzchnia upraw buraków cukrowych, to jest to niezwykle ważna roślina, również ze względu na dobry wpływ na płodozmian. 

– Musimy utrzymać uprawę buraków w Polsce, to jest ważna gospodarczo roślina, ponieważ dla bardzo wielu gospodarstw dochody z tej uprawy są w budżecie znaczące. Roślina ta jest ważna dla środowiska i odgrywa także dużą rolę w płodozmianie – mówił Jan Krzysztof Ardanowski, minister rolnictwa podczas konferencji „Burak – Cukier – Perspektywy”, która odbyła się na początku listopada w Zamościu. 

Minister przekonywał wówczas, że biorąc pod uwagę kierunki reformy Wspólnej Polityki Rolnej, uprawa buraków cukrowych będzie istotna nie tylko z powodów ekonomicznych, ale też dla rozwijania  rolnictwa zrównoważonego. 

– W strukturze zasiewów w naszym kraju 70% stanowią zboża, a w dużej mierze jest to kukurydza. Jeżeli będziemy taki stan utrzymywać, to doprowadzimy do zdegradowania polskich gleb. Musimy się zastanowić co chcemy zostać naszym następcom, czy chcemy żeby była to pustynia i klepisko – pytał minister.  – Jeśli chcemy temu zapobiec to należy przywracać płodozmian, a tu rola buraków i innych roślin okopowych, jak również roślin bobowatych  jest bardzo duża –  mówił minister.

• Ciągnik holuje przyczepy z burakami cukrowymi w cukrowni Michałów w Lesznie koło Warszawy w 1982 r

Zbiory buraków cukrowych w dwudziestoleciu międzywojennym

Według Głównego Urzędu Statystycznego, w latach 1924–1928 w Polsce przeciętna roczna powierzchnia zasiewów buraków cukrowych wnosiła około 190 tys. ha (1,2% wszystkich zasiewów), podczas gdy dekadę później zmalała ona do niespełna 140 tys. ha (0,8% wszystkich zasiewów),. 

Przełożyło się to oczywiście na wielkość zbioru buraków cukrowych. W latach 20. zbierano średnio rocznie 3,9 mln ton buraków, a w latach 30. było to 2,8 mln ton. Z kolei plon buraka cukrowego wynosiło ok. 20 ton z ha w latach 1924–1928 i około 21,5 t/ha w latach 1934–1938. 

• Ręczne opylanie buraków cukrowych przeciwko chwościkowi buraka w 1927 roku

Wzrost zbiorów i zasiewów buraków cukrowych w okresie PRL-U

W okresie PRL-u sukcesywnie zwiększano zarówno powierzchnię zasiewów burak cukrowego oraz plon z ha. W 1946 roku 1,2% wszystkich zasiewów to były buraki cukrowe co stanowiło około 120 tys. ha. Z kolei w 1989 roku powierzchnia zasiewów buraków cukrowych wzrosła do niemal 416 tys. ha, czyli do 2,9% wszystkich zasiewów. 

W tym czasie znacznie zwiększyły się plonu buraków cukrowych. Podczas gdy w 1946 roku średni plon z 1 ha wynosił zaledwie 18 ton, to w 1989 roku było to już 34 t/ha. 

Zwiększenie plonów wraz ze wzrostem powierzchni upraw buraków cukrowych przełożyło się na ogromny wzrost wysokości zbiorów. W 1946 roku polscy rolnicy zebrali łącznie niemal 3 mln ton buraków cukrowych. Natomiast w 1989 roku było to już 14,4 mln ton! 

• Ogławianie buraków cukrowych kombajnem Herriau i ciągnika Ursus C-4011 w Kombinacie w Kietrzu w 1975 r

Mniejsze zasiewy i większe plonu buraków cukrowych

Jednak w ostatnim czasie znowu zaczęła maleć powierzchnia pól przeznaczona pod uprawy buraków cukrowych. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2017 roku wynika, że ogólnie zmniejszyła się powierzchnia gruntów przeznaczonych pod uprawy. Spośród niespełna 10,8 mln ha powierzchni pod wszystkie zasiewy zaledwie 2,1% - czyli niespełna 226 tys. ha – zostało przeznaczonych pod buraki cukrowe. 

Jednak w znaczący sposób wzrósł plon buraków cukrowych. W 1990 roku wynosił on jeszcze 34 t/ha, a w 2017 roku już 68 ton z 1 ha, czyli podwoił się!

Taki imponujący wzrost plonu przełożył się na to, że nieznacznie tylko spadła wysokość zbiorów buraków cukrowych. W 1990 roku zebrano w Polsce łącznie 16,7 mln ton buraków cukrowych, a w 2017 roku 15,7 mln ton. 

• Załadunek buraków cukrowych ładowarką Fadromą na samochód ciężarowy Jelcz 315 cukrowni w Michałowie

Paweł Mikos
Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe