Dziś przyjrzymy się organowi, o którym może wielu z was nie słyszało. I nic dziwnego, bo jest to jeden z narządów, które poznano dosłownie przed chwilą. To krezka.

Leonardo da Vinci opisał krezkę 500 lat temu

Jeśli kiedykolwiek zastanawiałeś się, co łączy jelita z brzuchem, to jest to właśnie ona. Pełni ważne funkcje, które wpływają na układy w całym ciele – od układu sercowo-naczyniowego po immunologiczny.

Narząd niby młody, a jednak stary. Zajmował się nim już Leonardo da Vinci. Opisywał on i rysował błonę, w której jakby zanurzone są narządy układu pokarmowego. Dziś wiemy, że krezka jest błoną podwójną i że mieszczą się w niej także naczynia krwionoś­ne, jajniki, jajowody, a także elementy układu wydalniczego i nerwowego.

Leonardo da Vinci opisał krezkę 500 lat temu. I twierdził, że ma ona charakter ciągły. Ten pomysł został odrzucony przez XIX-wiecznego brytyjskiego chirurga Frederica Trevesa, który twierdził, że krezka, która łączy jelita ze ścianą brzucha, jest podzielona na segmenty pomiędzy jelitem cienkim, okrężnicą poprzeczną (poziomy kawałek jelita grubego) a esicą. Chirurdzy na całym świecie przez ostatnie 150 lat operowali ludzi, ufając teorii brytyjskiego lekarza.

Krezka to jeden osobny organ

Jednak naukowcy porzucili teorię Trevesa w 2017 roku. Badania dr. J. Calvina Coffeya, założyciela katedry chirurgii na Uniwersytecie w Limerick, zmieniają klasyfikację tej części układu pokarmowego. W nowym badaniu Coffey ustalił anatomię i strukturę krezki, wykorzystując obrazy i kompilując wyniki różnych badań. Pokazał, że ciągłość narządu można zobaczyć tylko wtedy, gdy jest wyeksponowana w określony sposób. Ale co najważniejsze, uznano te kilka lat temu krezkę za strukturę ciągłą, czyli za jeden osobny organ.

Bez kresko jelito musiałoby przylegać bezpośrednio do ściany brzucha

Po co nam krezka? Przenosi ona krew i płyn limfatyczny między jelitami a resztą ciała. Utrzymuje również jelita we właściwym położeniu, dzięki czemu łączą się ze ścianą brzucha bez bezpośredniego z nią kontaktu. To połączenie jest jednak kluczowe.

– Bez krezki jelito musiałoby przylegać bezpośrednio do ściany brzucha – mówi dr J.Calvin Coffey. – Mało prawdopodobne, aby jelita były w stanie kurczyć się i rozluźniać na całej swojej długości, gdyby były w bezpośrednim kontakcie z tą ścianą. Poza tym krezka utrzymuje jelito w okreś­lonej strukturze, jest ono „przywiązane”, dlatego kiedy wstajesz lub chodzisz, nie zapada się w miednicy.

Jeśli krezka nie uformuje się prawidłowo podczas rozwoju płodu, jelita mogą zapaść się lub poskręcać. Może to prowadzić do zablokowania naczyń krwionośnych lub śmierci tkanek w jamie brzusznej, które są stanami zagrażającymi życiu. Ta wiedza to również efekt badań z raptem 2017 roku.

Patrząc na kształt membrany, który dr Coffey nazywa niezwykłym, łatwo zrozumieć, dlaczego krezka była przez wielu naukowców w historii widziana w różny sposób. Jest spiralą w jamie brzusznej i jest upakowana wzdłuż kręgosłupa, zaczynając od górnej części brzucha i kończąc na miednicy. W międzyczasie rozchodzi się, jak chiński wachlarz, aby objąć długość jelita od górnej części jelita cienkiego do końca jelita grubego, jak opisuje to dr Cofey.

Krezka zawiera między innymi węzły chłonne

Chociaż naukowcy wiedzą, że krezka odgrywa ważną rolę w układach pokarmowym, krążenia, hormonalnym, sercowo-naczyniowym i immunologicznym, potrzebne są dalsze badania, aby okreś­lić zakres tych ról. Mają jednak dowody na to, że krezka odbiera sygnały z jelita i zawiaduje reakcjami organizmu na te sygnały. Krezka zawiera między innymi węzły chłonne. To małe gruczoły zlokalizowane w całym ciele, które pomagają zwalczać infekcje. Przykładem zawiadowczej roli krezki może być fakt, że węzły chłonne w niej zanurzone „pobierają” próbki bakterii z jelit. A potem koordynują odpowiedzi immunologiczne. Węzły zawierają też kilka rodzajów komórek odpornościowych i mogą wyłapywać patogeny, takie jak wirusy i bakterie.

Krezka może również wytwarzać białko zwane białkiem C-reaktywnym (CRP), które jest sygnałem stanu zapalnego. Zwykle jest wytwarzane w wątrobie, ale komórki tłuszczowe w krezce również mogą je produkować.

Ze względu na umiejscowienie krezki podejrzewa się, że może ona mieć udział w powstawaniu takich schorzeń, jak choćby choroba Leśniowskiego-Crohna. Krezka u osób z tą chorobą jest często większa i ma grubszą warstwę tłuszczu. Komórki tłuszczowe w krezce mogą wytwarzać białka związane ze stanami zapalnymi, w tym CRP.

Ten związek sugeruje, że celowanie w krezkę może być skutecznym sposobem leczenia choroby Leśniowskiego-Crohna. Ponadto usunięcie części krezki może mieć wpływ na zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby po usunięciu fragmentu jelita.

Krezkę podejrzewa się też o udział w powstawaniu raka jelita grubego, choroby zapalnej jelit i chorób układu krążenia, a także cukrzycy, otyłości i zespołu metabolicznego.

Krezka a sieć większa

Oprócz krezki w naszych brzuchach istnieje jeszcze jeden "fartuch" przykrywający jelita. To tzw. sieć większa, która jest częścią otrzewnej – błony wyściełającej jamę brzuszną i jamę miednicy. Główna różnica między siecią a krezką polega na tym, że sieć jest tłuszczowym kocem zwisającym przed wszystkimi jelitami, podczas gdy krezka jest tkanką podtrzymującą zarówno jelito cienkie, jak i grube.

fot. archiwum red.

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 45/2022 na str. 51. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.