Warto to podkreślać, bo od ponad roku azot nawozowy drożał i nie ma raczej szans na tańsze nawożenie. Warto podkreślić, że cała pula azotu związanego przez bakterie po zaspokojeniu apetytu rośliny bobowatej, będzie wykorzystana przez rośliny następcze. W przypadku azotu z nawozów mineralnych jest on wykorzystywany w nieco ponad 50%. A zatem, 100 kg azotu z symbiozy równa się ok. 200 kg azotu mineralnego.

Straty azotu w glebie. Co jest tego wynikiem?

Straty azotu z nawozów wynikają z wielu czynników, w tym z procesu denitryfikacji, ulatniania amoniaku lub wymycia. Ponieważ nawozy mineralne są bardzo drogie, to obok znanej każdemu rolnikowi symbiozie bakterii z bobowatymi chcę przypomnieć przed nowym sezonem o innych źródłach azotu nienawozowego. Dużym źródłem azotu dla roślin jest sama gleba, a konkretnie pochodzi on z rozkładu materii organicznej i próchnicy. Nie są to zasoby nieograniczone i przy złym gospodarowaniu są bezpowrotnie tracone.

Z jakich ilości azotu z mineralizacji mogą skorzystać rośliny. Są przyjęte pewne ogólne normatywy zawarte m.in. w tzw. "Programie działań:". Zależnie od żyzności gleb, jej temperatury i wilgotności wiosną mineralizuje się ok. 40 kg azotu z gleb lżejszych do 60 kg azotu na hektar z gleb cięższych. W optymalnych warunkach przebiegu procesu mineralizacji (ciepła jesień i łagodna zima) i po dobrym przedplonie, roślina następcza może skorzystać nawet ze 100 kg azotu pochodzącego z mineralizacji materii organicznej. Dokładną ilość azotu z mineralizacji pozwalającą precyzyjnie zaplanować nawożenie mineralne można zbadać. Więcej o kosztach i zasadach badania azotu N-mineralnego napiszemy za tydzień.

Jak funkcjonują bakterie symbiotyczne?

Bakterie symbiotyczne kooperujące z roślinami bobowatymi nie są jedynymi wiążącymi wolny azot atmosferyczny. Rośliny bobowate żyją w symbiozie generalnie z dwoma rodzajami bakterii: z bakteriami brodawkowymi z rodzaju Rhizobium lub Bradyrhizobium. Każda roślina może współżyć tylko z określonymi bakteriami. Przykładowo łubin współżyje z Bradyrhizobium sp., soja z Bradyrhizobium japonicum, groch, bób i soczewica z Rhizobium leguminosarum bv. viceae, a koniczyna z Rhizobium leguminosarum bv. trifolii. Dzięki szczepieniu bakteriami już od fazy 2 – 3 liści strączkowe korzystać będą z darmowego azotu, a największa intensywność wiązania azotu przypada na początek kwitnienia roślin bobowatych.

Ilość azotu związanego tą drogą zależy od gatunku rośliny. Przeważnie wieloletnie rośliny motylkowe nagromadzają dużo więcej azotu związanego biologicznie niż jednoroczne strączkowe. Np. koniczyna uprawiana w mieszance z trawami, zależnie od poziomu nawożenia mineralnego, wiąże od 208 do 261 kg N/ha na 4-letnie zmianowanie.

Bakterie glebowe a wiązanie azotu

Bakterie glebowe też wiążą azot, a te właściwości ma wolnożyjący Azotobacter i Clostridium. Ich potencjał jest duży, a wynika to z faktu, że przecież powietrze atmosferyczne zawiera ponad 78% azotu. To olbrzymie ilości azotu, ale azotu dostępnego dla roślin dopiero w formie cząsteczkowej. Każdy rolnik wie o potencjale wiązania tego azotu przez opisane wcześniej bakterie brodawkowe, mniej przez bakterie wolnożyjące. Azotobacter obecny w każdej glebie nie jest zbyt wydajny, ale wyizolowany efektywny szczep Azotobacter vineladii już tak. Ta bakteria jest wykorzystywana i dostępna w produkcie o nazwie Rhizosum N..

Jest jeszcze jeden komercyjny produkt BlueN zawierający dosyć niedawno wyizolowaną z mikoryzy bakterię Metylobacterium symbioticum. Też wiąże azot, ale jego dystrybucja do rośliny jest inna. Te bakterie wnikają przez aparaty szparkowe do tkanek liści, wiążą i przekazują roślinom azot w formie amonowej w ilości zastępującej ok. 100 kg saletry amonowej.

fot. archiwum TPR