– Nasze rolnictwo będzie coraz silniejsze myślą naszych naukowców –  powiedział sekretarz stanu Lech Kołakowski, podczas otwarcia wystawy Dawnych odmian gatunków i odmian zbóż, którą można obejrzeć w siedzibie MRIRW. Organizatorami wystawy są: Centrum Doradztwa Rolniczego (CDR) w Brwinowie, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowym Instytutem Badawczym (IHAR-PIB) w Radzikowie. Następnie zostanie ona przeniesiona na Wydział Agrobioinżynierii i Nauki o Zwierzętach Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach, potem na Wydział Rolnictwa i Ekologii Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Druga satelicka Wystawa dawnych gatunków i odmian zbóż zostanie udostępniona szkołom rolniczym.

Zasoby genetyczne odmian roślin regionalnych i lokalnych zyskują coraz większą wartość gospodarczą w produkcji rolniczej

Wiceminister Kołakowski podkreślał, że zasoby genetyczne dawnych odmian są nie tylko skutecznym narzędziem konkurencji rynkowej, ale są ważnym źródłem dziedzictwa biologicznego, społecznego i kulturowego. Tym bardziej, że dawne odmiany były mniej wymagające, bardziej odporne, a więc zdrowsze. Wiele takich odmian i gatunków jest nadal są chętnie uprawiane na przykład w gospodarstwach ekologicznych.

Jest to o tyle istotne, że zachowanie i wykorzystanie w produkcji rolniczej odgrywa istotną rolę w zapewnieniu w dłuższej perspektywie bezpieczeństwa żywnościowego kraju, jest dobrem narodowym chronionym i nadzorowanym przez państwo. Kolejnym czynnikiem są zmiany cywilizacyjne, w tym choroby, jakie nękają społeczeństwo, np. fala otyłości, pandemia koronawirusa. A także tren powrotu do korzeni i poszukiwania zdrowej żywności.

W jaki sposób stare odmiany mogą służyć rolnikom?

Dawne odmiany powinny pomóc rolnikom w realizacji ich produkcyjnych preferencji, a naukowcom i hodowcom roślin prowadzenie badań, np. poprzez krzyżowanie ich genotypów, które pozwoli na wyhodowanie nowych odmian roślin, które będą efektywniej plonować, będą także odporne na niekorzystne warunki glebowo-klimatyczne, oraz będą wspierać bioróżnorodność.

Podczas wystawy można zapoznać się z odmianami tradycyjnymi i regionalnymi, które dostępne są w Banku Genów IHAR-PIB w Radzikowie, gdzie zdeponowanych jest nasiona 78 tys. odmian, linii hodowlanych i populacji miejscowych. Jest to jeden z największych Banków zasobów genowych w Europie.

Ostatnie dziesięciolecia to dążenie do wzrostu produkcji roślinnej poprzez szerokie stosowanie intensywnych metod agrotechniki, ograniczanie liczby gatunków i odmian roślin uprawnych na dużych areałach czy zawężenie ich puli genowej.

Na czym polega program Agrobank?

Wystawa Dawnych odmian gatunków i odmian zbóż została zorganizowana w ramach projektu Agrobank (który jest jednym z elementów projektu pt. „Stworzenie bioinformatycznego systemu zarządzania narodowymi zasobami genowymi roślin użytkowych oraz rozwój kapitału społecznego i gospodarczego Polski poprzez ochronę i wykorzystanie tych zasobów w procesie świadczenia usług doradztwa rolniczego) i sfinansowana przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu Gospostrateg.

Projekt AGROBANK, którego budżet wynosi 9,8 mln zł,  ma zadanie realizować podstawowe cele Wspólnej Polityki Rolnej w ramach Unijnej Strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 pod nazwą „Przywracanie przyrody do naszego życia”, a więc oznacza:

• troskę o środowisko,
• zachowanie krajobrazu i bioróżnorodności biologicznej,
• ochronę jakości żywności i zdrowia

Zdrowe i różnorodne ekosystemy są wartością samą w sobie, ale mają także wartość niematerialną (np. poczucie estetyki i spokoju ducha). Tworzą kluczową infrastrukturę dla gospodarki.

Wystawa dawnych gatunków i odmian zbóż

Jakie są cele programu AGROBANK?

Są to m.in.

• zwiększenie możliwości wykorzystania zasobów genetycznych roślin rolniczych poprzez właściwe zarządzanie,
• informacja dotyczącą procedur gromadzenia, przechowywania, waloryzacją wiedzy na ich temat
• kompleksowe opracowywania danych i udostępnianie ich z wykorzystaniem systemu bioinformatycznego,
• świadczenie usług doradztwa rolniczego na rzecz rozwoju rolnictwa zrównoważonego. 

Wybór starych odmian zbóż

Odmiany regionalne i tradycyjne będą dostępne w aplikacji informatycznej „wybór odmiany” obok współczesnych odmian, rekomendowanych z listy zarejestrowanych przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) w Słupi Wielkiej. Dawne odmiany są szczególnie preferowane na mniejszych powierzchniowo gospodarstwach rolnych lub gospodarstwach ekologicznych.

Gatunki i odmiany prezentowane podczas Wystawy to:

1. Pszenica zwyczajna „Zebra”
2. Pszenica zwyczajna „Opolska”
3. Pszenica zwyczajna „Red Ceres”
4. Pszenica zwyczajna „Czerwona Stieglera”
5. Pszenica zwyczajna „Jutrzenka”
6. Pszenica zwyczajna „Łagwa”
7. Pszenica zwyczajna „Henika”
8. Pszenica zwyczajna „Puławska Twarda”
9. Pszenica płaskurka „Wernal”
10. Pszenica orkisz „Wirtas”
11. Pszenica płaskurka „2-951”
12. Pszenica twarda „Barba de Lobo”
13. Pszenica twarda  „Hela”
14. Pszenica płaskurka PL 24063
15. Pszenica płaskurka „Bazylei”
16. Pszenica płaskurka „Dickson”
17. Pszenica płaskurka „Kahler Emmer”
18. Pszenica płaskurka „May Emmer”
19. Pszenica płaskurka „Vernol”
20. Pszenica płaskurka „White Spring”
21. Pszenica samopsza PL 22861
22. Pszenica samopsza „Assirijsky Tondar”
23. Pszenica twarda „Arnautka”
24. Pszenica zwyczajna „Alfa”
25. Pszenica zwyczajna „Nagradowicka Niska”
26. Pszenica zwyczajna „Omega”
27. Pszenica zwyczajna „Ordynatka”
28. Pszenica zwyczajna „Ostka Chłopicka”
29. Pszenica zwyczajna „Ostka Glazewska”
30. Pszenica zwyczajna „Ostka Pokucka”
31. Pszenica zwyczajna „Ostka Swieburczyńska”
32. Pszenica zwyczajna „Suska Jera”
33. Jęczmień zwyczajny „Orlik”
34. Jęczmień zwyczajny „Rajski”
35. Jęczmień zwyczajny „Ella”
36. Jęczmień zwyczajny „Korona Laschkego”
37. Jęczmień zwyczajny „Polonia Staropolska”
38. Jęczmień zwyczajny „Przeworski”
39. Jęczmień zwyczajny „Czarny Perciwala”
40. Jęczmień zwyczajny „Dłużewski”
41. Jęczmień zwyczajny „E 0359”
42. Jęczmień zwyczajny „Jarzec”
43. Jęczmień zwyczajny „Kutnowski”
44. Jęczmień zwyczajny „Markowicki”
45. Jęczmień zwyczajny „Mazowiecki”
46. Jęczmień zwyczajny „Orkisz”
47. Jęczmień zwyczajny „Polonez”
48. Jęczmień zwyczajny „Putza”
49. Owies zwyczajny „Przebój II”
50. Owies zwyczajny „Puławski Średniorychły”
51. Owies zwyczajny „Tatrzański”
52. Owies zwyczajny „Więcławicki Jubileuszowy”

Oprac. nmm

Fot. mrirw