Jak uprawiać topinambur?

Topinambur najwięcej wysiłku wymaga podczas sadzenia. W późniejszym rozwoju nie jesteśmy mu potrzebni. Jest jednak roś­liną bardzo ekspansywną, dlatego należy trzymać ją w ryzach. A że jest wieloletnia, trzeba pilnować, by zanadto się nie rozrosła. W naszych warunkach uprawia się ją 2–3 lata, bo dłuższa uprawa w tym samym miejscu zazwyczaj prowadzi do zmniejszenia plonu. Ma niewielkie wymagania glebowe – najlepiej rośnie na glebie żyznej, umiarkowanie wilgotnej, głęboko uprawionej, bogatej w próchnicę i przepuszczalnej, słabo natomiast na kwaśnej i podmokłej. Uprawa topinamburu jest zbliżona do uprawy ziemniaka, ale w przypadku słabej ziemi topinambur wygrywa, ponieważ lepiej plonuje. Jest odporny na szkodniki i choroby, dlatego nadaje się do upraw ekologicznych.

Jak wygląda ta roślina?

Topinambur dorasta do 2–3 m wysokości. Ma długie, wzniesione łodygi i, podobnie jak słonecznik, szorstko owłosione. Liście ma owalne, piłkowane, zaostrzone. Kwitnienie zaczyna późnym latem bądź wczesną jesienią, tworząc na szczytach pędów żółte, miododajne kwiaty o średnicy około 10 cm. Często wykorzystywane są jako kwiat cięty. W naszych warunkach topinambur nie wydaje nasion, toteż rozmnaża się go tylko z bulw sadzonych wczesną wiosną, gdy tylko ziemia rozmarznie. Najlepiej pod koniec lutego i na początku marca. Jest bardzo odporny na mrozy (–30°C), więc wiosenne spadki temperatur mu nie zaszkodzą.

Zanim rozpoczniemy sadzenie, warto glebę dobrze odchwaścić, głęboko przekopać i zastosować nawożenie organiczne. Podczas wegetacji zasilamy rośliny gnojówką z pokrzyw oraz nawozami wieloskładnikowymi bogatymi w potas.

Do sadzenia używamy całych bulw lub ich części, które mają dwa lub trzy oczka. Umieszczamy je w glebie na głębokości do 10 cm w rzędzie co 30–50 cm, zachowując 60-centymetrowe odstępy między rzędami. Wschody następują po około 2 tygodniach po posadzeniu. Początkowo gdula rośnie bardzo wolno, ale z każdym dniem rozwoju przyspiesza, aż do osiągnięcia właściwej wysokości w sierpniu. Okres wegetacji trwa do 240 dni. Topinambur tworzy rozłogi o długości do 1 m, na końcach których tworzą się bulwy o przeróżnych kształtach, z wypukłymi oczkami. Barwa skórki bulw zależy od odmiany i może być kremowa, żółta, biała, czerwona, a nawet fioletowa. W naszych warunkach uprawia się odmianę Albik o białych, maczugowatych bulwach. Dostępny jest również Rubik, który tworzy bulwy o skórce fioletowej, ale bardzo nieregularnym kształcie, sprawiającym trudności przy obieraniu.

Topinambur bardzo się rozrasta, należy tego pilnować

Po przekwitnięciu i pierwszych przymrozkach rośliny zamierają – czernieją im łodygi i liście. Topinambur zimuje w postaci bulw, a wiosną odrasta z organów podziemnych. Ponieważ rośnie wysoko, tworzy cień dla roślin sąsiednich. Najlepiej w jego towarzystwie rosną sałata, szpinak, brokuły, kapusta, melony czy ogórki. Nie poleca się sadzenia ziemniaków ani pomidorów. Bulwy topinamburu zbieramy jesienią do pierwszych mrozów i przechowujemy zakopane w glebie, skąd pobieramy je, gdy zajdzie potrzeba, aż do wiosny. Można również przechowywać je w lodówce do 2 tygodni – zadołowane w piasku z torfem wytrzymają do 3 miesięcy. Najgorsze dla przechowywanych bulw jest suche powietrze, które doprowadzi do zasychania.

• Topinambur do Polski przywędrował w XVIII wieku. Dziś, po latach, powraca dzięki wykwintnemu smakowi bulw

fot. Małgorzata Wyrzykowska

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 10/2023 na str. 69. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.