Z artykułu dowiesz się
Zmiany klimatyczne, które obserwujemy na całym świecie, są bezdyskusyjne. Chociaż specjaliści sprzeczają się o ich przyczyny, to bez względu na to, co je powoduje, w wielu rejonach świata klimat zmienia się i to najczęściej na niekorzyść. Także w naszym kraju doświadczamy problemu braku wody, który wynika przede wszystkim z niewystarczającej ilości opadów atmosferycznych.
Wysychające rzeki czy zbiorniki wodne, niski poziom wód gruntowych, to już niestety codzienność latem w znaczącej części naszego kraju. Susze mają bardzo istotny wpływ na produkcję pasz objętościowych, w tym na produkcję kiszonek z traw, lucerny, a przede wszystkim kukurydzy. To właśnie produkcja mleka jest najbardziej narażona na brak wody niezbędnej do wzrostu roślin. Na temat wpływu suszy na bazę paszową dla krów mlecznych napisano już wiele, także na łamach top bydło. Niewiele mówi się natomiast o sytuacji, w której wody jest aż nadto...
Okresy bardzo upalnej pogody przeplatają się w naszym kraju z dniami, w których występują intensywne opady atmosferyczne. Także teraz, jesienią, przechodzą opady deszczu o mniej lub bardziej intensywnym charakterze. To oczywiste, że każda kropla wody jest dla rolnictwa na wagę złota, jednak… opady atmosferyczne mogą mieć również negatywny wpływ na żywienie krów.
Nie poruszam tutaj problemu zniszczeń upraw roślin pastewnych przez intensywne opady atmosferyczne, połączone z gradobiciem czy powodziami, a także wpływu opadów na opóźnianie zbioru traw czy lucerny i związane z tym pogorszenie wartości pokarmowej kiszonek. Ważne jest, abyśmy mieli pełną świadomość, co potencjalne opady deszczu mogą zrobić z kiszonkami, a także z dawkami paszowymi na stole paszowym.
Opady deszczu mogą zmieniać skład dawki pokarmowej, co przedstawiono w tabeli 1. Przykład dotyczy krowy pobierającej dziennie 25 kg suchej masy (s.m.) w dawce składającej się z kiszonki z kukurydzy o zawartości suchej masy 35% oraz kiszonki z traw o zawartości suchej masy 40%. W dniu bez deszczu traktorzysta naważył do wozu paszowego 28,6 kg kiszonki z kukurydzy oraz 7,5 kg kiszonki z traw. Pozostałą częścią dawki były pasze treściwe, zadawane do wozu z magazynu pod dachem (zawartość s.m. 88%; ilość w dawce 13,6 kg). W tak zbudowanej dawce pokarmowej stosunek suchej masy pasz objętościowych (kiszonki) do suchej masy pasz treściwych wynosił 1,08, tj. 52%: 48%.
Po kilku godzinach deszczu niezabezpieczone kiszonki nasiąknęły wodą i zmieniła się w nich zawartość suchej masy. Kiszonki z kukurydzy i traw zawierały po deszczu odpowiednio 30 i 35% s.m. Faktu nasiąknięcia wodą pasz objętościowych nie uwzględniono w naważaniu kiszonek przez traktorzystę, który niezmiennie załadował do wozu 28,6 kg kiszonki z kukurydzy oraz 7,5 kg kiszonki z traw.
Zwiększony udział wody w kiszonkach (mniej s.m.) spowodował, że faktyczny udział suchej masy z kiszonek zmniejszył się z 13 kg (bez deszczu) do 11,2 kg po deszczu. W wyniku tych zmian zmienił się niekorzystnie stosunek s.m. pasz objętościowych do treściwych, dalej zadawanych z magazynu pod dachem.
Stosunek w zmienionej dawce pokarmowej wynosił teraz 0,93, co oznacza, że w dawce pokarmowej po deszczu znajduje się znacznie więcej pasz treściwych niż w dawce, która powinna być skarmiana. W suchej masie dawki po deszczu znajduje się tylko 48% s.m. pasz objętościowych i 52% s.m. pasz treściwych.
Konsekwencjami nieuwzględnienia faktu nasiąknięcia kiszonek przez deszcz lub śnieg są:
Zmniejszenie ilości suchej masy zadawanej dawki pokarmowej powoduje zmniejszenie wydajności produkcji mleka, a gdy dotyczy to krów będących we wczesnej laktacji, może powodować dodatkowo problemy metaboliczne (ketoza).
W przypadku krów w okresie przejściowym przed porodem może być powodem niewystarczającego pobrania nie tylko energii, ale także składników mineralnych oraz witamin. Może być powodem zwiększonej częstości hipokalcemii, zatrzymania łożyska, mastitis oraz zapaleń macicy.
Zadawanie zmniejszonej dawki pokarmowej (ilości zadawanej suchej masy) może powodować, że TMR szybciej znika ze stołu paszowego, co może sprawić wrażenie, że krowy pobierają lepiej paszę po letnich upałach. A one po prostu wyjadają TMR lepiej, bo mają go mniej na stole paszowym. Niestety, lepsze wyjadanie paszy nie współgra z wyższą wydajnością produkcji mleka. Najczęściej po 1-2 dniach deszczu wydajność ta drastycznie spada.
Zmiana udziału pasz objętościowych i treściwych w dawce zmienia również wygląd TMR, jego sypkość. TMR z udziałem bardzo mokrych kiszonek ma często złą strukturę, klei się i nie jest chętnie pobierany przez krowy.
Warto pamiętać, że zwiększony przez deszcz udział pasz treściwych w dawce pokarmowej może powodować zagrożenie kwasicą żwacza (SARA), bo w zmienionej dawce może znajdować się więcej skrobi. Skala tego problemu zależy od ilości opadów, a także od czasu, przez jaki krowy pobierają zmienione dawki pokarmowe.
Przedstawiony przykład zmiany składu dawki pokarmowej z powodu deszczu, a także poważne konsekwencje wynikające z tego faktu dla produkcji mleka i zdrowia krów powinny zachęcić hodowców do zwrócenia uwagi na to, co dzieje się z kiszonkami czy młótem browarnianym w czasie deszczu.
Czy baloty, czekające na umieszczenie w wozie paszowym nie mogłyby być otwierane pod dachem lub przykryte folią? Czy ściana silosu z kiszonką z kukurydzy nie mogłaby być przykryta folią? Nasiąkanie wodą jest szczególnie istotne dla tej części kiszonki, która znajduje się na posadzce silosu, bo odpadła od ściany. Czy kiszonki z innego gospodarstwa, czekające na zadanie do wozu paszowego nie mogłyby być przykryte folią?
Omawiane problemy są istotniejsze w tych gospodarstwach, które są mniej zaawansowane w technologii wybierania kiszonek z silosów. Korzystanie z frezów z pewnością ułatwia utrzymanie pionowej ściany silosu, który jest mniej narażony na opady atmosferyczne. Opisane problemy są też mniej istotne tam, gdzie wykorzystuje się dużo kiszonek, bo im głębiej wybiera się materiał ze zbiornika, tym wpływ deszczu jest mniejszy.
Opady atmosferyczne mogą również niekorzystnie zmieniać skład pobranej dawki pokarmowej, gdy deszcz czy śnieg padają bezpośrednio na stół paszowy. Widziałem wiele zaadaptowanych obiektów, w których ze względów konstrukcyjnych niemożliwe było pełne zadaszenie stołu paszowego, co negatywnie wpływało na wartość pokarmową pasz zadanych na taki stół. Niestety, często w zaadaptowanych budynkach, na przykład po starej oborze, znajdują się krowy zasuszone oraz będące w okresie przejściowym przed porodem.
To co najważniejsze dla hodowcy:
|
Ta druga grupa krów to zwierzęta najbardziej wymagające pod względem podaży składników pokarmowych i pozbawienie ich składników mineralnych, witamin, a także skrobi czy aminokwasów przez wypłukiwanie z dawki przez deszcz, może mieć bardzo poważne konsekwencje zdrowotne. Wielokrotnie zwracałem uwagę hodowcom na wypływające z TMR strużki białego płynu, w którym były wymienione składniki pokarmowe, jak też na konieczność zabezpieczania stołu paszowego przed opadami.
autor: prof. Zygmunt M. Kowalski (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie)
Zmiany w zawartości suchej masy w paszach objętościowych w wyniku zmian pogodowych są oczywiste. Zawartość s.m. wzrasta, gdy jest ciepło i sucho, a maleje w okresie opadów atmosferycznych. Dodatkowo zawartość suchej masy może również zmieniać się w silosie, co może wynikać z różnic w czasie zbioru (różnice pogodowe, odmianowe itp.). Skoro zawartość suchej masy podlega tak znaczącej zmienności, uzasadnione jest częste kontrolowanie tego parametru w kiszonkach, np. raz w tygodniu. Taką analizę można wykonać w każdym gospodarstwie, wykorzystując kuchenkę mikrofalową. Wystarczy poświęcić każdorazowo ok. 20-30 minut. W swojej praktyce doradczej zachęcam do korzystania z dwóch receptur dawek pokarmowych, tj. na suche i na mokre dni. Gdy pada deszcz, traktorzysta korzysta z wariantu na mokre dni, w którym zawartości suchej masy w kiszonkach są niższe o 15-20%. Gdy w dawce na dni suche kiszonka z kukurydzy zawiera 35% s.m., to na dni mokre przyjmuję zawartość 30% (mniej o 15%). Znacznie dokładniejsze byłoby uwzględnianie aktualnych, oznaczonych zawartości suchej masy. Warto pamiętać, że zmienności w zawartości s.m. w wyniku opadów podlegają również takie pasze, jak młóto browarniane czy kiszone wysłodki buraczane.
Najważniejsze tematy
