- Co robić, jeśli jeden ze wspólników spółki działa opieszale lub na szkodę spółki?
- Jakie możliwości daje tryb przymusowego umorzenia udziału?
- Czy warto zwrócić się do sądu o wyłączenie wspólnika ze spółki?
- Co w sytuacji, gdy wspólnik odwołuje się lub działa na szkodę spółki jeszcze w trakcie procedury jego wyłączania?
Zgodnie z postanowieniami Kodeksu spółek handlowych (ksh) możliwości w tej mierze są w zasadzie dwie:
- tryb przymusowego umorzenia udziału należącego do wspólnika lub
- zwrócenie się do sądu gospodarczego o wyłączenie rzeczonego wspólnika ze spółki.
Omówimy teraz przypadek pierwszy – tryb przymusowego umorzenia udziału.
Rozwiązanie nr 1: tryb przymusowego umorzenia udziału
Tryb przymusowego umorzenia udziału należącego do wspólnika, co do którego istnieje potrzeba wyłączenia go ze spółki.
- By mówić w ogóle o umorzeniu udziałów, to przede wszystkim taką ewentualność musi dopuszczać umowa spółki.
- Jeżeli odpowiednich zapisów o umorzeniu nie zawiera umowa spółki, to potrzebna byłaby zmiana jej treści poprzez podjęcie uchwały przez zgromadzenie wspólników.
- Celowo nie wskazujemy tutaj na umorzenie dobrowolne udziałów, bo zakładamy, że jakiekolwiek porozumienie się ze wspólnikiem jest niemożliwe.
- Podstawą do przymusowego umorzenia udziałów będzie podjęcie bezwzględną większością głosów uchwały przez zgromadzenie wspólników na podstawie odpowiednich postanowień umowy spółki.
- Podjęta uchwała winna uzasadniać umorzenie oraz wskazywać wysokość wynagrodzenia wspólnika za umorzone udziały, o ile ów wspólnik zgodzi się, co wątpliwe, na umorzenie bez wynagrodzenia.
- Wynagrodzenie to nie może być niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników.
Wspólnik skarży uchwałę
Wspólnik może zaskarżyć uchwałę o przymusowym umorzeniu udziałów do sądu gospodarczego, że jest niezgodna z:
- umową spółki,
- dobrymi obyczajami i
- godzi w interes spółki lub ma na celu pokrzywdzenie wspólnika.
Wprawdzie wytoczenie takiego powództwa nie wstrzymuje rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym związanej z umorzeniem udziałów, jednakże sąd rejestrowy uprawniony jest takie postępowanie zawiesić. Warto odnotować, że w związku z umorzeniem udziałów najczęściej wiąże się obniżenie kapitału zakładowego, lecz nie zawsze.
Jeżeli umorzenie udziału (zapłata za niego) następuje z czystego zysku, to nie jest wymagane obniżenie kapitału zakładowego (art. 199 ksh).
Rozwiązanie nr 2: sąd wyłącza wspólnika
Inną możliwością wyjścia z sytuacji jest zwrócenie się do sądu gospodarczego o wyłączenie rzeczonego wspólnika. Wg ksh (art. 266 – 269), z ważnych przyczyn dotyczących danego wspólnika sąd może orzec jego wyłączenie ze spółki na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziały wspólników żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego.
- Najważniejszym i zarazem koniecznym warunkiem wystąpienia z powództwem o wyłączenie jest wniesienie go przez wszystkich pozostałych wspólników.
- Udziały wspólnika wyłączonego zostaną przejęte przez wspólników lub osoby trzecie po cenie ustalonej przez sąd na podstawie rzeczywistej wartości w dniu doręczenia pozwu.
- Sąd wyznaczy termin, w ciągu którego wyłączonemu wspólnikowi ma być zapłacona cena przejęcia wraz z odsetkami, licząc od dnia doręczenia pozwu.
- Wspólnika uważa się za wyłączonego ze spółki już od dnia doręczenia mu pozwu.
Trzeba dodać, że składając pozew można w jego treści domagać się udzielenia przez sąd zabezpieczenia powództwa – czyli interesów spółki przed działaniami nierzetelnego wspólnika – w postaci zawieszenia wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce, takich jak np. prawo głosu.
Wojciech Lignowski
Radca prawny
Wielkopolska Izba Rolnicza
Podstawa prawna: Kodeks spółek handlowych – ustawa z 15 września 2000 r.
Artykuł jest informacją i nie stanowi porady prawnej.
