Czy bracia mogą dochodzić rozliczenia się z dochodów gospodarstwa, którego są współwłaścicielami?

Bracia jako współwłaściciele mogą żądać pożytków z rzeczy wspólnej. Pan natomiast może od nich domagać się zwrotu poniesionych nakładów i wydatków, a także domagać się wynagrodzenia za sprawowanie zarządu rzeczą wspólną. Zgodnie z art.  206 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

Z kolei art. 207 k.c. przewiduje, że pożytki (zarówno naturalne, jaki i cywilne) oraz inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów. W takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

Pożytkami naturalnymi są płody i inne odłączone od rzeczy części składowe, jeśli stanowią normalny dochód z rzeczy zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki. Pożytki cywilne to dochody uzyskiwane z rzeczy na podstawie stosunku prawnego, w tym z umowy najmu lub dzierżawy, lub opłat z tytułu służebności.

Czy mieszkanie poza gospodarstwem wyklucza udział w dochodach z tego gospodarstwa?

To, że bracia nie uczestniczą w pracach związanych z gospodarstwem i mieszkają gdzie indziej, nie pozbawia ich prawa do pożytków. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z 17 listo­pada 2011 r. (sygn. akt: w IV CSK 93/11), współwłaściciel, który z wyłączeniem pozostałego współwłaściciela korzysta z nieruchomości wspólnej oraz pobiera z niej dochody i pożytki, jest zobowiązany do rozliczenia uzyskanych z tego tytułu korzyści stosownie do posiadanych przez współwłaścicieli udziałów. Okoliczność, że współwłaściciel rzeczy nie posiada jej ani nie realizuje w drodze roszczenia swojego uprawnienia do współposiadania rzeczy lub posiadania wyodrębnionej części rzeczy, nie stanowi przeszkody do domagania się przez tego współwłaściciela partycypowania proporcjonalnie do przysługującego mu udziału w dochodach z rzeczy, jeżeli przynosi ona dochody.

Czy współwłaściciele muszą dokładać się finansowo do prowadzenia gospodarstwa, nawet jak w nim nie mieszkają?

Współwłaściciel, który dokonał na rzecz wspólną nakładów, jest uprawniony do domagania się zwrotu ich części od pozostałych współwłaścicieli, stosownie do wielkości udziałów. Ponadto na mocy art. 205 k.c. współwłaściciel sprawujący zarząd rzeczą wspólną może żądać od pozostałych współwłaścicieli wynagrodzenia odpowiadającego uzasadnionemu nakładowi jego pracy.

Współwłaściciele mogą umownie uregulować sprawę korzystania z nieruchomości, a także dokonać podziału nieruchomości do użytkowania, to znaczy określić, z której części rzeczy wspólnej każdy ze współwłaścicieli może korzystać. W ramach tej umowy można inaczej ustalić sposób pobierania pożytków i ponoszenia nakładów.

Alicja Moroz
fot. arch. red.