Zmieni się prawo o karach dla rolników za niestosowanie programu azotanowego

W sobotę 23 listopada 2019 roku wchodzi w życie ustawa z dnia 11 września 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw. Zmiany dotyczą m.in.  przepisów z zakresu ochrony wód przed azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. 

Część zmian polega na przeniesienie niektórych przepisów z ustawy o nawozach i nawożeniu do ustawy Prawo wodne. 

Jedna z najważniejszych zmian dotyczy usunięcia przepisów, które dawały możliwość podwójnego karania rolnika za to samo wykroczenie przy powoływaniu się przez urzędników przez różną podstawę prawną. 

Od 1 stycznia 2019 r. rolnicy mają obwiązek wykonywania planu nawożenia azotu. Z tego powodu z ustawy o nawozach i nawożeniu wykreślono przepisy mówiące o obowiązku sporządzenia planu nawożenia przez rolników, gdyż oba dokumenty są niemalże zbieżne. 

Kto jest zobowiązany do opracowania planu nawożenia azotem? 

W nowelizacji Prawa wodnego w art. 105a – 105c określono dokładnie jakie gospodarstwa i przedsiębiorstwa mają obowiązek opracowania planu nawożenia azotem oraz sposoby sporządzenia takiego planu. 

Zgodnie z nowym prawem  do opracowania planu nawożenia azotem obowiązane są:

• gospodarstwa lub przedsiębiorstwa prowadzące chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk 
• gospodarstwa lub przedsiębiorstwa prowadzące chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior,
• rolnicy posiadający gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych, 
• rolnicy  uprawiający uprawy intensywne na gruntach ornych na powierzchni powyżej 50 ha 
• rolnicy utrzymujący obsadę większą niż 60 dużych jednostek przeliczeniowych (DJP), według stanu średniorocznego. 

Natomiast mniejsze gospodarstwa rolne nie mają obowiązku (ale mogą) prowadzenia planu  nawożenia azotem. Za to muszą stosować nawozy w dawkach nieprzekraczających maksymalnych dawek nawozów azotowych dla upraw w plonie głównym. 

Każde gospodarstwo powinno także prowadzić ewidencję zabiegów agrotechnicznych, związanych z nawożeniem azotem. 

Takie zestawienie powinno zawierać informacje o dacie zastosowania nawozu, rodzaju uprawy i jej powierzchni, na której został zastosowany nawóz, rodzaju nawozu, dawce nawozu oraz terminie przyorania nawozu naturalnego, w przypadku zastosowania go na terenie o dużym nachyleniu.

Co musi znaleźć się w planie nawożenia azotem?

Ustawa określa co musi się znaleźć w planie nawożenia azotem. Przede wszystkim musi on być sporządzony nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozów. Plan nawożenia azotem musi zawierać rozplanowanie stosowania nawozów na poszczególnych działkach rolnych w gospodarstwie rolnym, z uwzględnieniem potrzeb pokarmowych roślin. Plan musi być przechowywane przez okres minimum 3 lat od dnia zakończenia stosowania nawozów na podstawie tego dokumentu.

Określono też, że nawozy naturalne lub produkty pofermentacyjne mogą być sprzedawane wyłącznie na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej, a taką umowę należy przechowywać przez co najmniej 3 lata. 

Podmioty prowadzące produkcję rolną, które kupują nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny do bezpośredniego rolniczego od podmiotu importującego nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny z terytoriów państw trzecich lub od podmiotu prowadzącego działalność z zakresu produkcji trzody chlewnej powyżej 2 tys. tuczników lub 750 macior albo produkcję drobiu powyżej 40 tys. sztuk. 

Jakie kary grożą za naruszenie programu azotanowego? 

To czy rolnicy w odpowiedni sposób przestrzegają prawa i zapisów programu azotanowego mają sprawdzać pracownicy Inspekcji Ochrony Środowiska (IOŚ). Do końca roku inspektorzy WIOŚ mają sprawdzić łącznie około 3000 gospodarstw rolnych. 

Podczas kontroli przeprowadzonych w 2018 r. najczęściej stwierdzono takie naruszenia jak:

• nieodpowiednie warunki przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowania z odciekami,
• zbyt dużą wielkość rocznych dawek nawozów naturalnych oraz sposobów nawożenia,
• przekroczenia maksymalnych dawek azotu określonych w planie nawożenia azotem,
• nieopracowania planu nawożenia lub jego przestrzegania,
• braku ewidencji lub niewłaściwy sposobu ewidencji zabiegów agrotechnicznych z użyciem azotu; 

Co prawda jak na razie inspektorzy zbyt często nie nakładają kar, ale mogą to robić.
A stawki kar za naruszenie programu azotanowego są wysokie: 

• 2040 złotych (od 2020 roku będzie to 2072,64 złotych) za stosowanie nawozów niezgodnie z przepisami programu azotanowego i niezgodnie z planem nawożenia azotem,
• 3060 złotych (od 2020 roku będzie to 3108,96 złotych) – za przechowywanie odchodów zwierzęcych niezgodnie z przepisami,
• 510 złotych (od 2020 roku będzie to 518,16 złotych) – za prowadzenie dokumentacji realizacji programu działań niezgodnie z przepisami,
• 510 złotych (od 2020 roku będzie to 518,16 złotych) – za brak planu nawożenia azotem, jeżeli jest wymagany.  

Na dodatek również ARiMR może nałożyć karę za niestosowanie się do przepisów programu azotanowego w wysokości od 1 do 5% całkowitej kwoty dopłat bezpośrednich. 

Jak przechowywać kiszonki?

W znowelizowanej ustawie Prawo wodne określono również w jaki sposób rolnicy mają przechowywać kiszonki. Nie można jej przechowywać bezpośrednio na gruncie. 

Zgodnie z nowym prawem kiszonki przechowuje się w: 

• silosach, 
• rękawach foliowych, 
• na płytach 
• na podkładzie z folii, sieczki, słomy, lub innego materiału, który pochłania odcieki
• pod przykryciem foliowym.

Dodatkowo określono, że zarówno kiszonek, jak i nawozów naturalnych nie można  przechowywać w odległości mniejszej niż 25 m od studni lub ujęć wód, a ni od linii brzegu wód powierzchniowych oraz pasa morskiego. 

Paweł Mikos
Fot. Pixabay