Kto odpowiada za przeciwdziałania degradacji gleb?

Artykuł 15 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (u.o.g.r.l.) wskazuje, że właściciel gruntów stanowiących użytki rolne oraz gruntów zrekultywowanych na cele rolne jest obowiązany do przeciwdziałania degradacji gleb, w tym szczególnie erozji i ruchom masowym ziemi. Właściwy organ ze względu na ochronę gleb przed erozją i ruchami masowymi ziemi może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi gruntów zalesienie, zadrzewienie lub zakrzewienie gruntów lub założenie na nich trwałych użytków zielonych.

Kto ponosi kosztu poniesione na przeciwdziałanie erozji gleb?

Właścicielowi gruntów przysługuje wtedy zwrot kosztów zakupu niezbędnych nasion i sadzonek ze środków budżetu województwa. Jeżeli wykonanie nakazu spowoduje szkody wynikające ze zmniejszenia produkcji roślinnej, właścicielowi gruntów przysługuje odszkodowanie ze środków budżetu województwa, wypłacane przez 10 lat. Obowiązek utrzymywania w stanie sprawności technicznej urządzeń przeciwerozyjnych oraz urządzeń melioracji szczegółowych ciąży na właścicielu gruntów, na których znajdują się te urządzenia.

Należy także wskazać, że według ust. 5 art. 15 ww. ustawy, w razie wystąpienia z winy właściciela innych form degradacji gruntów, w tym również spowodowanej nieprzestrzeganiem przepisów o ochronie roślin uprawnych przed chorobami, szkodnikami i chwastami, wójt, w drodze decyzji, nakazuje właścicielowi gruntów wykonanie w określonym terminie odpowiednich zabiegów.

Czy rolnik może odmówić wykonania działań mających przeciwdziałać erozji?

W razie niewykonania tej decyzji, wójt zleca wykonanie zastępcze tych zabiegów na koszt właściciela gruntów, wykorzystując do czasu zwrotu kosztów wykonania zastępczego środki budżetu województwa.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21 kwietnia 2020 r. (sygn. akt: II OSK 630/19) orzekł, że art. 15 ust. 5 u.o.g.r.l. może stanowić samodzielną podstawę prawną wydania decyzji nakazującej przeprowadzenie zabiegów agrotechnicznych, pod warunkiem wykazania, że właściciel gruntów stanowiących użytki rolne oraz gruntów zrekultywowanych na cele rolne z własnej winy doprowadził do ich degradacji, a więc doprowadził do pomniejszenia rolniczej wartości użytkowej tych gruntów. Doprowadzenie do zachwaszczenia gruntów może być klasyfikowane jako wadliwa działalność rolnicza. Zaprzestanie przez rolnika stosowania jakichkolwiek zabiegów mających wyeliminować występujące na działce chwasty może bowiem w konkretnych przypadkach przyczyniać się do degradacji gruntów rolnych w rozumieniu art. 4 pkt  16 u.o.g.r.l.

dr hab. Aneta Suchoń, prof. UAM
fot. Pixabay