Oczywiście nie można tego porównywać wprost, bo uprawa bobowatych ma korzystny wpływ na glebę, dzięki symbiozie dostarcza znaczne ilości azotu, pozwala walczyć z odpornością chwastów. Bobik, owszem, wymaga do uprawy gleb najlepszych, ale też jest rośliną bobowatą o największym potencjale produkcyjnym.

Agrotechnika bobiku

Na listach 14 województw tworzących LOZ bobiku rekomendowanych jest 9 odmian. Rekomendacje (LOZ na 2022 r.) pokazujemy na mapie. Warto przy okazji przypomnieć najważniejsze zalecenia agrotechniczne. Wymagania glebowe i agrotechnika bobików niskotaninowych są takie same jak zwykłych odmian. Najlepiej uprawiać je na glebach o odczynie obojętnym pH, klasy od I do IIIa w 3. lub 4. roku po oborniku w stanowisku po zbożach.

Stanowiska o średniej zasobności w fosfor i potas powinny być nawożone tymi składnikami w ilości 60–80 kg P₂O₅/ha i potasem – 80–120 kg K₂O/ha. Te nawozy, zwłaszcza fosforowe, powinniśmy zastosować jesienią, bo bobik wysiewamy bardzo wcześnie, już w drugiej dekadzie marca. Jeżeli zamierzamy siać bobik (głębokość siewu to 8–12 cm) zwykłym siewnikiem zbożowym, musimy doprawić glebę na głębokość siewu. Przy tej okazji nie będzie błędem zastosowanie nawożenia przedsiewnego P i K wiosną.

• Odmiany z białymi kwiatami i ciemną plamką melaninową zawierają ok. 45 razy więcej taniny niż bobiki niskotaninowe z kwiatami całkowicie białymi

Kiedy i jak siać bobik?

A nawożenie azotem? Bobik to wydajna roślina i licząc na wysokie plony na start warto zastosować 30 kg N/ha. Wszystko zależy jednak od przedplonu, ale i od przebiegu zimy. Bo jeżeli jest korzystna dla mineralizacji azotu glebowego, dawkę azotu można ograniczyć albo nawet zrezygnować.

Bobik należy siać wcześnie i głęboko (8–12 cm), przy rozstawie międzyrzędzi 20–30 cm, w takim zagęszczeniu, aby po wschodach uzyskać obsadę 40–50 roślin na 1 mkw. Wczesny siew jest priorytetem. Nasiona muszą spęcznieć i wschodzą już od 1°C. Oczywiście chłód spowalnia kiełkowanie i rozwój, ale dla bobiku ten okres jest korzystny. Początkowy rozwój w takich chłodnych warunkach sprzyja rozwojowi silnego systemu korzeniowego, a przymrozki po wschodach (siewki wytrzymują do minus 7°C) sprzyjają pełnej jarowizacji, obfitemu kwitnieniu i plonowaniu.

Zostały tylko 3 odmiany niskotaninowe bobiku 

Obecnie w Krajowym rejestrze, z dwoma zarejestrowanymi w 2017 r. (Fanfare i Julia), dwoma w 2018 r. (Apollo i Capri) jedną w 2019 r. (Diego) i jedną w 2020 r. (Domino) znajduje się 9 odmian bobiku, w tym 3 odmiany niksotaninowych niesamokończących: Albus, Fernando i Domino; 5 odmian wysokotaninowych niesamokończących: Apollo, Bobas, Capri, Fanfare i Julia oraz jedna odmiana wysokotaninowa samokończąca – Granit. Są jeszcze w obrocie nasiona odmian wykreślonych z KR. Do czerwca br. może być w obrocie odmiana Ashleigh i Oena, a do czerwca 2025 r. odmiana Amigo i Diego.

Jak widać, ubywa odmian niskotaninowych, które są największym osiągnięciem w polskiej hodowli bobików. Wraz z wielką poprawą tej cechy jakościowej decydującej o znacznie wyższej przydatności nasion w żywieniu zwierząt było uzyskanie dla odmian niskotaninowych w całości białej barwy kwiatów i białoszarych bądź białobeżowych nasion, które nie ciemnieją w czasie przechowywania. Jasna barwa okrywy nasiennej to łatwa cecha rozpoznawcza nasion bobiku o najniższej zawartości tanin.

• Nasiona bobików zawierają w suchej masie 28,5–30,5% białka ogólnego i 8,6–10,2 włókna surowego. Oznaką obniżonej zawartości taniny jest jasna barwa nasion

Które odmiany bobiku są najczęściej rekomendowane?

W Krajowym rejestrze są 3 odmiany niskotaninowe niesamokończące i te najlepiej nadają się na cele paszowe, te preferują mieszalnie pasz. Poniżej przedstawiamy krótką charakterystykę (wg COBORU) trzech odmian bobiku polecanych do uprawy w całym kraju. Na mapie pokazujemy dziś zeszłoroczne rekomendacje, tj. LOZ na 2022 r., ponieważ zawsze COBORU publikuje nowe zalecenia wiosną. Zmiany pewnie będą, ale też rekomendacje są wynikiem wieloletnich badań i na LOZ bobiku rewolucji nie będzie. Liderem LOZ zalecanym do uprawy w 14 województwach jest odmiana Apollo, a zaraz za nią Capri i syntetyczna Fanfare.

Apollo – wpisana do Krajowego rejestru w 2018 r. jest odmianą niesamokończącą, wysokotaninową, przeznaczoną do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, białka duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia średni. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na wyleganie w fazie końca kwitnienia dość duża i przed zbiorem średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość, askochytozę bobiku i rdzę bobiku) – średnia. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała, zawartość włókna surowego duża. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m².

Capri – to odmiana niesamokończąca wpisana do KR w 2018 r., przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, białka bardzo duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia dość krótki. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość i rdzę bobiku) – średnia, na askochytozę bobiku – średnia do dość małej. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość mała, zawartość włókna surowego średnia. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m².

Fanfare – wpisana do Krajowego rejestru w 2017 r. To odmiana syntetyczna, niesamokończąca przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, plon białka duży. Termin kwitnienia i dojrzewania wczesny. Wysokość roślin średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość i askochytozę bobiku) – mała, na rdzę bobiku – średnia. Masa 1000 nasion bardzo duża, zawartość białka ogólnego w nasionach mała, zawartość włókna surowego duża. Odmiana odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m².

fot. Marek Kalinowski

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 5/2023 na str. 24. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.