W ministerstwie rolnictwa trwają prace nad ustawą o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej. W trakcie konsultacji Krajowa Rada Izb Rolniczych zwróciła się z wnioskiem o wprowadzenie wielu zmian.

KRIR: wnioski o dopłaty bezpośrednie i dotacje powinny być też w wersji papierowej

Zdaniem KRIR należy wprowadzić możliwość składania wniosków o przyznanie pomocy również w formie papierowej.

- Doświadczenie przeprowadzonych naborów, wyraźnie wskazuje, iż systemy (aplikacja suszowa, e-wniosek plus w pierwszych latach funkcjonowania aplikacji), wymagają wielu ulepszeń, w szczególności należy zwiększyć ich bardzo słabą wydajność. Możliwość złożenia wniosku również w formie papierowej wyeliminuje problemy wynikające z wdrożenia nowych systemów teleinformatycznych. Stopniowe wdrażanie aplikacji służących do składania wniosków zapewne pozytywnie wpłynie na jakość oraz poprawność składanych dokumentów, wpłynie dodatnio na wydajność, umożliwi ulepszanie poszczególnych aplikacji, szczególnie ich wydajności, która na dzień dzisiejszym jest nie do zaakceptowania przez użytkowników – napisał Wiktor Szmulewicz, szef samorządu rolniczego w piśmie do MRiRW.

Resort rolnictwa nie uwzględnił tej uwagi, gdyż wnioski o przyznanie płatności zgodnie z przepisami UE, od 2018 r. składa się wyłącznie w postaci elektronicznej. Podejście to utrzymane jest także w ramach WPR 2023–2027.

Ale jednocześnie projektowane regulacje przewidują stosowanie szeregu instrumentów, które mogą przeciwdziałać wskazanemu przez Izby Rolnicze problemowi. Przykładowo, w razie braku możliwości złożenia wniosku o przyznanie pomocy w terminie określonym w regulaminie naboru wniosków, termin ten może zostać wydłużony w drodze zmiany regulaminu naboru wniosków.

- Korzystanie z systemu teleinformatycznego na etapie składania wniosków o przyznanie pomocy pozwala, aby składane wnioski były prawidłowe i kompletne oraz stanowi zdecydowane ułatwienie w wypełnianiu tych wniosków. Natomiast w przypadku wniosku składanego w postaci papierowej jego prawidłowe wypełnienie odznacza się większą trudnością dla wnioskodawców, przez co może skutkować składaniem wniosków niekompletnych i wypełnionych nieprawidłowo – odpisało ministerstwo rolnictwa.

Szmulewicz: rozpatrywanie wniosków nie może trwać kilka lat, potrzebne są sztywne terminy

Zdaniem samorządu rolniczego w ustawie o Planie Strategicznym należałoby także wprowadzić zasadę ściśle określonego i dotrzymywanego przez agencję płatniczą terminu rozpatrywania wniosków. Nie powinna mieć bowiem miejsca sytuacja, która dotyczy PROW na lata 2014–2020, gdzie rozpatrywanie wniosków trwa nawet kilka lat.

Tu także odpowiedź była negatywna.  Zdaniem resortu rolnictwa termin rozpatrzenia przez ARiMR wniosku o przyznanie płatności uzależniony jest od wielu czynników. Przede wszystkim decyzja dotycząca przyznania płatności może być przyznana dopiero po opublikowaniu stawek płatności oraz zakończeniu wszystkich przewidzianych prawem kontroli. Obsługa wniosku w przypadku gospodarstwa wytypowanego do kontroli na miejscu jest dodatkowo bardziej złożona i czasochłonna. W przypadku ubiegania się o kilka rodzajów płatności zwiększa się zakres kontroli i czas na kompleksowe rozpatrzenie wniosku. Dlatego, nie jest możliwe ustalenie maksymalnego terminu rozpatrzenia spraw.

Co z definicją aktywnego rolnika?

- Zaproponowana definicja rolnika aktywnego nie spełnia oczekiwań samorządu rolniczego – napisał Wiktor Szmulewicz w piśmie do MRiRW.

Zdaniem KRIR nie wyklucza ze wsparcia osób, które nie prowadzą faktycznie działalności rolniczej. Dlatego w ocenie Izb Rolniczych należało ja zmienić, by ograniczyć wypłaty dopłat bezpośrednich dla osób, które nie prowadzą gospodarstwa.

Ale ten wniosek także został odrzucony.

- Płatności mogą zostać przyznane wyłącznie rolnikom, czyli zgodnie z art. 3 rozporządzenia UE 2021/2115 osobom prowadzącym działalność rolniczą. Nie przyznaje się płatności osobom, które takiej działalności nie prowadzą – odpowiedziało MRiRW.

A zgodnie z tym rozporządzeniem działalność rolniczą definiuje się w taki sposób, aby obejmowała zarówno wytwarzanie produktów rolnych, w tym m.in. zagajniki o krótkiej rotacji, jak i utrzymywanie użytków rolnych w stanie, dzięki któremu nadają się one do wypasu lub uprawy, bez konieczności podejmowania działań przygotowawczych wykraczających poza zwykłe metody rolnicze i użycie zwykłego sprzętu rolniczego.

Jednocześnie definicja rolnika aktywnego zawodowo, powinna zagwarantować, że wsparcie będzie przyznawane wyłącznie osobom prowadzącym działalność rolniczą na co najmniej minimalnym poziomie. Definicja rolnika aktywnego zawodowo nie powinna wykluczać przyznania wsparcia rolnikom prowadzącym działalność rolniczą i nierolniczą lub prowadzącym działalność rolniczą w niepełnym wymiarze godzin, którzy oprócz działalności rolniczej prowadzą również działalność pozarolniczą.

Co oznacza termin „grunty w dyspozycji”? 

MRiRW przypomniało także, że unijne przepisy przewidują, że jednym z warunków przyznania wsparcia po 2022 r. będzie, analogicznie jak w obecnym systemie, wymóg, aby kwalifikujące się hektary pozostawały w dyspozycji (posiadaniu) rolnika. Ale prawo UE nie definiuje pojęcia „w dyspozycji”. Nie określa też charakteru stosunku prawnego, na podstawie którego dany obszar jest użytkowany (pozostaje w dyspozycji) przez rolnika.

Dysponowanie gruntem powinno zatem odbywać się na podstawie tytułu prawnego. Tytułem takim może być w szczególności prawo własności, umowa dzierżawy, lub inna forma umowy. W przypadku gruntów dzierżawionych, osobą uprawnioną do ubiegania się o przyznanie płatności bezpośrednich jest dzierżawca, który faktycznie użytkuje dany grunt.

- Płatności bezpośrednie nie są przewidziane dla właścicieli, którzy dysponując jedynie tytułem własności, nie zajmują się produkcją rolną. Ponadto nie przyznaje się płatności bezpośrednich, jeżeli warunki wymagane do ich uzyskania zostały sztucznie stworzone, np. stwarzanie pozorów prowadzenia działalności rolniczej wyłącznie w celu uzyskania płatności – podkreślił resort rolnictwa.

Nie będzie odrębnych numerów dla małżonków prowadzących wspólne gospodarstwo rolne

Zdaniem KRIR w ustawie powinno się także ująć możliwość nadawania numeru dwojgu małżonków prowadzących wspólne gospodarstwo rolne, gdyż rolnicy wielokrotnie zgłaszali problemy związane z otrzymaniem dopłat i innych płatności po śmierci jednego z nich.

Ta uwaga samorządu rolniczego także nie została nieuwzględniona. Zdaniem MRiRW zasady nadawaniu numeru identyfikacyjnego producentowi wykraczają poza zakres projektu ustawy o Planie Strategicznym. Zasady te wynikają bowiem z przepisów ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności.

Jednocześnie w przepisach utrzymane zostaną mechanizmy prawne umożliwiające sprawne korzystanie ze wsparcia finansowego udzielanego przez ARiMR, w przypadku małżonków i współposiadaczy gospodarstwa, którym nadany został jeden numer identyfikacyjny. Taka sytuacja ma obecnie miejsce w przypadku śmierci rolnika, w okresie od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich lub uzupełniającej płatności podstawowej do dnia doręczenia stosowej decyzji.

Płatności bezpośrednie i uzupełniająca płatność podstawowa przysługują i przysługiwać będą spadkobiercy, jeżeli m.in. grunty i zwierzęta objęte wnioskiem o przyznanie płatności obszarowych, były w posiadaniu rolnika lub jego spadkobiercy oraz spełnia on warunki do przyznania danej płatności.

wk, fot. pixabay.com