Atutem owsa jest też mała wrażliwość na niskie temperatury wczesną wiosną. Kiełkuje już przy 2°C i dlatego zaleca się jego najwcześniejszy siew ze wszystkich zbóż jarych.

Jakie są wymagania glebowe owsa?

Owies ma małe wymagania glebowe, toleruje niskie pH i co najważniejsze – korzenie owsa wydzielają do rizosfery substancje hamujące rozwój grzybów będących sprawcami chorób. Wadą owsa są stosunkowo duże potrzeby wodne, szczególnie w okresie od strzelania w źdźbło do kłoszenia.

Po ostatnim posiedzeniu Komisji ds. Rejestracji Odmian Roślin Zbożowych (17 stycznia br.) Krajowy rejestr wzbogaci się o trzy nowe odmiany pastewne żółtoziarniste owsa zwyczajnego: Dynamit, MHR Samuraj i Motto. Są to odmiany polskiej hodowli i po ich wpisie będzie w Krajowym rejestrze 35 odmian owsa zwyczajnego jarego i 3 odmiany owsa nagiego jarego. Poniżej przypominamy opisową charakterystykę (wg COBORU) pięciu najczęściej rekomendowanych odmian owsa zwyczajnego. Na mapie prezentujemy nadal aktualne rekomendacje na 2022 r., jeszcze przed weryfikacją na 2023 r.

• Owies zwyczajny oplewiony może mieć łuskę w kolorze białym, żółtym i brązowym (prawie czarnym), jak na zdjęciu odmiana Gniady

Rambo to odmiana żółtoziarnista

Rambo to spodziewany lider List Odmian Zalecanych. Stał się nim w 2022 r. Ta odmiana żółtoziarnista, wpisana do Krajowego rejestru w 2020 r., przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich jest godnym następcą odmiany Bingo. Plon ziarna z łuską duży do bardzo dużego. Odporność na mączniaka prawdziwego i septoriozę liści – dość duża, na rdzę owsa i helmintosporiozę – średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski średni, masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziaren średnie, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

• Rambo był rekomendowany w 2021 r. do uprawy tylko w czterech województwach, ale głównie dlatego, że jest to nowa odmiana zarejestrowana w 2020 r. Rok temu zapowiadaliśmy, że zrobi karierę i tak się stało. W dostępnych rekomendacjach na 2022 r. był najczęściej rekomendowaną odmianą do uprawy aż w 14 województwach. Przypomnę tylko, że ten lider List Odmian Zalecanych owsa zwyczajnego jest genetycznym następcą dobrze znanej odmiany Bingo

Figaro ma dość dużą odporność na rdzę owsa

Figaro odmiana żółtoziarnista, wpisana do Krajowego rejestru w 2019 r., przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską duży, bez łuski średni. Odporność na rdzę źdźbłową – dość duża, na rdzę owsa, rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści – średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski duży, masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna dość małe, gęstość w stanie zsypnym duża. Zawartość białka średnia, tłuszczu dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

Odmiana Refleks ma bardzo dużą zawartość tłuszczu

Refleks wpisana do Krajowego rejestru w 2019 odmiana żółtoziarnista jest przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską średni, bez łuski dość duży. Odporność na rdzę źdźbłową i helmintosporiozę – średnia, na mączniaka prawdziwego, rdzę owsa i septoriozę liści – dość mała. Rośliny średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski dość mały, masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna dość duże, gęstość w stanie duża. Zawartość białka średnia, tłuszczu bardzo duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

Agent jest odmianą przeznaczoną do uprawy na terenie całego kraju

Agent odmiana żółtoziarnista, wpisana do Krajowego rejestru w 2018 r., przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską średni, bez łuski dość duży. Odporność na rdzę źdźbłową – dość duża, na rdzę owsa, helmintosporiozę i septoriozę liści – średnia, na mączniaka prawdziwego – mała. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania wczesny, dojrzewania średni. Udział łuski mały do bardzo małego, masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość w stanie zsypnym mała. Zawartość białka średnia, tłuszczu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

Odmiana Bingo ma średnią tolerancje na zakwaszenie gleby

Bingo znajduje się na Listach Odmian Zalecanych w 7 województwach. Odmiana wpisana do Krajowego rejestru w 2009 r. jest żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy w całym kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę wieńcową – dość duża, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści – przeciętna. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania wczesny, dojrzewania przeciętny. Udział łuski bardzo mały, masa 1000 ziaren bardzo duża, gęstość w stanie zsypnym średnia, wyrównanie ziarna dość dobre. Zawartość białka przeciętna, tłuszczu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Plon ziarna z łuską duży, bez łuski bardzo duży.

• Bingo przez wiele lat był w Polsce odmianą najczęściej rekomendowaną do uprawy, cenioną przez rolników i chętnie kupowaną przez producentów płatków owsianych. Mimo że obecnie miejsce lidera zajął Rambo, to Bingo nadal jest w czołówce, bo na 5. miejscu wśród odmian owsa najczęściej zalecanych do uprawy

Odmiana Kozak ma dość dużą odporność na septoriozę liści

Kozak to jedna z nowszych odmian owsa wpisana do Krajowego rejestru w 2017 r. Odmiana jest żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską i bez łuski dość duży. Odporność na rdzę źdźbłową, septoriozę liści i helmintosporiozę – dość duża, na mączniaka prawdziwego i rdzę owsa – średnia. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania dość wczesny. Udział łuski dość mały, masa 1000 ziaren i gęstość w stanie zsypnym średnie, wyrównanie ziaren dość małe. Zawartość białka średnia, tłuszczu duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.

• Obecnie w Krajowym Rejestrze znajdują się 3 odmiany nagoziarniste owsa: MHR Harem, Siwek i najnowsza odmiana Adorator. Owies nagi plonuje na poziomie 70 do 75% plonowania odmian wzorcowych oplewionego owsa zwyczajnego

Jakie odmiany owsa jarego są zalecane dla województw?

Dolnośląskie

• Rambo
• Figaro
• Agent
• Bingo
• Perun
• Armani
• MHR Haremⁿ

Kujawsko-Pomorskie

• Rambo
• Figaro
• Refleks
• Bingo
• Pablo
• Romulus

Lubuskie

• Agent
• Poker
• Perun
• Panteon

Łódzkie

• Rambo
• Figaro
• Refleks
• Bingo
• Pablo
• Poker
• Nawigator

Małopolskie

• Rambo
• Figaro
• Refleks
• Kozak
• Pablo
• Monsun
• Komfort

Mazowieckie

• Rambo
• Figaro
• Refleks
• Agent
• Kozak
• Pablo
• Lion

Opolskie

• Rambo
• Figaro
• Agent
• Poker
• Perun
• Monsun

Podkarpackie

• Rambo
• Refleks
• Agent
• Bingo
• Kozak

Podlaskie

• Rambo
• Figaro
• Refleks
• Kozak
• Gepard
• MHR Haremⁿ

Pomorskie

• Rambo
• Refleks
• Kozak
• Gepard
• MHR Haremⁿ
• Śląskie
• Rambo
• Figaro
• Refleks
• Agent
• Bingo
• Pablo
• Poker
• Lion
• Wulkan
• MHR Haremⁿ

Świętokrzyskie

• Rambo
• Figaro
• Refleks
• Bingo
• Kozak
• Monsun

Warmińsko-Mazurskie

• Rambo
• Figaro
• Bingo
• Kozak
• Armani
• Wielkopolskie
• Rambo
• Refleks
• Poker
• Perun
• Panteon
• Romulus
• Siwekⁿ

Zachodniopomorskie

• Rambo
• Figaro
• Refleks
• Agent
• Panteon
• Huzar
• ⁿ – owies nagi

• Opis mapy: Listy Odmian Zalecanych owsa jarego na 2022 r. (lista na 2023 r. nie jest jeszcze uaktualniona)

fot. Marek Kalinowski

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 6/2023 na str. 22. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.