Dlaczego Polska, która ma potencjał, by stać się europejskim liderem w produkcji żywności ekologicznej, nie jest w stanie wznieść się nawet ponad europejską średnią? Przeciętny Polak przeznacza na żywność eko rocznie ok. 4 euro. Dla porównania Niemiec 100 euro, a Duńczyk 200 euro. Średnia europejska to 44 euro. Jesteśmy nawet poniżej średniej światowej, która wynosi 11 euro.

Polacy nie kupują żywności ekologicznej, bo jest ona znacznie droższa od tej konwencjonalnej. Dzieje się tak m.in. dlatego, że polskich produktów jest w sklepach mało. Z kolei specjaliści podkreślają, że negatywny wpływ na ceny mają rozciągnięte łańcuchy dystrybucji. I w ten sposób błędne koło się zamyka, ponoeważ rolnicy nie mogą sprzedać swoich produktów. W rezultacie albo przestawiają się z powrotem na produkcję konwencjonalną albo znajdują zagranicznego odbiorcę. Tam z polskiego surowca robi się ekologiczną żywność przetworzoną, na której niemieccy, francuscy, duńscy czy holenderscy producenci zarabiają duże pieniądze.

Rolnictwo ekologiczne w Europie i Polsce

W większości krajów Europy Zachodniej rolnictwo ekologiczne zaczęło się intensywnie rozwijać pod koniec lat 80 i w latach 90. Wiązało się to z wprowadzeniem aktywnej praktyki rolnej oraz stosownego ustawodawstwa i dotacji dla przestawiających się gospodarstw. Podstaw zmiany polityków rolnych w nastawieniu do rolnictwa ekologicznego należy szukać głównie w docenianiu jego roli środowiskowej oraz w dążeniu do ograniczania nadprodukcji.

W Polsce rolnictwo ekologiczne miało swój początek jeszcze w czasach przedwojennych. Od roku 1930 metodą biodynamiczną prowadził swój majątek w Szelejewie, koło Gostynia, hrabia Stanisław Karłowski, senator II Rzeczypospolitej, który intensywnie propagował tę metodę. Po wojnie rolnictwo ekologiczne poszło w zapomnienie.

Ponownie zaczęto o nim mówić w latach 80. W roku 1984 w Warszawie zorgaizowano pierwszy kurs rolnictwa biodynamicznego.

1 września 1989 roku zostało zarejestrowane Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi Ekoland, z siedzibą w Przysieku koło Torunia. Stowarzyszenie to już w następnym roku przeprowadziło pierwszą inspekcję i nadało 27 atestów.

Dlaczego rolnictwo ekologiczne ?

W związku z kryzysem ekologicznym, wiele krajów poszukuje się sposobów zapobiegania skażeniu środowiska i żywności. W skażeniu tym swój udział ma m.in. przemysł  i rolnictwo. Największą rolę odgrywają tutaj nawozy sztuczne i toksyczne środki ochrony roślin. Dlatego też zmierza się do eliminowania środków chemicznych i zastępowania ich organicznymi metodami uprawy.

Rolnictwo ekologiczne wymaga wiedzy przyrodniczej i stałej obserwacji procesów zachodzących w gospodarstwie, jest racjonalne i nowoczesne. Jak wskazują dane statystyczne plonowanie w gospodarstwach ekologicznych przewyższa średni krajowy plon z hektara w gospodarstwach konwencjonalnych.

Cele rolnictwa ekologicznego realizowane są m.in. poprzez:

• minimalizację obciążeń środowiska np. przez stosowanie lokalnych surowców i środków produkcji,
• wybieranie odpornych gatunków i odmian roślin i zwierząt,
• dążenie do ochrony organizmów użytecznych (wrogów naturalnych szkodników) obok profilaktycznych i długookresowo zaplanowanych działań w zakresie ochrony roślin,
• wzmaganie wydajności i długowieczności zwierzą ( w ekologicznym gospodarstwie pasza nie może zawierać antybiotyków, stymulatorów wzrostu, których celem jest wzmożenie procesów metabolizmu w kierunku budowy tkanki mięsnej, nasilenia wydzielania mleka u krów czy zwiększenia nieśności kur),
•  przystosowanie obsady zwierząt do pojemności ekologicznej powierzchni użytkowanej rolniczo,
• utrzymanie zróżnicowanego i atrakcyjnego krajobrazu kulturowego o wysokich walorach wypoczynkowych, stanowiącego zarazem podstawę trwałej działalności produkcyjnej,
• zróżnicowaną organizację przedsiębiorstwa rolnego, powiązaną z lokalnym rynkiem.

Żywnosć ekologiczna wysokiej jakości i z najlepszych składników

Żywność pochodząca z atestowanych gospodarstw ekologicznych oraz z kontrolowanych przetwórni, jest wysokiej jakości ponieważ wykorzystują one do jej produkcji:

• ekologiczne surowce,
• dobrej jakości wodę i naturalne dodatki spożywcze.

Uznaje się jednocześnie, że żywność wysokiej jakości to taka, dzięki której możliwe jest nie tylko podtrzymanie procesów przemiany materii w organizmie, ale także zachowanie dobrego zdrowia.

Na całym świecie żywność wyprodukowana w gospodarstwach i zakładach przetwórczych metodami ekologicznymi uznawana jest za gwarantującą wysoką jakość żywieniową i ważny element profilaktyki zdrowotnej społeczeństwa

System rolnictwa ekologicznego wytwarza żywność bądź nieskażoną pozostałościami środków agrochemicznych bądź też ich poziom jest istotnie niższy w porównaniu z produktami rolnictwa konwencjonalnego.

Jaką rolę zacznie odbywać w Polsce w najbliższych latach, przekonamy się. 

Niemniej jednak, stategia UniI Europejskiej "Od pola do stołu" zakłada zwiększenie udziału rolnictwa ekologicznego w ogólnej produkcji rolnej do 25 proc. w 2030 r.  Od 1 stycznia 2022 r. obowiązują przepisy zawarte w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 (Dz. U. L 150 z 14.06.2018 r.dotyczące funkcjonowania gospodarstw rolnych. 

Co więcej, rolnictwo ekologiczne:

• wpływa pozytywnie na środowisko naturalne, co z kolei przyczynia się do osiągania szeroko rozumianych korzyści rolnośrodowiskowych.
• jest odpowiedzią na zmieniającą się strukturę popytu na rynku i rosnącą świadomość konsumentów.
• cieszy się coraz większym zainteresowaniem konsumentów.
• oferuje coraz większe możliwości sprzedaży produktów ekologicznych, większy popyt, choć nie zawsze równy podaży.

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał

Zdjęcia: Pixabay