Wczesną wiosną, oczywiście zależnie od jesiennej presji chorób i odporności odmiany, wcześniejszego zabiegu ochronnego w terminie T0 wymaga wiele plantacji pszenicy ozimej. Kluczowa w podejmowaniu takich decyzji jest presja czterech chorób: mączniaka prawdziwego zbóż i traw, rdzy brunatnej, rdzy żółtej i septoriozy plew. Muszą przekroczyć próg szkodliwości, bo chronić rośliny nadgorliwie się nie opłaci.

Zabieg T1 jest konieczny na wiosnę

Priorytetem wiosennej ochrony zbóż jest i powinno być wykonanie zabiegu T1, ale czy to rozwiąże problemy obserwowanych jesiennych infekcji? Nie na każdym polu, nie w każdym gatunku i nie w każdej odmianie. To zależy od stwierdzonej presji chorób, a ta zależy od wielu czynników, w tym cech odmianowych, przedplonu, gęstości i terminu siewu. Z ostatnich sezonów płyną przesłanki do tego, aby wiosenną ochronę fungicydową przyspieszać i wykonywać zabieg w umownym terminie T0.

Przy silnych jesiennych infekcjach zbóż chorobami podstawy źdźbła, mączniakiem prawdziwym, septoriozą, plamistością siatkową, rdzą brunatną i rdzą żółtą, zabieg wiosenny T0 w wielu przypadkach powinien być zabiegiem obligatoryjnym ochrony. Taką rekomendację przekazywała rolnikom w latach ubiegłych m.in. dr hab. Marta Damszel z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

W jaki sposób zabieg T0 działa na mączniaka i rdzę brunatną?

T0 efektywnie ograniczy mączniaka bo od momentu infekcji średnio po 7–10 dniach widzimy objawy (pierwsze kłaczki na blaszce liściowej). To średnia, bo zdarza się, że pierwsze objawy obserwowane są już po dobie od infekcji i co gorsza – grzyb od razu zarodnikuje i trwa ekspansja grzyba na kolejne liście w łanie. Ponadto mączniak jest w stanie przetrwać na okrywie owocowo-nasiennej ziarniaka i dlatego w jego ograniczaniu ważne jest też zaprawianie. A w gronie tych czterech chorób jest septorioza plew (a nie septorioza paskowana liści) dlatego, bo przenosi się w łanie na wyższe piętra i na kłos. Niezwalczana może powodować nawet do 60% strat w plonie.

Coraz częściej rozmawia się na spotkaniach branżowych poświęconych ochronie zbóż o zabiegach T0, bo mogą efektywnie ograniczyć mączniaka i rdzę brunatną – choroby silnie rozwijające się w okresie jesiennej wegetacji zbóż. Za kilka lat zabieg T0 w intensywnych technologiach uprawy może być w Polsce obligatoryjnym standardem ochrony. Grzyby dostosowują się do zmian klimatu. Np. letnie zarodniki rdzy żółtej (urediniospory) potrafią przetrwać 150 dni bez uszczerbku na potencjale infekcyjnym, nawet przy śnieżnej zimie.

Kiedy pojawia się septorioza plew?

Septorioza plew potrzebuje do infekcji zwilżenia, ale co ciekawe – radzi sobie nawet w temperaturze 0 st. C. Np. z jednego skupienia na liściu rdzy brunatnej grzyb potrafi wysiać nawet kilkanaście tysięcy zarodników, z których 30% jest w stanie infekować. Mączniak natomiast jest groźny, bo tworzy bardzo szybko wiele pokoleń. Dlatego właśnie na te cztery patogeny trzeba uważać teraz, z większą uwagą je obserwować i zwalczać w przyszłości.

Przed ruszeniem wegetacji wiosną powinniśmy monitorować plantacje poprzez pobieranie próbek z różnych reprezentatywnych części pól, zabierać próbki do pomieszczeń i w cieple, przy dobrym oświetleniu, jak najdokładniej obserwować te rośliny, gdyż zachodzą na nich bardzo dynamiczne procesy. Nie można bowiem chronić roślin nie mając do tego podstaw. Trzeba sprawdzać nie tylko liście młodsze, ale również starsze, bo wiele grzybów rozwija się na martwych tkankach, będąc saprofitami i pasożytami jednocześnie.

fot. pixabay

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 5/2023 na str. 37. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.