Dwóch wspólników, którzy nie mieszkają w naszej wsi, nabyło od miejscowych rolników po jednej działce o powierzchni 1–3 ha, łącznie około 8 ha. Każdemu z rolników pozostało około 5–7 ha. Wieś wystąpiła o nadanie tytułu prawnego wspólnocie gruntowej naszej wsi. Nabywcy złożyli wnioski o udział we wspólnocie. Czy mogą oni należeć do naszej wspólnoty? Wspólnicy nie są ubezpieczeni w KRUS i nie uprawiają ziemi – dopytuje się rolnik, jeden z Czytelników „Tygodnika Poradnika Rolniczego”.  

Odpowiedzi na to pytanie udzieliła Alicja Moroz, redakcyjny prawnik Tygodnika Poradnika Rolniczego. 

Kto może nabyć uprawnienia do udziału we wspólnocie gruntowej? 

W świetle przepisów ustawy z 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych osoby te nie spełniają warunków do nabycia uprawnień do udziału w takiej wspólnocie.
Zgodnie z art. 6 wskazanej ustawy, uprawnionymi do udziału we wspólnocie gruntowej są osoby fizyczne lub prawne posiadające gospodarstwa rolne, jeżeli w ciągu ostatniego roku przed dniem wejścia w życie ustawy faktycznie korzystały z tej wspólnoty. 

W przypadku gdy wspólnotą gruntową są lasy, grunty leśne albo nieużytki przeznaczone do zalesienia, uprawnionymi do udziału w takiej wspólnocie są osoby fizyczne lub osoby prawne mające miejsce zamieszkania lub mające siedzibę na terenie miejscowości, w której znajdują się grunty stanowiące wspólnotę. 

Uprawnionymi są także osoby mieszkające na terenie innej miejscowości, a prowadzące gospodarstwo rolne, chyba że w okresie 5 lat przed dniem wejścia w życie ustawy osoby te faktycznie ze wspólnoty nie korzystały.
Niekorzystanie ze wspólnoty gruntowej nie powoduje utraty uprawnień, jeżeli spowodowane to było klęską żywiołową, wypadkami losowymi lub innymi szczególnymi względami.

Czy faktyczne korzystanie z gruntów wspólnoty może uprawniać do udziału w niej? 

Z kolei art. 6a ww. ustawy przewiduje, że jeżeli nie ma osób spełniających warunki określone wyżej, uprawnionymi do udziału we wspólnocie są:

• osoby fizyczne lub prawne, które posiadają gospodarstwa rolne i nieprzerwanie przez okres od dnia 1 stycznia 2006 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. faktycznie korzystały ze wspólnoty albo
• osoby fizyczne, które mieszkają na terenie miejscowości, w której znajdują się grunty stanowiące wspólnotę lub prowadzą w tej miejscowości gospodarstwo rolne – jeżeli wspólnotą gruntową są lasy, grunty leśne albo nieużytki przeznaczone do zalesienia, chyba że przez okres od dnia 1 stycznia 2006 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. osoby te faktycznie nie korzystały ze wspólnoty.

I w tym przypadku niekorzystanie ze wspólnoty gruntowej nie powoduje utraty uprawnień, jeżeli spowodowane było klęską żywiołową, wypadkami losowymi lub innymi szczególnymi względami.

W jakiej formie należy sprzedać udziały we wspólnocie gruntowej? 

Z całą pewnością nabywcy nie spełniają tych warunków. Nie mogli też skutecznie nabyć udziału we wspólnocie od rolników, od których kupili działki.
Zgodnie bowiem z art. 27 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych, udział we wspólnocie gruntowej może być zbywany wyłącznie w całości i jedynie na rzecz osoby posiadającej już udział w tej wspólnocie oraz na rzecz osób posiadających gospodarstwa rolne w tej samej wsi lub we wsiach przylegających do wspólnoty. Zbycie udziału we wspólnocie gruntowej wymaga formy aktu notarialnego. 

Artykuł 28 ustawy stanowi natomiast, że w razie zbycia wszystkich gruntów gospodarstwa rolnego przez uprawnionego do udziału we wspólnocie gruntowej udział w niej przechodzi na nabywcę tego gospodarstwa. W przypadku zaś zbycia części gruntów gospodarstwa przez uprawnionego do udziału we wspólnocie udział w niej zachowuje dotychczasowy właściciel, chyba że na podstawie umowy odstąpi swoje uprawnienia nabywcy. Jeżeli jednak zbywca pozostawia sobie obszar użytków rolnych nie większy niż 0,1 ha, udział we wspólnocie przechodzi na nabywcę.        

Alicja Moroz
Fot. Pixabay