Województwa lubuskie, wielkopolskie i łódzkie najbardziej dotknięte przez suszę 

We wtorek 2 lipca 2019 roku Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa opublikował piąty komunikat o suszy rolniczej, który obejmuje okres od 1 maja do 30 czerwca 2019 roku. w tym czasie znacznie, bo aż o 50 mm zmniejszyła się średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie której dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą. Od maja do czerwca KBW wyniosło –87 mm. 

Najbardziej brak wody w glebie odczuwany jest na Pojezierzu Lubuskim, gdzie KBW wynosił od -230 mm do -239 mm. 

Susza w ogromnym stopniu dotyka także Pojezierza Wielkopolskiego i Niziniy Wielkopolskiej, Śląskiej, Podlaskiej, południowej części Niziny Mazowieckiej, Polesia Lubelskiego i części Pobrzeża Słowińskiego, gdzie deficyt wody wynosi od -160 do -230 mm 

Zgodnie z raportem IUNG susza rolnicza występuje na terenie województw:

• lubuskiego,
• wielkopolskiego, 
• łódzkiego,
• opolskiego,
• podlaskiego,
• mazowieckiego,
• zachodniopomorskiego,
• dolnośląskiego,
• lubelskiego,
• pomorskiego,
• kujawsko-pomorskiego,
• śląskiego,
• świętokrzyskiego,
• warmińsko-mazurskiego.

Najpoważniejsza susza w zbożach jarych i rzepaku

Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa odnotował, że z suszą mamy do czynienia we wszystkich monitorowanych uprawach, czyli w zbożach jarych, zbożach ozimych, rzepaku i rzepiku, roślinach strączkowych, kukurydzy na ziarno,kukurydzy na kiszonkę, burakach cukrowych, ziemniakach, krzewach owocowych, truskawkach, drzewach owocowych, warzywach gruntowych, tytoniu, chmielu.

W największym stopniu susza rolnicza dotyka upraw zbóż jarych. W okresie od początku maja do końca czerwca susza – według IUNG – objęła 49% gmin w całym kraju (1219 gmin), w aż 14 województwach. Najgorzej jest w woj. lubuskim, gdzie susza w zbożach jarych dotyka niemal 97% powierzchni zasiewów, w woj. wielkopolskim – 80% gruntów i w woj. łódzkim – 77% zasiewów. 

Susza rolnicza jest również widoczna w uprawie rzepaku i występuje w 1218 gminach (49% wszystkich gmin). Podobnie jak w przypadku zbóż jarych najpoważniej sytuacja wygląda w woj. lubuskim, gdzie susza dotyczy 89% powierzchni gruntów ornych, w woj. wielkopolskim – 75% zasiewów i w woj. łódzkim – 70% zasiewów.

W porównaniu do poprzedniego okresu znacznie powiększyła się susza w krzewach owocowych i wzrosła o 804 gminy i jest ona notowana w 1075 gminach (43% wszystkich gmin). Znacznie wzrosła także liczna gmin dotkniętych suszą w uprawach zbóż ozimych i obecnie jest ona notowana w 961 gminach Polski (38,80% gmin kraju) w 12 województwach na powierzchni 19,86% gruntów ornych. Również w 12 województwach suszę odnotowano w uprawach kukurydzy na ziarno i na kiszonkę czy w roślinach strączkowych oraz truskawkach. 
Więcej można zobaczyć na mapach suszy w poszczególnych uprawach w galerii na dole artykułu

Przez suszę plony są niższe nawet o połowę 

W związku z katastrofalną suszą w woj. wielkopolskim Piotr Walkowski, prezes Wielkopolskiej Izby Rolniczej wysłał pismo do ministra rolnictwa. Wskazuje on, że obecna susza wskazuje jak zaniedbania i zaniechania mają wpływ na polskie rolnictwo. Chodzi m.in. o wadliwy system monitoringu suszy oraz nieprecyzyjne przepisy dotyczące szacowania strat w uprawach. 

– Zboża ozime i jare gwałtownie kończą wegetację, co nie daje nadziei na zadowalające wypełnienie ziarna. Pierwsze zebrane partie jęczmienia ozimego charakteryzują się bardzo wysokim udziałem w plonie pośladu, sięgającym niekiedy 50%. Prognozowany plon pozostałych zbóż jest równie niepokojący. Ponadto ziarno, jak i słoma cechują się bardzo niską wilgotnością, co jest przyczyną coraz liczniejszych pożarów – wskazuje Piotr Walkowski. 

Podkreśla on również, że susza w znacznym stopniu dotyczy także upraw kukurydzy, buraków cukrowych, roślin pastewnych, owoców i warzyw. Wpływ na to miały także przymrozki wiosenne czy wysokie temperatury w maju i czerwcu, które potęgowały parowanie wody z gleby. 

Rolnicy, z którymi rozmawiała redakcja „Tygodnika Poradnika Rolniczego” wskazują, że w niektórych przypadkach straty w plonie mogą wynosić nawet 40–60%.

Monitoring Suszy Rolniczej nie odzwierciedla rzeczywistości na polach

– Niestety, mimo wprowadzonych zmian w Systemie Monitoringu Suszy Rolniczej, nadal nie odzwierciedla on sytuacji obserwowanej na polach uprawnych. Powtarza się sytuacja z roku ubiegłego, w której komisje klęskowe stwierdzają poważne straty w plonach, nie mogą ich jednak uwidocznić w protokołach, gdyż monitoring nie wykazuje zagrożenia suszą. W przypadku wielu gmin spodziewamy się, że SMSR wykaże suszę w kolejnych okresach raportowania, ale rolnicy nie mogą czekać ze żniwami, a te rozpoczęły się w roku bieżącym wyjątkowo wcześnie – informuje Piotr Walkowski w piśmie do ministra Ardanowskiego. 

Zaapelował od rządu o natychmiastowe przygotowanie programu nadzwyczajnego wsparcia dla rolników najbardziej poszkodowanych przez tegoroczne klęski. Szef Wielkopolskiej Izby Rolniczej liczy, że władze wprowadzą takie prawo, które umożliwi udzielenie pomocy także tym gospodarstwom, które poniosły straty z powodu suszy, ale znajdują się w gminach, w których przed zbiorem plonów Systemie Monitoringu Suszy Rolniczej prowadzony przez IUNG nie wykazał zagrożenia suszą.

Paweł Mikos
Fot. Paweł Mikos