Z artykułu dowiesz się
- Na czym zimuje sprawca septoriozy ?
- Jakie objawy powoduje septorioza plew ?
- W której części Polski najczęściej występuje septorioza ?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Septorioza plew pszenicy - rozwój, objawy i szkodliwość choroby
21.03.2020autor: Marek Kalinowski
Grzyby wywołujące septoriozę plew pszenicy mają najlepsze warunki do infekcji, kiedy temperatura w nocy wynosi od 0 do 14 st. C i w dzień od 14 do 24 st. C, pada deszcz lub przynajmniej panuje wysoka wilgotność w łanie po obfitej rosie i liście są wilgotne oraz występuje rozproszone światło.
Septorioza plew pszenicy (od dawnej nazwy stadium konidialnego: Septoria nodorum) najbardziej zagraża uprawom pszenicy ozimej. Czynnikami zwiększającymi ryzyko porażenia jest zainfekowane ziarno siewne, resztki pożniwne po zbożach, uprawa odmian krótkosłomych i deszczowa pogoda wczesnym latem. Choroba prowadzić może do znacznych strat w plonie ziarna, a także pogorszenia jego jakości.
Sprawca septoriozy zimuje na resztkach pożniwnych
Sprawca septoriozy plew zimuje na resztkach pożniwnych w postaci piknidiów oraz w mniejszym stopniu w postaci pseudotecji i grzybni. Zimuje także w okrywie owocowo-nasiennej porażonych ziarniaków zbóż i traw, na siewkach porażonych jesienią zbóż oraz na obumarłych chwastach jednoliściennych. Wiosną zarodniki konidialne tworzące się w piknidiach zakażają pszenicę ozimą i jarą. Zakażenie z porażonego ziarna następuje już w czasie kiełkowania. W czasie wegetacji dochodzi do wielokrotnych infekcji wtórnych zarodnikami konidialnymi. Patogen najpierw poraża dolne liście młodych roślin, a następnie atakuje coraz wyższe piętra, w tym źdźbło i kłos.
r e k l a m a
Choroba występuje w większym nasileniu po łagodnej zimie i wilgotnych latach o zwiększonej ilości opadów. Warunkiem wystąpienia silnego zakażenia jest utrzymywanie się wilgoci na liściach przez 3–6 godzin przy temperaturze 20–24oC. Patogen ten rozprzestrzenia się w dużym stopniu przez konidia z rozpryskującymi się kroplami deszczu. W korzystnych warunkach rozwój choroby następuje po 7.–14. dniach inkubacji grzyba. Askospory grzyba wytwarzane w pseudotecjach i zarodniki konidialne wytwarzane w piknidiach są pierwotnym źródłem infekcji roślin. Wyrzucanie askospor obserwuje się po żniwach w sierpniu, wrześniu i październiku.
Młode plany mają często chlorotyczną obwódkę
Pierwsze symptomy choroby można obserwować już na siewkach, ale specyficzne objawy choroby widoczne są na liściach roślin starszych. W wyniku porażenia i rozwoju septoriozy plew na liściach pojawiają się plamy, które mają początkowo żółtozieloną barwę, a następnie brązowieją i przybierają kształt zbliżony do soczewkowatego. Młode plamy mają często chlorotyczną obwódkę. Starsze plamy są przeważnie jasnobrązowe, zlewają się i mogą obejmować także pochwy liściowe.
Silnie porażone liście występują u nas dopiero w czerwcu. Na powierzchni plam mogą pojawiać się słabo widoczne piknidia (rozrzucone nieregularnie na plamie), z których w czasie wilgotnej pogody wydostaje się różowa, śluzowata wydzielina, zawierająca zarodniki konidialne. Silnie porażone liście mogą zamierać.
Septorioza plew pszenicy, jak wskazuje nazwa, pojawia się na plewkach jeszcze zielonych kłosów w postaci czarnobrunatnych nekrotycznych plam. Plamy tworzą się od szczytu i przy brzegach plew i rozprzestrzeniają się w kierunku osadki kłosowej, która przy silnym porażeniu także brązowieje. Kreskowate, małe nekrozy mogą występować również na dokłosiu. Silnie porażone kłosy w łanie mają barwę brązową z odcieniem fioletu. W miarę dojrzewania pszenicy wypukła część plewek jaśnieje, a brzegi pozostają ciemne. W końcowej fazie dojrzewania na plewkach, między nerwami, mogą powstać rzędy ciemnych piknidiów.
- Septorioza plew, jak wynika z nazwy, finalnie poraża plewy i ziarniaki. W okresie kwitnienia na szczytowej części i brzegach plew pojawiają się czarnobrunatne nekrotyczne plamki, rozprzestrzeniające się w kierunku osadki. Brzegi i szczyty plew stopniowo zasychają, a osadka brązowieje
Najsilniejsze porażenia septoriozą mają miejsce we wschodniej części Polski
Progi szkodliwości patogenów, również ze strony septoriozy plew, ustalane są wg badań w oparciu o określoną metodykę. Rolnik oceniając zagrożenie i porównując z progami szkodliwości również musi to robić wg konkretnej metodyki. W przypadku septoriozy plew pszenicy zaleca się pobrać z pola z wybranych losowo 5 punktów po 50 źdźbeł głównych. Nie należy pobierać roślin z brzeżnych partii plantacji. Na podstawie zebranego materiału roślinnego należy następnie określić liczbę i procent porażonych źdźbeł. W przypadku silnego porażenia kłosów przez sprawcę septoriozy plew należy liczyć się z dużym zagrożeniem plantacji pszenicy i pszenżyta w nowym sezonie wegetacyjnym. Trzeba w następnym sezonie uwzględnić to, że materiał siewny z plantacji porażonej może stanowić dodatkowe źródło infekcji.
Każdego roku w Instytucie Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu naukowcy opracowują publikacje o stanie fitosanitarnym roślin. Ze zbieranych danych wynika, że septorioza plew pszenicy w wieloleciu poraża średnio w kraju ok. 13% kłosów. Są jednak rejony bardziej zagrożone z wyższym porażeniem w każdym roku. Najsilniejsze porażenia septoriozą plew mają miejsce zwykle w Polsce Północno-Wschodniej i Południowo-Wschodniej, tj. w województwach: warmińsko-mazurskim, kujawsko-pomorskim, małopolskim, świętokrzyskim, podkarpackim, dolnośląskim i śląskim.
Progi szkodliwości
Obok ograniczania metodami agrotechnicznymi i hodowlanymi czynników sprzyjających rozwojowi septoriozy liści pszenicy konieczne jest najczęściej jej chemiczne zwalczanie. Septoriozę plew należy zwalczać we wcześniejszych terminach rozwoju zbóż po przekroczeniu progów szkodliwości obserwowanych na liściach. Przy braku porażenia górnych liści opryskiwanie wykonujemy wtedy, gdy na kłosach (faza rozwojowa w skali BBCH 5/59) występują pierwsze objawy septoriozy plew. W przypadku późnej epidemii opryskiwać można do okresu dojrzałości mlecznej ziarna, z uwzględnieniem okresu karencji środka.
Progiem szkodliwości ze strony septoriozy plew w pszenicy, pszenżycie i życie (źródło – metodyki integrowanej ochrony tych gatunków) jest:
- w fazie krzewienia to 20% roślin z pierwszymi objawami porażenia;
- w fazie strzelania w źdźbło to 20% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami;
- w fazie początku kłoszenia to 10% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami;
- w fazie pełni kłoszenia to1% porażonej powierzchni liścia flagowego.
- Objawy septoriozy plew pszenicy na liściach są podobne niekiedy do objawów septoriozy paskowanej liści pszenicy, fuzariozy liści i brunatnej plamistości liści zbóż. Objawy, zwłaszcza niespecyficzne, sprawiają trudności w rozpoznaniu sprawców wymienionych chorób nawet naukowcom, a przypuszczenia może potwierdzić powiększenie mikroskopowe. Pamiętajmy przy tym, że septorioza plew występuje na wszystkich organach, zaś septorioza paskowana liści tylko na liściach
Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski
Zdjęcie Główne: Pixabay
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a