Pytanie czytelnika: Nie mam planów istotnych inwestycji w gospodarstwie i dlatego rozważam powrót do zwolnienia. Czy po powrocie poprzednich stawek VAT od początku 2023 r. będzie to opłacalne?

Mam gospodarstwo ok. 120 ha UR wyłącznie z produkcją roślinną. Na VAT jestem już 18 lat. W związku z tarczą 2.0 w 2022 roku i obniżonymi stawkami VAT na zboża, nawozy, środki ochrony roślin i paliwa pogorszyła mi się płynność finansowa. Nie mam planów istotnych inwestycji w gospodarstwie i dlatego rozważam powrót do zwolnienia. Czy po powrocie poprzednich stawek VAT od początku 2023 r. będzie to opłacalne?

Odpowiedź eksperta: Teoretycznie, zgodnie z zasadami VAT, czynny podatnik nie powinien odczuwać skutków zmian stawek VAT

Teoretycznie, zgodnie z zasadami VAT, czynny podatnik nie powinien odczuwać skutków zmian stawek VAT, bo przecież może VAT należny w całości rozliczyć, a nawet otrzymać jego zwrot z US. Pozostaje jednak skutek dynamiczny, związany z cyklicznością sprzedaży i sezonowością zakupów lub sprzedaży. W tym sensie obniżka stawki VAT na produkty rolne zbywane przez podatników czynnych spowodowała zmniejszenie (lub faktycznie zerowanie) strumienia VAT należnego od sprzedaży tych produktów w danym okresie rozliczeniowym. W okresach rozliczeniowych (miesięcznych lub kwartalnych) z poniesionymi wydatkami na środki produkcji, przy równoczesnym spadku lub braku wolumenu podatku należnego, saldo nadwyżki VAT naliczonego było dodatnie. W kategoriach płynności finansowej oznaczało to wypływ netto środków finansowych z gospodarstwa z perspektywą odzyskania tych środków (zwrot z US) 60 dni lub na dłuższy okres – w przypadku przeniesienia nadwyżki na następne okresy rozliczeniowe albo w związku z kontrolą skarbową. Faktycznie mogło to oznaczać pogorszenie płynności finansowej w danym okresie (okresach) rozliczeniowym. Rachunek ten może się zmienić dynamicznie w okresach rozliczeniowych, w których doszło do zakupów paliwa, nawozów, energii, gazu ze stawką obniżoną. Praktycznie można wyróżnić bardzo dużo wariantów rachunku płynności finansowej podatników czynnych w 2022 r., w zależności od specyfiki gospodarstwa.
Najmniejszy wpływ na płynność środków finansowych z rozliczenia VAT (w porównaniu ze stanem poprzednim) obniżki VAT w 2022 r. był w gospodarstwach z produkcją zwierzęcą, ze względu na utrzymanie stawek VAT na żywiec i pasze.
Od 1 stycznia 2023 roku powróciły stawki VAT na nawozy, środki ochrony roślin i inne środki wspomagające produkcję rolniczą – 8%, na gaz ziemny – 23%, na energię elektryczną i cieplną – 23%, na paliwa silnikowe – 23%. Należy zwrócić uwagę, że VAT na produkty rolne przeznaczone do spożycia ma w 2023 roku obniżoną stawkę do 0%. Zatem nadal może dochodzić np. do sytuacji, że ziarno zbóż może mieć stawkę 0% lub 5% w zależności od przeznaczenia.
Powracając do planów naszego Czytelnika co do powrotu do zwolnienia, radzimy ostrożność przy podejmowaniu decyzji. Należy przeprowadzić staranny rachunek – wg stawek VAT w 2023 roku – strumieni podatku naliczonego w środkach produkcji, podatku należnego od sprzedaży produktów oraz strumienia potencjalnego zwrotu zryczałtowanego 7% dla sytuacji po powrocie do zwolnienia. Tylko w przypadku widocznej nadwyżki zwrotu zryczałtowanego nad podatkiem naliczonym należy rozważać powrót do zwolnienia, z zastrzeżeniem braku inwestycji. Z doświadczenia poprzednich kilkunastu lat funkcjonowania gospodarstw towarowych typowo roślinnych na VAT wynika, że korzystne będzie w 2023 roku pozostanie w statucie podatnika czynnego.

Czytaj także: Ceny oleju napędowego pójdą w górę od 1 stycznia 2023. Zwrot akcyzy na paliwo rolnicze będzie wyższy

Fot. Sierszeńska