Kiedy spadkodawca może wydziedziczyć dzieci?

Według art. 1008 k.c., spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki), małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

• dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
• wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Dlaczego testament jest taki ważny?

Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Co istotne, zstępni wydziedziczonego zstępnego (np. wnuczęta) są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę.

Kiedy spadkodawca nie może wydziedziczyć spadkobiorcy?

Spadkodawca nie może jednak wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadko­dawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Czy brak wsparcia rodziców w potrzebie jest wystarczającą przesłanką do wydziedziczenia dziecka?

Sąd Najwyższy – Izba Cywilna w wyroku z dnia 23 marca 2018 r. (sygn. akt: I CSK 424/17) orzekł, że dzieci, które nie wypełniają obowiązków rodzinnych – nie wspierają ojca w potrzebie, mogą zostać wydziedziczone, nawet jeśli spadkodawca przyczyniał się do powstania konfliktu rodzinnego.

Natomiast Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 5 kwietnia 2018 r. (sygn. akt: I ACa 1095/17) doszedł do wniosku, że niedopełnianie obowiązków rodzinnych musi mieć charakter uporczywy, aby mogło stanowić podstawę do wydziedziczenia testamentowego. Chodzi tutaj zarówno o cechę postępowania uprawnionego (wielokrotność, długotrwałość, nieustanność), jak i jego nastawienie psychiczne (upór, zatwardziałość, zła wola). Kluczowa dla wydziedziczenia z powodu niedopełnienia obowiązków rodzinnych jest także kwestia odpowiedzialności za zaistniałą sytuację. Jeśli ktoś zrywa kontakty z rodziną, nie może później wydziedziczyć z powodu braku więzów.

Chcąc wydziedziczyć syna, powinna Pani sporządzić testament i zawrzeć w nim klauzulę dotyczącą wydziedziczenia, podając przyczynę.

dr hab. Aneta Suchoń, prof. UAM
fot. Pixabay