Komu przysługuje świadczenie wyrównawcze?

Od 15 października 2020 r. obowiązuje ustawa z 14 sierpnia 2020 r. o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 1578). Według tego aktu prawnego prawo do świadczenia wyrównawczego przysługuje osobie pobierającej emeryturę lub rentę inwalidzką albo rentę z tytułu niezdolności do pracy, zwaną dalej „rentą”, w kwocie niższej niż 2400 zł brutto miesięcznie. Świadczenie wyrównawcze przysługuje w kwocie stanowiącej różnicę pomiędzy tą kwotą a kwotą emerytury lub renty. Jeśli więc rolnik ma emeryturę w kwocie 1000 zł brutto, może starać się o dodatkowe 1400 zł.

Świadczenie wyrównawcze z urzędu czy na wniosek zainteresowanego?

Artykuł 10d wymienionej ustawy określa, że postępowanie w sprawie świadczenia wyrównawczego wszczynane jest na wniosek osoby uprawnionej. Do wniosku dołącza się dokumenty potwierdzające nadanie statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych.

Według art. 5 ustawy z 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych, status taki potwierdza, w drodze decyzji administracyjnej, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych po stwierdzeniu przez prezesa Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, iż osoba spełnia określone warunki, o których mowa w art. 4.

Status działacza opozycji – co to oznacza?

Według tego przepisu status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych przysługuje osobie:

• która nie była pracownikiem, funkcjonariuszem lub żołnierzem organów bezpieczeństwa państwa, chyba że przedłoży dowody, że przed dniem 31 lipca 1990 r. bez wiedzy przełożonych czynnie wspierała osoby lub organizacje działające na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce;
• co do której w archiwum IPN – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu nie zachowały się dokumenty wytworzone przez nią lub przy jej udziale, wykonywane przez nią w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji przez organy bezpieczeństwa państwa.

Artykuł 2 ustawy z 20 marca 2015 r. określa, że działaczem opozycji antykomunistycznej jest osoba, która od 1 stycznia 1956 r. do 4 czerwca 1989 r. łącznie przez co najmniej 12 miesięcy prowadziła, w ramach struktur zorganizowanych lub we współpracy z nimi, zagrożoną odpowiedzialnością karną działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce.

Kto to jest osoba represjonowana?

Z kolei art. 3 wskazuje, że osobą represjonowaną z powodów politycznych jest osoba, która:

• w okresie od 1 stycznia 1956 r. do 31 lipca 1990 r. przebywała w więzieniu lub innym miejscu odosobnienia na terytorium Polski na mocy wyroku wydanego w latach 1956–1989 albo bez wyroku jednorazowo przez okres dłuższy niż 48 godzin lub wielokrotnie przez łączny okres dłuższy niż 30 dni;
• przez okres powyżej 30 dni pełniła zasadniczą służbę wojskową lub czynną służbę wojskową w ramach ćwiczeń wojskowych, do której odbycia została powołana z przyczyn politycznych;
• brała udział w wystąpieniu wolnościowym i w związku z tym była inwigilowana przez organy bezpieczeństwa państwa i podjęto wobec niej bezprawne działanie polegające na popełnieniu na jej szkodę przestępstwa lub wykroczenia, była pozbawiona możliwości wykonywania swojego zawodu, została z nią rozwiązana umowa o pracę.

dr hab. Aneta Suchoń, prof. UAM
fot. Pixabay