Niewypłacalność punktów skupu to groźna bankructwa dla rolnika

OSM Prudnik i OSM Głubczyce czy wcześniej ROT Rypin i SM Bielmlek. Kampol-Friut, Grupa Ziarno i kilka zakładów mięsnych. To tylko kilka przykładów podmiotów, które w ostatnich latach z różnych powodów przestały płacić rolnikom za dostarczone produkty rolne. To z kolei prowadzi co widma bankructwa wielu gospodarstw rolnych.

Żeby temu zapobiegać ma powstać Fundusz Ochrony Rolnictwa. Projekt ustawy w sprawie jego utworzenia właśnie trafił do konsultacji branżowych. O możliwości powstania takiego Funduszu napisaliśmy na początku lutego: „Poszkodowani rolnicy dostaną rekompensaty z Funduszu Ochrony Rolnictwa”.

– Celem projektowanej ustawy o Funduszu Ochrony Rolnictwa jest stworzenie możliwości prawnych gwarantujących producentom rolnym rekompensatę z tytułu utraty przychodów z prowadzonej przez nich działalności rolniczej w przypadku upadłości nabywców produktów rolnych – czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy.

Fundusz Ochrony Rolnictwa ma ułatwić rolnikom szybkie uzyskanie rekompensat za płody rolne, za które nie otrzymali pieniędzy

Zawarte w ustawie o podatku od towarów i usług przepisy nie gwarantują uzyskania zapłaty przez producentów rolnych za sprzedane produkty rolne w sytuacji ich niewypłacalności. Odzyskanie należności za sprzedane produkty rolne nie zawsze jest także możliwe w wyniku postępowania upadłościowego prowadzonego w trybie  przepisów Prawa upadłościowego, pomimo, iż w świetle tych przepisów należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego należą do pierwszej kategorii należności podlegających zaspokojeniu z funduszów masy upadłości.

– Zatem zachodzi potrzeba wprowadzenia rozwiązań systemowych umożliwiających producentom rolnym uzyskanie rekompensat w celu kontynuowania przez nich produkcji rolnej, spłaty ciążących na nich zobowiązań lub kredytów oraz na zaspokojenie bieżących potrzeb życiowych rodziny – napisano w uzasadnieniu do projektu ustawy.

Pieniądze na Fundusz Ochrony Rolnictwa będą pozyskiwane tak jak na fundusze promocji

Fundusz Ochrony Rolnictwa będzie wyodrębnionym rachunkiem bankowym administrowanym przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. KOWR będzie również zapewniał obsługę prawną oraz techniczno-biurową Funduszu, ustalał plan finansowy Funduszu oraz opracowywał sprawozdanie z jego realizacji.

Do wpłat na Fundusz w wysokości 0,25% wartości netto nabywanych produktów rolnych obowiązane będą podmioty skupujące produkty rolne w celu ich przechowywania, obrobienia, przetworzenia lub dalszej odsprzedaży. Czyli na podobnej zasadzie jak obecnie są pozyskiwane środki na fundusze promocji poszczególnych produktów.

Zgodnie z Ordynacją podatkową, jeżeli podmiot sam określa wysokość zobowiązania to powinien wykazać te dane w deklaracji. Podmiot, składając deklarację będzie na podstawie danych zawartych w deklaracji rejestrowany automatycznie w systemie księgowym i będzie dla tego podmiotu tworzone jego konto rozliczeniowe. Dane pochodzące z deklaracji i wpłat na rachunek Funduszu będą podstawą do prowadzenia rozliczeń podmiotu, w tym określania zaległości podmiotu względem Funduszu.

Budżet Funduszu Ochrony Rolnictwa w 2023 r. wyniesie 100 mln złotych. Później będzie wyższy

Z danych GUS na jakie powołuje się Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wynika, że w 2020 r. wartość skupu produktów rolnych wynosiła  67 114 mln zł. To oznacza, że roczny budżet FOR powinien wynieść co najmniej 167 mln złotych. Jednak zapewne będzie to znacznie więcej, bo ceny skupu od 2020 wzrosły.

Natomiast w 2023 roku Fundusz Ochrony Rolnictwa zostanie dofinansowany z budżetu państwa kwotą 100 mln złotych. Z tego właśnie powodu jego powstanie musi być najpierw notyfikowane przez Komisję Europejską, która musi się zgodzić na tę formę pomocy państwa.

Warto także dodać, że KOWR ma uzyskać dochody za administrowanie Funduszem. Będzie to 2,5 % wpływów na rachunek FOR, czyli według założeń resort rolnictwa ponad 4 mln złotych rocznie, które mają być przeznaczone na pokrycie kosztów obsługi  FOR.

Jak rolnik będzie mógł otrzymać rekompensaty z Funduszu Ochrony Rolnictwa?

Rolnik będzie mógł się ubiegać  o rekompensatę ze środków Funduszu w razie niemożności zaspokojenia należności za sprzedane produkty rolne przez podmiot, który jest niewypłacalny. Rekompensata będzie przyznawana w drodze decyzji dyrektora oddziału terenowego KOWR.

Rekompensata będzie wypłacana jako iloczyn określonej przez ministra rolnictwa procentowej stawki rekompensaty i sumy należności netto. Rozporządzenie w tej sprawie będzie ogłaszał minister rolnictwa do 31 maja każdego roku.

Kiedy trzeba będzie złożyć wniosek o rekompensatę z Funduszu Ochrony Rolnictwa?

Żeby otrzymać takie odszkodowanie rolnik będzie musiał złożyć wniosek do dyrektora oddziału terenowego KOWR:

• od dnia 1 lutego do dnia 31 marca roku następującego po roku, w którym ustalona została data niewypłacalności podmiotu lub,
• od dnia 1 lutego do dnia 31 marca w drugim roku po roku, w którym ustalona została data niewypłacalności podmiotu.

Resort rolnictwa w projekcie ustawy zaproponował, aby przyznane przez KOWR rekompensaty były zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Po wypłacenie refundacji to KOWR przejmie tytuł do roszczeń wobec punktu skupu

Wypłata środków z Funduszu na rzecz rolników będzie powodować z mocy prawa przejście na KOWR wierzytelności do wysokości wypłaconych rekompensat. Koszty związane z odzyskiwaniem środków z tytułu wypłaconych rekompensat pokrywane będą ze środków Funduszu. Do dochodzenia roszczeń z tytułu wypłaconych środków z Funduszu stosować się będzie odpowiednie przepisy dotyczące dochodzenia należności przez rolników.

Kiedy powstanie Fundusz Ochrony Rolnictwa?

W projekcie ustawa resort rolnictwa zaproponowały, aby nowe prawo weszło w życie 1 lipca 2023 roku. Wówczas też miałby oficjalnie powstać Fundusz. Jednak czy tak się stanie zależy także od Komisji Europejskiej, która musi się zgodzić na taką formę pomocy państwa w 2023 roku.

wk
Fot. Envato Elements