Podczas poniedziałkowego wieczornego posiedzenia sejmowej komisji rolnictwa przedstawiono informację na temat aktualnej sytuacji związanej z afrykańskim pomorem świń w Polsce oraz prowadzonych działań przez Inspekcję Weterynaryjną.

Związek Łowiecki nie radzi sobie z odstrzałem sanitarnym dzików?

Wiceminister rolnictwa Szymon Giżyński powiedział, że prawie wszystkie przypadki ASF to efekt „przyjścia wirusa z lasu” i stąd potrzeba kontynuowania odstrzałów sanitarnych. Ale z tym jest problem, ponieważ zdaniem resortu rolnictwa Polski Związek Łowiecki nie radzi sobie z wykonywaniem tych zadań. – Polski Związek Łowiecki nic nie robi i stał się sojusznikiem ekologów. Nie jest zdolny podjąć działań o znaczeniu fundamentalnym dla racji stanu – powiedział wiceminister Sz. Giżyński.

Jego zdaniem problemem jest także brak wiarygodnych danych statystycznych na temat liczby dzików w Polsce.  

Powstają nowe laboratoria badające próbki w kierunku ASF

Główny Lekarz Weterynarii - Mirosław Welz zapowiedział wzmocnienie w zakresie liczby laboratoriów badających próbki w kierunku ASF. Obecnie jest sześć takich miejsc (niedawno otwarto laboratorium we Włocławku). W dalszej perspektywie planuje się stworzenie laboratoriów w Piotrkowie Trybunalskim, czyli w świńskim zagłębiu w województwie łódzkim. Utrzymuje się tu ok. 180 tys. świń, czyli 5 % całej produkcji w Polsce. – Wiem, jak to zrobić szybko i skutecznie – zapewniał M. Welz, który jednak zastrzegł, że potrzebne jest na to trzy miesiące, gdyż niezbędne jest przeszkolenie pracowników i przejście procedur akredytacyjnych. W normalnych warunkach trwałoby to ponad pół roku.

Rolnicy zarzucali, że wybijane są zdrowe świnie

Główny Lekarz Weterynarii tłumaczył również zasady walki z ASF w sytuacji wykrycia ogniska choroby w gospodarstwie. Rolnicy i posłowie zarzucali bowiem Inspekcji Weterynaryjnej wybijanie zdrowych świń z gospodarstw sąsiadujących z ogniskiem.
 – Mamy 25 ognisk ASF. W 7 ogniskach zastosowano wariant uboju w strefie większej niż 500 metrów. W 11 nie wybijano żadnych gospodarstw w promieniu 1 km. A w każdym przypadku było to poprzedzone analizą epidemiologiczną. Zwłaszcza w wariancie gospodarstw, gdzie mamy układ gospodarstw utrzymujących świnie wzdłuż drogi, po dwóch stronach drogi. Gdzie odległość między gospodarstwami nie przekracza kilku metrów. I gdzie kontakt bezpośredni jest nie do uniknięcia – mówił M. Welz, który podkreślił, że ubijano wtedy świnie, które nie miały objawów klinicznych, ale badania krwi potwierdzały, że miały już wirusa.

Co z odszkodowaniami za uśmiercone zwierzęta?

Przedstawiciele Inspekcji Weterynaryjnej przyznali, że rezerwa celowa na zwalczanie chorób zakaźnych (340 mln zł) już się wyczerpała. Dlatego rząd musiał przeznaczyć na ten cel dodatkowe 262 mln zł.  Pieniądze są potrzebne na odszkodowania dla rolników, ale także dla firm, które uśmiercały zwierzęta i które kupowały dwutlenek węgla za swoje pieniądze. Mirosław Welz podkreślił, że te należności są regulowane w pierwszej kolejności. – Nie będzie tak, że jakieś koszty należne za ASF nie będą zapłacone. Będą wypłacone najszybciej jak to jest możliwe – powiedział Główny Lekarz Weterynarii. Ale przyznano, że pieniądze nie trafiły jeszcze na kontro żadnego rolnika. – Nie otrzymał jeszcze żaden z rolników odszkodowania. Natomiast w pięciu przypadkach zostały już wydane decyzje o przyznaniu odszkodowania – dodał Krzysztof Jażdżewski zastępca Głównego Lekarza Weterynarii. Chodzi o kwotę 1,6 mln zł, która zostanie wypłacona jak tylko spłyną pieniądze. Nie ma ustawowego terminu wypłaty odszkodowań, ale Inspekcja twierdzi, że robi to bez zbędnej zwłoki.  

Szacunkowy koszt zwalczania tegorocznych 25 ognisk to ok. 10 mln zł. W tym na odszkodowania przypadnie ok. 4,3 mln zł. – W przypadku dwóch ognisk mamy informację, że najprawdopodobniej zostanie odmówiona wypłata odszkodowań ze względu na uchybienia natury formalnej, czyli albo w gospodarstwie stwierdzono poważne uchybienia dotyczące bioaskuracji. W jednym przypadku było złamanie zakazu wywożenia z gospodarstwa potencjalnie skażonych materiałów – tłumaczył posłom K. Jażdżewski.  

Inspekcja Weterynarii zwróciła uwagę, że 23 z 25 tegorocznych ognisk ASF to okres ostatniego miesiąca, więc dokumentacja związana z odszkodowaniami musi zostać jeszcze zebrana.

Czy będzie szczepionka przeciw wirusowi ASF?

Rolnicy i posłowie podczas posiedzenia komisji dopytywali, dlaczego nie można stad świń zaszczepić przeciwko wirusowi ASF. Zdaniem Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach prace nas szczepionką cały czas trwają. – Mamy ambicję, żeby taką szczepionkę stworzyć w przyszłości – powiedział prof. Krzysztof Niemczuk dyrektor PIW w Puławach, który przypomniał, że Amerykanie od 30 lat prowadzą takie badania. Do tej pory wydaliśmy na ten cel 1,5 mln zł.

Wirus ASF szybko się rozprzestrzenia

Z danych Inspekcji Weterynaryjnej od początku 2021 r. do 15 lipca 2021 r. wynika, że stwierdzono w Polsce 24 ogniska ASF u świń w 10 województwach oraz 1830 ognisk ASF u dzików w 9 województwach.

W rozbiciu na województwa sytuacja przedstawia się następująco:

dolnośląskie:                  2 ogniska   104 szt. świń

lubelskie:                      1 ogniska  12 szt. świń

lubuskie:                         5 ogniska   16 667 szt. świń

łódzkie:                           3 ogniska   220 szt. świń

małopolskie:                  1 ogniska   50 szt. świń

mazowieckie:                 1 ogniska   2 061 szt. świń

podkarpackie:                4 ogniska   85 szt. świń

podlaskie:                       1 ogniska   54 szt. świń

warmińsko-mazurskie:  2 ogniska   993 szt. świń

wielkopolskie:                4 ogniska   5 238 szt. świń

Razem są to więc 24 ogniska, w których było 25 484 sztuk świń.

Mapa zasięgu ASF w Polsce

Tak wygląda obecnie mapa obrazująca zasięg stref objętych restrykcjami w związku z występowaniem ASF w Polsce (zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji Europejskiej, a także lokalizację ognisk ASF u świń w 2021 r.

W jaki sposób walczymy z ASF?

Podkreślono, że walka z ASF opiera się na:

- redukcji populacji dzików prowadzonej zarówno poprzez polowania, jak i odstrzał sanitarny;

- usuwanie potencjalnych źródeł wirusa ASF ze środowiska przyrodniczego, w szczególności zwłok padłych dzików, w ramach akcji aktywnego poszukiwania padłych dzików;

- prowadzenie monitoringu aktywnego i pasywnego u dzików i świń w celu wczesnego wykrycia zakażenia i szybkiego wdrożenia działań mających na celu zwalczenie choroby;

- działania lub inwestycje służące zapobieganiu, kontroli i zwalczaniu ASF u świń i dzikich zwierząt;

- wykrywanie i zwalczanie nowo pojawiających się ognisk ASF u świń.