Kiedy do sądu można zwrócić się o wycenę gruntu?

Możliwość zwrócenia się o sądową wycenę gruntu istnieje tylko w sytuacji przewidzianej w art. 3 ustawy z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, kiedy dzierżawca chciałby wykonać prawo pierwokupu, ale sprzedający w umowie warunkowej zawyżył cenę. Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu może, w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu, wystąpić do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości.

Pan z tej możliwości skorzystać już nie może, gdyż przestał Pan być dzierżawcą, a stał się współwłaścicielem gospodarstwa. Jako jeden ze współwłaścicieli może Pan złożyć do sądu wniosek o zniesienie współwłasności.

Komu sąd może przyznać gospodarstwo?

W myśl art. 213 Kodeksu cywilnego, jeżeli zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział między współwłaścicieli byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele. Z kolei art. 214 § 1 k.c. przewiduje, że w razie braku zgody wszystkich współwłaścicieli co do tego, komu ma przypaść gospodarstwo rolne, sąd przyzna je temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego współwłaściciela.

Jak ustala się spłaty dla współwłaścicieli gospodarstwa?

Może Pan zatem wnioskować o przyznanie Panu gospodarstwa z zasądzeniem spłat na rzecz pozostałych współwłaścicieli. W myśl art. 216 k.c., wysokość przysługujących współwłaścicielom spłat z gospodarstwa rolnego ustala się stosownie do ich zgodnego porozumienia. W razie braku takiego porozumienia spłaty przysługujące współwłaścicielom mogą być przez sąd obniżone. Przy określaniu stopnia ich obniżenia bierze się pod uwagę:

• typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem zniesienia współwłas­ności;
• sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat i współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania.

Kiedy niemożliwe jest rozłożenie spłat na raty?

Obniżenie spłat nie wyklucza możliwości rozłożenia ich na raty lub odroczenia terminu ich zapłaty, stosownie do art. 212 § 3 k.c. Sąd oznacza termin i sposób uiszczenia spłat, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymaganych.

Kto może złożyć wniosek o płatności?

Co do składania wniosku o płatności, to ma Pan pełne prawo to robić. Ustawa z 5 lutego 2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, a w szczególności jej art. 8 ust. 1 pkt 2, stanowi, że jednolita płatność obszarowa oraz płatności: za zazielenienie, dla młodych rolników, dodatkowa i związane do powierzchni upraw są przyznawane do powierzchni działki rolnej będącej w posiadaniu rolnika w dniu 31 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tych płatności. Jeżeli Pan uprawia całą powierzchnię gospodarstwa, to znaczy, że jest Pan w jego posiadaniu. Mimo że jest Pan właścicielem jedynie udziału wynoszącego 1/3 całości, tylko Panu należą się płatności. W przypadku prawa do płatności ważny jest stan faktyczny, czyli posiadanie gruntu, a nie to, czy posiadacz jest wyłącznym właścicielem.

Alicja Moroz
Fot. M. Szymańska