Mechanizm podzielonej płatności dotyczy także rolników

Jak informuje Ministerstwo Finansów, wprowadzony od 1 listopada 2019 roku obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności (MPP) dotyczy również rolników. Zarówno rolnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, jak i rolnicy ryczałtowi są obowiązani do stosowania tego mechanizmu, jeżeli spełnione są przesłanki ustawowe wymagające zastosowania podzielonej płatności. Brzmi poważnie, ale w praktyce nie jest trudne. 

W jakich warunkach rolnik musi stosować podzieloną płatność? 

Jak wyjaśnia resort finansów, aby zaszła konieczność stosowania MPP, muszą być spełnione trzy podstawowe przesłanki:

1. należność ogółem, która wynika z faktury (tj. wartość brutto całej faktury) przekracza 15 tys. zł,
2. przynajmniej jedna pozycja na fakturze dotyczy towarów lub usług wrażliwych (określonych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT),
3. sprzedawca i nabywca są podatnikami VAT.

W załączniku nr 15 wymienia się m.in. paliwa oraz oplej opałowy czy smary, stal, wyroby stalowe, konstrukcje (np. płyty, kątowniki, kształtowniki), złom, odpady, metale szlachetne (np. złoto, srebro) i nieszlachetne (np. miedź), folię stretch, tablety, smartfony, konsole, usługi budowlane, prace instalacyjne, części i akcesoria do pojazdów silnikowych, węgiel i produkty węglowe, maszyny i urządzenia elektryczne oraz ich części i akcesoria.

Cały wykaz produktów i usług można go pobrać tu: Załącznik nr 15 do ustawy o VAT.

W wykazie nie ma, co prawda, surowców rolnych, ale są np. paliwa czy części do maszyn, które rolnicy często kupują. Jest też np. złom, którego od czasu do czasu gospodarze pozbywają się przy okazji porządków w gospodarstwie. 

Podsumowując – o obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności trzeba myśleć tylko wówczas, jeśli faktura opiewa na kwotę powyżej 15 tys. zł i co najmniej jeden ze sprzedawanych bądź kupowanych towarów lub usług wykazany jest w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. 

Nabywca może wybrać, czy zapłaci w formie MPP za cała fakturę, czy tylko za towar (usługę), co do którego ma taki obowiązek. W innych sytuacjach stosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest dobrowolne. 

Obowiązkowa płatność podzielona wyłącznie z konta na działalność gospodarczą czy rolniczą

Transakcje objęte obowiązkowym mechanizmu podzielonej płatności muszą być realizowane przez rachunki rozliczeniowe założone dla działalności gospodarczej. Zarówno rolnik ryczałtowy, jak i rozliczający VAT, jeśli pobiera płatności bezpośrednie, ma konto w banku przypisane do prowadzenia gospodarstwa. Z automatu ma on więc utworzone konto do rozliczania VAT w mechanizmie podzielonej płatności.

Jeśli zgodnie z wytycznymi transakcja kupna-sprzedaży powinna się odbyć na zasadach mechanizmu podzielonej płatności, sprzedawca wystawia fakturę z adnotacją MPP, a nabywca realizuje ją za pomocą specjalnego komunikatu przelewu. Wskazuje w nim:

• kwotę podatku VAT (lub część),
• kwotę sprzedaży brutto (lub część),
• numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność,
• NIP dostawcy.
• numer rachunku rozliczeniowego dostawcy lub usługodawcy. 

Nie wskazuje natomiast numeru rachunku VAT (nabywca nie musi w ogóle znać tego numeru), bowiem to bank dokonuje podziału płatności i przekazuje wskazaną w komunikacie kwotę podatku VAT na rachunek VAT dostawcy, zgodnie z informacjami zawartymi w komunikacie przelewu.

Przepisy nie wykluczają możliwości zaznaczenia na fakturze, jakich towarów bądź usług dotyczy MPP. W sytuacji więc, gdy to rolnik będzie wystawiał fakturę, a znajdą się na niej różne towary, może zaznaczyć na niej, których dotyczy MPP.

Mechanizm podwójnej płatności dotyczy np. zakupu paliwa za kwotę powyżej 15 tys. zł (fot. pixabay)

Mechanizmu podzielonej płatności w przypadku rolnika ryczałtowego i rolnika na VAT

Jak wskazuje resort finansów, zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności nie stanowi szczególnego wyzwania dla podmiotu zwolnionego z VAT i nie wpływa w żaden sposób na jego płynność finansową. Zapłata w MPP wymaga wyłącznie, aby płacący posiadał rachunek rozliczeniowy założony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, tylko bowiem do tego typu rachunków otwierane są rachunki VAT i tylko wówczas możliwe jest zastosowanie komunikatu przelewu, czyli specjalnego przelewu dedykowanego mechanizmowi podzielonej płatności. 

Jednocześnie ministerstwo na swojej stronie internetowej, wskazując, kogo nie dotyczy MPP, wymienia przedsiębiorców, którzy otrzymują fakturę bez kwoty podatku VAT, np. od podatników zwolnionych z VAT. Co oznaczałoby, że w sytuacji gdy rolnik rozliczający VAT kupuje towar objęty mechanizmu podzielonej płatności od rolnika ryczałtowego, nie jest on objęty obowiązkiem stosowania mechanizmu podwójnej płatności. 

Jak jednak wyjaśniają pracownicy urzędów skarbowych, w praktyce może dojść do sytuacji, gdy rolnik ryczałtowy, sprzedając z gospodarstwa artykuły lub usługi ujęte w załączniku nr 15 do ustawy o VAT powyżej 15 tys. zł, otrzyma płatność na dwa rachunki: rozliczeniowy oraz VAT. Skoro jednak nie jest czynnym podatnikiem VAT, musi złożyć wtedy do urzędu skarbowego wniosek o uwolnienie środków z rachunku, na który wpłynął podatek VAT. 

Jakie kary grożą rolnikowi za brak Mechanizmu Podwójnej Płatności? 

Gdy faktura zostanie wystawiona bez oznaczenia mechanizmu podzielonej płatności, można ją poprawić, wystawiając fakturę korygującą. Natomiast nabywca faktury, która nie ma takiego oznaczenia, może naprawić błąd przez wystawienie noty korygującej. Dobrze, aby tej kwestii pilnowały obie strony. 

Wystawienie faktury bez takiego oznaczenia, w sytuacji gdy był obowiązek jego zamieszczenia, wiąże się z ustaleniem przez organ podatkowy dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 30% kwoty podatku VAT wykazanego na fakturze. 

Sankcja będzie naliczana wyłącznie od wartości kwoty VAT, która przypada na dostawę towarów i usług objętych obowiązkowym MPP. Podobna sankcja jest nakładana na nabywcę, jeśli pomimo takiego obowiązku nie zapłaci za fakturę za pomocą mechanizmu podzielonej płatności. 

Sankcji za niezapłacenie w MPP uniknie się, gdy dostawca lub usługodawca rozliczy całą kwotę VAT, która wynika z faktury.

dr Magdalena Szymańska
Fot. Paweł Mikos