Czy ciąży na mnie prawny obowiązek zapewnienia opieki rodzicom?

Prawny obowiązek zapewnienia rodzicom opieki na Panu nie ciąży. Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. W umowie darowizny dochodzi do przysporzenia na rzecz innej osoby bez żadnego ekwiwalentu.

Zwykle w umowie darowizny nieruchomości jest w niej ustanawiana przez obdarowanego służebność mieszkania na rzecz darczyńcy (darczyńców). Jest to jeden z rodzajów służebności osobistej przewidzianej w art. 296 k.c. Zgodnie z tym przepisem nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista). Zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. Służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.

Jakie uprawnienia z tytułu służebności mieszkania mają osoby uprawnione?

Uprawniony z tytułu służebności mieszkania ma prawo zamieszkiwać określone w umowie pomieszczenia (np. konkretny pokój w mieszkaniu lub parter domu). Może również korzystać ze sprzętów i pomieszczeń wspólnych dla mieszkańców całego budynku, np. piwnicy lub strychu. Do wzajemnych stosunków między mającym służebność mieszkania a właścicielem nieruchomości obciążonej stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne. Oznacza to m.in., że korzystający ze służebności mieszkania ma obowiązek ponoszenia kosztów związanych z utrzymaniem nieruchomości, na której znajduje się lokal (też kosztów związanych z utrzymaniem budynku), w odpowiedniej części. Jest on też zobowiązany do dokonywania napraw i nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy. O potrzebie innych napraw i nakładów powinien niezwłocznie zawiadomić właściciela i zezwolić mu na dokonanie potrzebnych robót.

Czym jest umowa dożywocia?

Czym innym jest natomiast umowa dożywocia przewidziana w art.  908 k.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Jeśli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia.

Podsumowując, należy stwierdzić, że umowa darowizny, w której ustanowiono służebność mieszkania, nie nakłada na Pana prawnego obowiązku zapewnienia opieki rodzicom. Jest to jednak obowiązek moralny dzieci wobec starszych rodziców, którzy mogą pomocy i opieki potrzebować. Uchylanie się od niej może być uznane za rażącą niewdzięczność obdarowanego stanowiącą podstawę do odwołania darowizny.

Alicja Moroz
fot. M. Konicz