Jeżeli planujemy wykorzystać jęczmień jary do ochrony zakładanego użytku zielonego powinniśmy wybierać odmiany rekomendowane z List Odmian Zalecanych, które charakteryzują się najkrótszą słomą, szybko schodzą z pola i są najbardziej odporne na wyleganie. A lista rekomendacji przygotowana przez wojewódzkie zespoły COBORU na 2023 r. jest bogata. Pokazujemy je na mapie, przy czym dla woj. łódzkiego, pomorskiego i świętokrzyskiego rekomendacje są zeszłoroczne.

Jaką rolę pełni jęczmień?

Jako roślina ochronna jęczmień jary ma chronić młode rośliny traw i motylkowych, ale nie może z nimi nadmiernie konkurować. Dlatego tak ważna dla wybieranych odmian jest długość słomy, wczesność i odporność na wyleganie. W jęczmień można wsiewać mieszanki trawiasto-motylkowate, ale także koniczynę czerwoną (wysiewa się ok. 15–18 kg koniczyny w rozstawie 10–15 cm na głębokość 1–2 cm), mieszanki koniczyny czerwonej z trawami oraz lucernę (wysiewa się 18–20 kg/ha lucerny w rozstawie rzędów co 15 cm na głębokość 1–2 cm). Szczegółowe zalecenia dotyczące siewu mieszanek traw z jęczmieniem jarym jako rośliną ochronną, a także mieszanek zbożowych z jęczmieniem opiszemy za kilka tygodni.

• Najczęściej rekomendowaną odmianą jest Adwokat, wpisana do Krajowego rejestru w 2020 r. Jednak wszystkie zarejestrowane odmiany mają wysoki potencjał plonowania. Różnice nie są duże, więc warto przy wyborze odmian brać pod uwagę cechy odporności na choroby czy tolerancję na zakwaszenie gleby. W porównaniu do wzorca, którego plon w doświadczeniach COBORU w 2021 r. na poziomie a1 wyniósł 64 q/ha, a na poziomie a2 – 72,4 q/ha, większość odmian plonowała z odchyleniem do 2 q/ha więcej lub mniej

Bogaty wybór odmian zalecanych jęczmienia jarego

38 odmian na LOZ stwarza olbrzymi wybór. Warto dodać, że w porównaniu do ubiegłorocznych zaleceń zaszła jednak spora rewolucja. Odmiana Adwokat utrzymała i umocniła pozycję lidera (zalecana w 12 województwach), ale na pozostałych lokatach zaszły spore zmiany. Np. rekomendowana w ub.r. do uprawy odmiana Rekrut tylko w woj. pomorskim, w tym roku jest na liście 9 województw. Uznanie zdobyła odmiana Jovita (rekomendowana także w 9 województwach), Wirtuoz i Feedwey (obie na listach 8 województw). Oznacza to, że te wymienione odmiany plonują wysoko i stabilnie praktycznie w każdym rejonie kraju. To nowe odmiany. Adwokat, Jovita i Feedway zostały wpisane do Krajowego rejestru w 2020 r., a Rekrut i Wirtuoz w 2021 r.

Warto przybliżyć ich charakterystykę wg Listy Opisowej Odmian COBORU:

• Adwokat – odmiana typu pastewnego. Plenność dość duża. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego – dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość – średnia. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna dość duże. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

• Rekrut – odmiana typu pastewnego. Plon dobry do bardzo dobrego. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę jęczmienia i ciemnobrunatną plamistość – dość duża, na plamistość siatkową i rynchosporiozę średnia. Rośliny wysokie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

• Jovita – odmiana typu pastewnego. Plenność dość dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Odporność na rynchosporiozę – dość duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i ciemnobrunatną plamistość – średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

• Wirtuoz – odmiana typu pastewnego. Plon dobry. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego – dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość – średnia. Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna małe. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

• Feedway – odmiana typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego i plamistość siatkową – dość duża, na rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość – średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna małe. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.

• Gawrosz to jedyna zarejestrowana odmiana nieoplewiona jęczmienia jarego. Pozbawienie plew jest jeszcze mało widoczne w kłosie, ale ostatecznie powoduje niższe o 20% plonowanie w stosunku do odmian oplewionych. Odmianę cechuje duża zawartość prozdrowotnego beta-glukanu i przydatność na płatki jęczmienne i kaszę

Lista Odmian Zalecanych jęczmienia dla polskich województw wg COBORU

fot. Marek Kalinowski
Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 9/2023 na str. 22. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.