Mikotoksyny (mykotoksyny): co to jest?
Mikotoksyny to wtórne produkty przemiany materii grzybów pleśniowych, toksyczne dla człowieka, roślin i zwierząt, produkowane przez różne gatunki grzybów w tym Aspergillus, Penicillium i Fusarium, które mogą dostać się do żywności i paszy, i zanieczyścić je w zasadzie na wszystkich etapach w łańcuchu żywieniowym.
Usunięcie grzybni z zakażonych produktów nie eliminuje z nich mikotoksyn, gdyż są one niewrażliwe na wiele procesów technologicznych (gotowanie, smażenie, pieczenie, destylacja, fermentacja), dlatego mogą przetrwać w produktach otrzymanych z zanieczyszczonych surowców. Problemem jest też równoległe występowanie w paszy różnych mikotoksyn, do eliminacji których należałoby zastosować różne techniki detoksykacji. Badania wykazują, że obiecującym narzędziem w walce z mikotoksynami w paszy mogą być bakterie oraz dodatki do żywności, takie jak arginina i glutaminian, które redukują efekty toksyczne wywierane przez mikotoksyny na organizm świń. Pomimo dużego postępu w rolnictwie (sposób uprawy, zbioru i przechowywania plonów) wciąż nie można całkowicie wyeliminować ryzyka zanieczyszczenia plonów mikotoksynami i należy przyjąć, że mikotoksyny w pewnych stężeniach są ubikwitarnym składnikiem diety zarówno ludzi, jak i zwierząt.
Nawet niskie dawki mikotoksyn zaburzają sprawność układu odpornościowego świń.
Reakcja po narażeniu na mikotoksyny może być różna – od ostrego zatrucia połączonego z wysoką zachorowalnością i śmiertelnością do formy przewlekłej, trudno zauważalnej, prowadzącej w konsekwencji do zmniejszenia produkcyjności zwierząt. Mikotoksyny mogą być odpowiedzialne za wywołanie szerokiego spektrum działań toksycznych. W niskich dawkach, najczęściej spotykanych w praktyce, zaburzają funkcjonowanie przewodu pokarmowego, wątroby, nerek, układu nerwowego, rozrodczego oraz immunologicznego. Niektóre z nich mają właściwości genotoksyczne, rakotwórcze oraz mogą uszkadzać płody.
Świnie należą do gatunku bardzo wrażliwego na działanie mikotoksyn. Dieta oparta w dużej mierze na zbożach powoduje częstą ekspozycję świń na te toksyny i sprzyja chronicznemu narażeniu. Poziom zanieczyszczenia mikotoksynami paszy dla świń jest z reguły niewystarczający do wywołania ostrego zatrucia, może natomiast prowadzić do strat ekonomicznych, związanych z zatruciem przewlekłym, prowadzącym najczęściej do zmniejszenia przyrostów masy ciała, pogorszenia pozostałych parametrów produkcyjnych, a także immunosupresji.