Czy komornik może zająć dotacje bezpośrednie dla rolnika?

Kwestię reguluje art. 32 ustawy z 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Według niego należności ustalane w drodze decyzji administracyjnej lub wierzytelności wynikające z umów z tytułów płatności określonych w odrębnych przepisach realizowanych przez ARiMR ze środków publicznych pochodzących z funduszy Unii Europejskiej oraz krajowych środków publicznych przeznaczonych na ich współfinansowanie nie podlegają zajęciu na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego oraz przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Co, gdy dotacje wpływają na zajęte przez komornika konto rolnika?

W praktyce powstał jednak problem, co w przypadku, gdy środki zostaną przekazane na rachunek rolnika, a komornik nie wie, że są to pieniądze z płatności bezpośrednich. Pojawiały się pytania, czy ochrona wsparcia funkcjonuje także po ich dotarciu na konto rolnika. Powinien Pan przede wszystkim przesłać pismo do komornika, w który poinformuje Pan, że środki finansowe w określonej kwocie stanowią płatności unijne w ramach systemów wsparcia bezpośredniego i są wyłączone spod egzekucji.

Warto nawiązać do orzecznictwa. Na przykład do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 1 grudnia 2021 r. (sygn. akt: I SA/Bk 515/21), w którym sąd stwierdził, że z przepisu art. 32 ustawy o ARiMR wynika, że wpływające na rachunek bankowy środki z tytułu wypłacanych przez te instytucje płatności unijnych w ramach systemów wsparcia bezpośredniego cały czas zachowują swoją tożsamość i pozostają środkami pochodzącymi z funduszy Unii Europejskiej. Nie ma znaczenia w tej kwestii fakt, czy środki są wypłacane do rąk beneficjenta, czy też na jego rachunek bankowy. W żadnej mierze nie wpływa to bowiem na źródło pochodzenia tych środków. Innymi słowy, kwota otrzymanej płatności z funduszy unijnych w ramach systemu wsparcia bezpośredniego, jako wyłączona spod egzekucji, nie zmienia swojego charakteru w przypadku przelania jej przez ARiMR na konto bankowe uprawnionego.

Z kolei Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 25 września 2015 r. (sygn. akt: II GSK 1657/14) doszedł do wniosku, że „jeżeli na rachunku bankowym znajdują się środki, które nie podlegają egzekucji, np. środki unijne (art. 8 § 1 pkt 15 u.p.e.a.), to oznacza, że egzekucja z tych środków jest wyłączona. Bank nie może ich przekazywać w ramach zajęcia, jednakże sam rachunek może być zajęty. W razie zajęcia rachunku bankowego przez organ egzekucyjny, z którego zastosowany środek egzekucyjny jest niedopuszczalny z uwagi na wyłączenie danej wierzytelności na podstawie art. 8 § 1 pkt 15 u.p.e.a., wymagane jest jednoznaczne wyjaśnienie, czy faktycznie środki znajdujące się na zajmowanym rachunku nie są środkami, o których mowa w komentowanym przepisie. Zwolnienie środków pieniężnych na mocy art. 8 § 1 pkt 15 u.p.e.a. następuje z mocy ustawy.

dr hab. Aneta Suchoń, prof. UAM
fot. arch. red.