Rolnicy zablokowani, nie mogą powiększać gospodarstw

Poseł Jarosław Sachajko zainteresował się sprawą pierwokupu gruntów pod wpływem sygnałów od rolników, którym uniemożliwia się powiększenie gospodarstw rolnych.

„Mimo dostępności ziemi rolnej oraz wyrażanej przez nich woli zakupu gruntów rolnych po cenach rynkowych, grunty te są kupowane przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w ramach prawa pierwokupu. (…)  W związku z tym niezrozumiałe wydają się działania Lubelskiego Oddziału Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, który wykorzystując prawo pierwokupu działek o wielkości nieprzekraczającej 1,5-2,5 ha, które oferowane są po cenach rynkowych, a których zakup nie wydaje się uzasadniony z punktu widzenia interesów KOWR, uniemożliwia rolnikom, w tym także młodym rolnikom, powiększenie swojego gospodarstwa i rozwój swojej działalności” – napisał w interpelacji skierowanej do resortu rolnictwa, w której zadała szereg szczegółowych pytań dotyczących tej kwestii.

Kiedy KOWR może korzystać ze swoich uprawnień?

W odpowiedzi wiceminister Rafał Romanowski napisał, że wprawdzie przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z 2003 r. przyznają rolnikom indywidualnym swego rodzaju pozycję uprzywilejowaną w stosunku do innych podmiotów zainteresowanych nabyciem nieruchomości rolnych, ale nie oznacza to jednak, że rolnicy mogą na terenie całego kraju nabywać kolejne nieruchomości rolne bez żadnych obwarowań.

KOWR ma uprawnienia w zakresie prawa pierwokupu oraz prawa nabycia – w sytuacji, gdy nabywcą nieruchomości jest rolnik indywidualny – tylko w ściśle określonych przypadkach. Prawo pierwokupu przysługuje KOWR wówczas, gdy kupowana przez rolnika indywidualnego nieruchomość rolna nie jest położona w gminie, w której ma on miejsce zamieszkania (lub nie jest położona w gminie graniczącej z tą gminą), a także gdy w wyniku nabycia tej nieruchomości nie następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego.

Zatem w myśl w przepisów rolnik indywidualny, w celu powiększenia prowadzonego przez siebie gospodarstwa rodzinnego, może swobodnie nabywać nieruchomości rolne w gminie, w której zamieszkuje oraz gminach z nią graniczących - o ile nie przekroczy ustawowego limitu powierzchniowego określonego dla gospodarstwa rodzinnego, czyli maksymalnie do 300 ha użytków rolnych.

Jeżeli natomiast rolnik indywidualny kupowałby nieruchomości rolne w oddalonych od swojego miejsca zamieszkania gminach – wówczas, co do zasady, KOWR przysługiwać będzie prawo pierwokupu tych nieruchomości rolnych.

W takich sytuacjach KOWR analizuje m.in.:

• czy na danym terenie, na którym położona jest sprzedawana nieruchomość rolna, występuje popyt na grunty rolne wśród miejscowych rolników indywidualnych zainteresowanych powiększeniem swoich gospodarstw rodzinnych,

• czy w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa znajdują się na tym terenie „wolne” grunty, które można byłoby przeznaczyć na zaspokojenie tego popytu.

W uzasadnionych przypadkach KOWR, działając na rzecz Skarbu Państwa, wykonuje więc przysługujące prawo pierwokupu, nabywając tym samym daną nieruchomość rolną. Nabywane przez KOWR nieruchomości rolne w pierwszej kolejności przeznaczane są na powiększenie gospodarstw rodzinnych przez miejscowych rolników indywidualnych.

Jak często KOWR korzysta z prawa pierwokupu?

Z danych Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa wynika, że od początku 2020 r. do 30 czerwca 2022 r. do KOWR wpłynęło prawie 89 tys. aktów notarialnych obejmujących ponad 86 tys. hektarów gruntów rolnych. W tym czasie KOWR skorzystał z prawa pierwokupu 361 razy w stosunku do powierzchni 4400 ha.

„KOWR jako instytucja państwowa działa na podstawie i w granicach prawa, przy zachowaniu zasad bezstronności oraz obiektywizmu. Nie można zatem podzielić stwierdzenia Pana Posła jakoby KOWR konkurował z rolnikami indywidualnymi o ziemię. Należy bowiem wskazać, że decyzje w zakresie skorzystania bądź rezygnacji z przysługującego KOWR prawa pierwokupu w stosunku do konkretnej nieruchomości rolnej podejmowane są przez KOWR każdorazowo po dokonaniu analizy sprawy, mając na uwadze m.in. występujący na tym terenie popyt miejscowych rolników indywidualnych na grunty rolne oraz nieznaczną ilość takich gruntów w ZWRSP, a także z uwzględnieniem odległości od siedziby gospodarstwa do nabywanej nieruchomości, które można byłoby przeznaczyć na zaspokojenie tego popytu” odpisał posłowi Sachajko wiceminister Rafał Romanowski, który podkreślił, że w działaniach KOWR nie ma miejsca na „dowolność stosowanych rozwiązań”.

wk
fot. EnvatoElements