Żyto ozime wysoko plonuje na najsłabszych stanowiskach z nieuregulowanym odczynem pH gleby, które w Polsce przeważają, a na których słabo sprawdzi się pszenica. Żyto najlepiej radzi sobie także z okresowymi niedoborami wody.

Postęp hodowlany żyta ozimego coraz większy - przybywa odmian mieszańcowych

Należy podkreślić znaczną przewagę odmian mieszańcowych nad populacyjnymi. Najlepsze mieszańce plonują w badaniach COBORU grubo ponad 20% wyżej w stosunku do wzorca (wzorcem w 2021 r. była średnia plonowania 12 odmian populacyjnych).

Do najlepszych pod względem plonowania należą zwłaszcza najnowsze odmiany mieszańcowe. Np. przy średnim plonie wzorca na poziomie agrotechniki a₂ dla dwóch sezonów 2020–2021 w wysokości 79,3 q/ha odmiana mieszańcowa KWS Jethro plonowała wyżej o 23,8 q/ha (to o 30,01% powyżej wzorca), odmiana KWS Tayo wyżej o 23,5 q/ha, a KWS Berado wyżej o 21 q/ha. To oczywiście najlepiej plonujące mieszańce w tym okresie, ale też nawet najgorzej wypadający w tych badaniach polski mieszańcowy Tur plonował o 8,6 q/ha wyżej od wzorca.

Jeżeli ktoś śledzi te informacje przed każdym sezonem, zauważy zapewne, że systematycznie na LOZ przybywa odmian mieszańcowych i te od czterech lat stanowią ponad 50% rekomendowanych. Aby uzyskiwać wysokie plony żyta trzeba je chronić i skracać. Z chorób groźna jest rdza brunatna, ale odmiany różnią się podatnością na sprawcę choroby. Odmianami o największej odporności na rdzę brunatną wycenionej na 7,4 w skali 9-stopniowej należą: Dańkowskie Kalcyt, Dańkowskie Kanter oraz mieszańcowa KWS Pulsor.

• KWS Vinetto i KWS Jethro to dwie odmiany mieszańcowe żyta ozimego najczęściej rekomendowane do uprawy jesienią 2022 r.

COBORU na sezon 2022/23 rekomenduje więcej mieszańców żyta ozimego

Poza przewagą w plonowaniu odmiany mieszańcowe mają też lepszą przydatność w żywieniu zwierząt i na rynku uzyskują lepsze ceny. Ale z żyta wypieka się też chleby i tutaj także odmiany mieszańcowe mają przewagę nad populacyjnymi. W produkcji żyta na cele piekarskie najważniejsza jest liczba opadania, a najwyższe wartości dla tej cechy mają najnowsze odmiany mieszańcowe./

Listy Odmian Zalecanych żyta ozimego do siewu jesienią 2022 r. pokazujemy na mapie i tradycyjnie przedstawiamy charakterystykę kilku najczęściej rekomendowanych w kraju odmian (wg Listy opisowej odmian COBORU). Te rekomendacje zmieniają się i wpływ na to mają wyniki plonowania w doświadczeniach, a także susze w ostatnich sezonach. Np. odmiana KWS Binntto będąca liderem LOZ w 2019 r. spadała na 5. pozycję wśród odmian najczęściej rekomendowanych do siewów jesienią 2020 r., rok temu była na 19 pozycji, a w tym roku nie ma jej na LOZ. Powód jest oczywisty – przybywa nowych lepszych odmian. Dlatego w ub.r. KWS Binntto skreślono z Krajowego rejestru i do końca czerwca 2024 r. ma być wycofany z obrotu.

Na pozycję lidera LOZ w 2020 r. wskoczyła odmiana KWS Vinetto. Była najczęściej rekomendowana także na siewy jesienią 2021 r. a w tym roku jest na pierwszym miejscu rekomendacji ex aequo z odmianą KWS Jethro.

Żyto ozime: KWS Jethro F₁ - specyfikacja

Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem "Pollen Plus", tj. ze wzmocnioną odpornością na porażenie sporyszem). Plenność bardzo dobra. Odporność na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozy liści – dość duża, na pleśń śniegową, rdzę źdźbłową i rynchosporiozę – średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie.Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej, zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

Żyto ozime: KWS Vinetto F₁ -  specyfikacja

Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem "Pollen Plus", tj. ze wzmocnioną odpornością na porażenie sporyszem). Plenność bardzo dobra. Odporność na rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, septoriozy liści, rynchosporiozę, choroby podstawy źdźbła – dość duża, na pleśń śniegową i mączniaka prawdziwego – średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża, zawartość białka dość mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dobra do bardzo dobrej, końcowa temperatura kleikowania średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.

Żyto ozime: Dańkowskie Granat - specyfikacja

Odmiana populacyjna. Plenność powyżej najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i rdzę źdźbłową – dość duża, na pleśń śniegową, septoriozy liści i choroby podstawy źdźbła – średnia, na rynchosporiozę – dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie, zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego średnia, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.

Żyto ozime: KWS Serafino F₁ - specyfikacja

Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem "Pollen Plus" ", tj. ze wzmocnioną odpornością na porażenie sporyszem). Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową, rdzę brunatną, septoriozy liści i rynchosporiozę – dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową i choroby podstawy źdźbła – średnia. Rośliny średnie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.

Żyto ozime: KWS Dolaro F₁ - specyfikacja

Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem "Pollen Plus", tj. ze wzmocnioną odpornością na porażenie sporyszem). Plenność bardzo dobra. Odporność na rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, rynchosporiozę i septoriozy liści – dość duża, na pleśń śniegową, choroby podstawy źdźbła i mączniaka prawdziwego – średnia. Rośliny dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie, zawartość białka dość mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego duża do bardzo dużej, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.

Żyto ozime: Piano F₁ - specyfikacja

Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem "Pollen Plus", tj. ze wzmocnioną odpornością na porażenie sporyszem). Plenność bardzo dobra. Odporność na choroby podstawy źdźbła i rynchosporiozę – dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę źdźbłową i septoriozy liści – średnia, na pleśń śniegową – mała. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość mała, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego duża do bardzo dużej, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

Żyto ozime: Dańkowskie Turkus - specyfikacja 

Odmiana populacyjna. Plenność na poziomie czołowych odmian populacyjnych. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę źdźbłową i rynchosporiozę – średnia, na pleśń śniegową i septoriozy liści – dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała, zawartość białka średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość mała, końcowa temperatura kleikowania niska do bardzo niskiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.

• Hodowlę mieszańców żyta utrudnia obcopylność, ale też dzięki temu hybrydy tego gatunku wyróżniają się niebywale wysokim efektem heterozji i plonowaniem wyższym nawet do 30% w porównaniu z najlepszymi odmianami populacyjnymi

Jakie odmiany są zalecane dla danych województw wg COBORU?

Dolnośląskie

• KWS Jethro F₁
• KWS Vinetto F₁
• KWS Serafino F₁
• Dańkowskie Hadron
• KWS Trebiano F₁
• Antonińskie

Kujawsko-Pomorskie

• KWS Jethro F₁
• Dańkowskie Granat
• KWS Tayo F₁
• Dańkowskie Hadron
• Inspector
• KWS Florano F₁
• Piastowskie
• Horyzo
• KWS Skylor F₁

Lubelskie

• Dańkowskie Granat
• KWS Dolaro F₁
• Piano F₁
• Dańkowskie Turkus
• Dańkowskie Hadron

Lubuskie

• KWS Jethro F₁
• Dańkowskie Granat
• KWS Serafino F₁
• Piano F₁
• KWS Berado F₁
• KWS Tayo F₁
• KWS Trebiano F₁

Łódzkie

• KWS Jethro F₁
• Dańkowskie Granat
• KWS Serafino F₁
• KWS Dolaro F₁
• Dańkowskie Turkus
• KWS Berado F₁
• KWS Tayo F₁
• Dańkowskie Skand
• KWS Trebiano F₁
• Reflektor
• Antonińskie

Małopolskie

• KWS Vinetto F₁
• KWS Dolaro F₁
• Dańkowskie Turkus
• Reflektor
• KWS Florano F₁

Mazowieckie

• KWS Vinetto F₁
• Dańkowskie Granat
• KWS Serafino F₁
• KWS Dolaro F₁
• Dańkowskie Turkus
• KWS Berado F₁
• KWS Tayo F₁
• Dańkowskie Hadron
• Inspector
• KWS Florano F₁

Opolskie

• KWS Jethro F₁
• KWS Vinetto F₁
• Dańkowskie Granat
• KWS Serafino F₁
• KWS Dolaro F₁
• Piano F₁
• KWS Tayo F₁
• SU Performer F₁

Podkarpackie

• KWS Jethro F₁
• KWS Vinetto F₁
• Dańkowskie Granat
• KWS Dolaro F₁
• Piano F₁
• KWS Tayo F₁
• Dańkowskie Skand
• Reflektor
• KWS Florano F₁
• Dańkowskie Amber
• Podlaskie
• KWS Jethro F₁
• KWS Vinetto F₁
• Dańkowskie Granat
• KWS Serafino F₁
• Piano F₁
• Dańkowskie Turkus
• KWS Berado F₁
• Dańkowskie Hadron
• KWS Trebiano F₁

Pomorskie

• KWS Jethro F₁
• KWS Vinetto F₁
• Dańkowskie Granat
• KWS Serafino F₁
• KWS Berado F₁
• Inspector
• Antonińskie
• Piastowskie

Śląskie

• KWS Jethro F₁
• KWS Vinetto F₁
• KWS Serafino F₁
• KWS Berado F₁
• Inspector
• SU Performer F₁
• Dańkowskie Dragon
• SU Dreamer F₁

Świętokrzyskie

• KWS Vinetto F₁
• KWS Dolaro F₁
• Piano F₁
• Dańkowskie Hadron
• Dańkowskie Skand
• Dańkowskie Amber

Warmiński-Mazurskie

• KWS Jethro F₁
• KWS Vinetto F₁
• Dańkowskie Granat
• KWS Berado F₁
• KWS Tayo F₁
• Dańkowskie Skand
• Inspector
• Reflektor

Wielkopolskie

• KWS Jethro F₁
• KWS Vinetto F₁
• KWS Serafino F₁
• KWS Dolaro F₁
• Piano F₁
• Dańkowskie Turkus
• Dańkowskie Skand

Zachodniopomorskie

• KWS Jethro F₁
• KWS Vinetto F₁
• Dańkowskie Granat
• KWS Serafino F₁
• KWS Dolaro F₁
• Piano F₁
• Dańkowskie Turkus
• KWS Trebiano F₁
• Reflektor
• Antonińskie
• SU Performer F₁
• Dańkowskie Dragon
• SU Arvid F₁

(F₁ - odmiana mieszańcowa)

fot. Marek Kalinowski
Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 33/2022 na str. 20.  Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.