Jakie zmiany w rejestrze BDO wchodzą 1 stycznia 2020 roku?

Główna zmiana, która zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2020 roku polega na tym, że baza będzie już elektroniczna, co pozwoli na śledzenie odpadów od ich zebrania do utylizacji. Jak informuje Ministerstwo Klimatu, wnioski papierowe zastąpiono elektronicznymi. Wcześniej firmy prywatne oferowały już taką usługę i więksi przedsiębiorcy korzystali z systemów elektronicznych. Teraz będzie to dostępne bezpłatnie dla wszystkich. 

W systemie będzie można sprawdzić ilość wytwarzanych odpadów oraz podmioty, z którymi dany przedsiębiorca współpracuje. System umożliwi również weryfikację podmiotów, do których oddaje się odpady – będzie można wyszukać je w bazie i sprawdzić, czy mają odpowiednie pozwolenia. 

Wprowadzenie elektronicznego systemu ma na celu efektywniejszą kontrolę przez Inspekcję Ochrony Środowiska ewentualnych nieprawidłowości. Zgodnie z ustawą dane mają być wprowadzane do systemu niezwłocznie. 

Za brak rejestracji w rejestrze BDO rolnikowi grożą kary, nawet do 1 mln złotych

Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO) jest systemem informatycznym utworzonym na podstawie przepisów Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Rejestr podmiotów działających w tym obszarze został uruchomiony 24 stycznia 2018 r. 

Wszyscy, na których został nałożony obowiązek rejestracji, powinni zarejestrować się w bazie do 24 lipca 2018 r. Jest to więc wymóg stary, aczkolwiek, jak podaje resort klimatu, póki co w bazie nie zarejestrowało się wielu.
Trzeba być jednak świadomym, iż ustawa o odpadach przewiduje dotkliwe sankcje za niespełnienie tego obowiązku. Radzimy więc rolnikom, którzy użytkują co najmniej 75 ha, aby niezwłocznie zarejestrowali się w bazie BDO (do końca 2019 roku można to było zrobić papierowo, od 1 stycznia 2020 roku już elektronicznie). 

Za prowadzenie działalności gospodarczej bez wymaganego wpisu do Rejestru-BDO grozi bowiem administracyjna kara pieniężna w wysokości od 5 tys. do 1 mln zł (zgodnie z art. 194 ust. 3). Natomiast za brak złożenia wniosku o wpis do Rejestru-BDO lub o zmianę wpisu do rejestru, lub o wykreślenie z rejestru albo złożenie wniosku niezgodnego ze stanem faktycznym przepisy przewidują karę aresztu albo grzywny (zgodnie z art. 179).

Który rolnik nie musi prowadzić ewidencji odpadów?

Trzeba również podkreślić, iż przepisy przewidują także tzw. zwolnienia przedmiotowe z prowadzenia ewidencji odpadów. Mogą z niego skorzystać np. rolnicy, którzy gospodarują na powierzchni od 75 ha użytków rolnych, ale produkują jedynie odpady objęte wykazem zawartym w Załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów. Przepisy te, oprócz rodzaju odpadów, definiują także ich ilości, które podlegają zwolnieniu, chyba że są to odpadowa masa roślinna oraz odchody zwierzęce, które nie podlegają ewidencji bez względu na ilość.  

Wyłączone z ewidencji są też m.in.:

• materiały budowlane zawierające gips – do 5 t/rok;
• odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów – do 5 t/rok;
• elementy usunięte ze zużytych urządzeń inne niż wymienione w 16 02 15 – do 5 kg/rok;
• baterie alkaliczne (z wyłączeniem 16 06 03) – do 5 kg/rok;
• inne baterie i akumulatory – do 5 kg/rok;
• sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania (np. ścierki) i ubrania robocze – do 100 kg/rok;
• trociny, wiórki, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir – do 10 t/rok;
• szkło – do 5 t/rok;
• tworzywa sztuczne – do 5 t/rok;
• drewno – do 5 t/rok.

Warto zauważyć, iż wykaz ten nie obejmuje odpadów, z którymi spotka się na co dzień prowadzący gospodarstwo, typu folie, butelki po olejach. W praktyce więc z tego zwolnienia trudno będzie rolnikom skorzystać. Z kolei wykaz odpadów można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów. Odpady z rolnictwa, ogrodnictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności są wymienione w grupie drugiej. 

Rolnik nie musi także ewidencjonować odpadów komunalnych. 

Pojawia się pytanie, co w sytuacji, gdy rolnik gospodarujący na powierzchni poniżej 75 ha wyprodukuje odpady w takiej ilości, która nie podlega zwolnieniu z ewidencji. 

Jak wyjaśniała Małgorzata Kajak z Departamentu Gospodarki Odpadami (jeszcze wtedy – Ministerstwa Środowiska) podczas konferencji poświęconej wyzwaniom środowiskowym w rolnictwie, taki rolnik nie podlega obowiązkowi ewidencji, chyba że na takie wytwarzanie odpadów ma określoną decyzję lub pozwolenie zintegrowane. 

Wielu naszych Czytelników nurtuje kwestia ograniczenia obowiązku rejestracji w BDO i ewidencji odpadów dla rolników użytkujących od 75 ha. Jak mówiła Małgorzata Kajak, była to propozycja ministerstwa rolnictwa, która wypłynęła z tego resortu na etapie konsultacji nowelizacji przepisów.

• Obowiązek rejestracji w BDO i prowadzenia ewidencji odpadów dotyczy około 2% gospodarstw, trzeba też ewidencjonować zużytą folię

Czy rolnik mając poniżej 75 ha też może znaleźć się rejestrze BDO?

Wpisu do rejestru dokonuje odpowiedni marszałek województwa na wniosek. Podmioty, które uzyskały decyzję o wytwarzaniu odpadów lub pozwolenie zintegrowane, zostały wpisane do bazy z urzędu. Może się więc zdarzyć taka sytuacja, że rolnik pomimo że posiada poniżej 75 ha, widnieje w Rejestrze-BDO, bo np. prowadzi przemysłowy chów świń lub drobiu, na który jest wymagane pozwolenie zintegrowane. W takim przypadku, jako wytwarzający odpady w ramach działalności rolniczej, zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji tych odpadów w systemie BDO.

Ułatwienia w zagospodarowaniu odpadów, w tym folii rolniczej 

Nowelizacja Ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nałożyła na gminę obowiązki związane z zagospodarowaniem odpadów rolniczych. Gmina ma obowiązek udostępniania informacji o punktach zbierania odpadów folii, sznurka oraz opon powstających w gospodarstwach rolnych lub zakładach przetwarzania takich odpadów.
Według znowelizowanej ustawy, rada gminy może postanowić o odpłatnym przyjmowaniu przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych odpadów z działalności rolniczej niestanowiących odpadów komunalnych.
Do 20 grudnia 2019 roku jednostki samorządu terytorialnego mogły składać wnioski do NFOŚiGW o dofinansowanie usuwania folii rolniczych i innych odpadów pochodzących z działalności rolniczej. 

Jak zarejestrować się w bazie BDO?

Jeden z rolników będący Czytelnikiem Tygodnika Poradnika Rolniczego zamierza powiększyć gospodarstwo z 58 do 75 ha dzięki wydzierżawieniu gruntów od sąsiada przechodzącego na emeryturę z KRUS. Czy będę musiał uzyskać wpis do Rejestru-BDO i prowadzić ewidencję odpadów? 

Poniżej odpowiedź naszej redakcyjnej prawniczki – Alicji Moroz:

Znowelizowany art. 51 ust. 2 pkt 5 ustawy o odpadach stanowi, że wytwórca odpadów będący rolnikiem gospodarującym na powierzchni użytków rolnych poniżej 75 ha nie podlega obowiązkowi wpisu do rejestru (chyba że został wpisany z urzędu).       

Jak więc wynika z obecnego brzmienia ww. przepisów, jedynie wytwórcy odpadów będący rolnikami gospodarującymi na powierzchni poniżej 75 ha są zwolnieni z obowiązku uzyskania wpisu do Rejestru-BDO oraz prowadzenia ewidencji odpadów i sprawozdawczości w tym zakresie. Jeżeli gospodarują na powierzchni 75 ha i większej, muszą uzyskać wpis do rejestru i prowadzić ewidencję odpadów. Dotyczy to również Pana.

W celu uzyskania wpisu należy pobrać ze strony www.bdo.mos.gov.­­pl formularz wniosku, a po wypełnieniu złożyć go we właściwym miejscowo urzędzie marszałkowskim. Marszałek województwa, dokonując wpisu do rejestru, nada wnioskodawcy indywidualny numer rejestrowy. Utworzone zostanie indywidualne konto w bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami, a wnioskodawca dostanie zawiadomienie o aktywacji konta oraz o identyfikatorze (loginie) i haśle dostępu do tego konta.
Po uzyskaniu wpisu kolejnym obowiązkiem będzie prowadzenie na bieżąco ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów. 

Może ona mieć postać uproszczoną z zastosowaniem jedynie karty przekazania odpadów.
Taką ewidencję prowadzą podmioty, które:

• wytwarzają odpady niebezpieczne w ilości do 100 kg rocznie,
• wytwarzają odpady inne niż niebezpieczne, niebędące odpadami komunalnymi, w ilości do 5 t rocznie. 

Jeżeli któryś z tych limitów zostanie przekroczony, rolnik jest zobowiązany do prowadzenia pełnej ewidencji odpadów – za pomocą karty przekazania odpadów i karty ewidencji odpadów. Wzory odpowiednich druków można pobrać ze strony: www.mos.gov.pl/srodowisko/odpady/ewidencja-i-sprawozdawczosc.

Zgodnie z art. 72. ust. 1 ustawy, posiadacz odpadów jest obowiązany do przechowywania dokumentów ewidencji odpadów przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym je sporządzono. 

dr Magdalena Szymańska
Alicja Moroz

Fot. Pixabay