Nawadnianie upraw zwiększa przyrost plonu do 100%

05.06.2020autor: Natalia Marciniak-Musiał

W ostatnich latach, mamy do czynienia w Polsce z głębokimi suszami, które nie dotyczą już tylko okresów wegetacyjnych, ale również jesieni i zimy. Mamy zatem do czynienia z niedoborami wody, nawet w okresach, w których jej zasoby powinny zostać odbudowywane

Jakie czynniki wziąć pod uwagę kupując deszczownie?
Jakie rośliny warto nawadniać?
Jakie są okresy wrażliwości u roślin?

W efekcie susze, a tym samym ogromne straty, dotykają w ciągu ostatnich lat tysiące polskich gospodarstw. Czy ten powód jest wystarczającym argumentem, aby podjąć decyzję o zakupie deszczowni? Trudno określić, jak niskie muszą być opady atmosferyczne w okresie wegetacyjnym, aby deszczowanie było uzasadnione. Jest to bowiem związane również z rozkładem opadów, rodzajem gleby i gatunkami uprawianych roślin.

Odnawiać zasoby wodne czy nie

Podejmując decyzję o zakupie deszczowni należy wziąć pod uwagę wymagania wodne i wrażliwość na suszę uprawianych roślin, możliwą zwyżkę plonów uzyskaną po zastosowaniu nawodnienia oraz okresy największej wrażliwości na niedobór wody. Nikt przecież nie będzie nawadniał plantacji zbóż, gdyż doświadczenia prowadzone już wiele lat temu, pozwoliły postawić stwierdzenie o nieopłacalności takiego zabiegu dla większości gatunków. Choć patrząc na powtarzającą się suszę z ostatnich lat, występującą już nawet w okresach po wegetacyjnych, w których zazwyczaj odbudowywane były zasoby glebowe wody, może i nawadnianie zbóż stanie się opłacalne?

r e k l a m a

Kolejnymi aspektami, które należy wziąć pod uwagę podejmując decyzję o zakupie deszczowni jest dostęp do źródła wody, a także możliwości finansowe.

Jakie uprawy nawadniać?

Większość uprawianych zbóż, czy warzyw posiada 80–90% masy korzeniowej w warstwie gleby około 20–30 cm. Korzenie nielicznych gatunków przerastają głębiej. Słabo rozwinięty i płytko umieszczony system korzeniowy nie jest w stanie odpowiednio zaopatrzyć w optymalną ilość wody zwykle silnie rozwiniętej części nadziemnej rośliny. Nie dotyczy to wszystkich gatunków, dlatego można je podzielić na bardzo wymagające (brokuł, kalafior, kalarepa, kapusta pekińska, kapusta wczesna, ogórek, rzodkiewka, sałata, seler, koniczyna czerwona, ziemniak późny, pszenica ozima, pszenica jara, burak cukrowy, burak pastewny, rzepak ozimy, bobik), wymagające (cebula, czosnek, fasola szparagowa, kapusta brukselska, kapusta późna, papryka, pomidor karłowy, por, ziemniak wczesny, ziemniak średnio wczesny), średnio wymagające (chrzan, dynia, groch zielony, jarmuż, marchew, pietruszka, rabarbar, jęczmień, owies) i mało wymagające (burak ćwikłowy, pomidor, szparag, żyto, len, chmiel, łubin).

Zazwyczaj roślinami bardziej odpornymi na susze są te, których system korzeniowy sięga głęboko w głąb profilu glebowego. Takie uprawy rzadko wymagają nawadniania. Natomiast gatunki roślin płytko korzeniące się, które mają znacznie silniej rozwiniętą część nadziemną niż podziemną, są bardziej wymagające. Również odmiany dające wysokie plony, czy też rośliny warzywne, u których częścią jadalną są np. owoce, strąki oraz nasiona, posiadają większe wymagania wodne.

Każda roślina ma inne potrzeby wodne

W cyklu rozwojowym rośliny zauważyć można okresy o wzmożonej wrażliwości na niedobór wody, w których nawet czasowy jej brak może spowodować obniżenie wielkości i jakości plonu. W tych okresach należy zapewnić roślinie optymalną wilgotność gleby.

W czasie kwitnienia rośliny mogą wykazywać duże zapotrzebowanie na wodę, której brak może prowadzić do słabego wiązania nasion lub też do opadania kwiatów. W fazie wiązania owoców niedostateczna wilgotność może prowadzić do opadania zawiązków owocowych. Bardzo ważne jest dostosowanie terminów nawodnień do okresów wzmożonego zapotrzebowania na wodę u danego gatunku rośliny. Dla przykładu, zbyt wczesne nawadnianie marchwi powoduje zatrzymanie penetracji korzenia w głąb profilu glebowego, ograniczenie jego rozwoju i zmniejszenie ilości plonu.

Zaopatrzenie roślin w wodę poprzez dostosowanie terminów nawodnień do okresów krytycznych podnosi plon, poprawia jego jakość, ale również przyczynia się do oszczędności wody. Wynika to z faktu, iż efekty nawadniania w tych okresach są zbliżone do takich, jakie można uzyskać poprzez utrzymywanie wysokiej wilgotności gleby w całym okresie wegetacyjnym. Okresy największej wrażliwości roślin na niedobór wody w glebie przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1. Okresy największej wrażliwości wybranych gatunków upraw na niedobór wody w glebie
Gatunki roślin	Okresy największej wrażliwości na niedobór wody
Brokół	zawiązywanie i przyrost róż
Cebula	przyrost cebul
Dynia	kwitnienie, zawiązywanie owoców
Fasola, groch	kwitnienie, wypełnianie strąków
Kalafior	zawiązywanie i przyrost róż
Marchew	przyrost korzeni
Melon, oberżyna	kwitnienie, przyrost owoców
Papryka	zawiązywanie i przyrost owoców
Pomidor, ogórek	kwitnienie, zawiązywanie i przyrost owoców
Rzodkiewka	przyrost korzeni
Sałata	zawiązywanie i przyrost główek
Szparag	tworzenie wypustek
Seler	przyrost korzeni
Zboża	strzelanie w źdźbło, kłoszenie, wypełnianie ziarniaków
Ziemniak wczesny	czerwiec
Ziemniak śr. wczesny	od końca czerwca do końca sierpnia
Ziemniak późny	lipiec, sierpień
Burak cukrowy	większość okresu wegetacyjnego
Burak pastewny	od lipca do pierwszej dekady września
Rzepak	przed i po kwitnieniu, do zawiązywania łuszczyn
Koniczyna czerwona	od 15 maja do 10 września

dziennikarka strony internetowej Tygodnika Poradnika Rolniczego

przeczytaj inne artykuły tego autora

Masz pytania?

Zadaj pytanie redakcji

r e k l a m a

Przeczytaj także

Jak zadbać o system deszczujący, aby służył na lata?

Jeżeli chcemy cieszyć się przez wiele sezonów bezproblemowym działaniem systemu deszczującego, należy zadbać o prawidłowe przygotowanie do przechowania przez zimę.

czytaj więcej

Niuanse prawne a nawadnianie upraw

Korzystanie z wód do nawadniana uregulowane jest w Prawie wodnym. Przed wykonaniem urządzeń wodnych oraz rozpoczęciem korzystania z wód trzeba przyjrzeć się wymogom natury formalnoprawnej. Pominięcie tej ścieżki może skończyć się bowiem karą grzywny, aresztu lub nawet w skrajnych przypadkach ograniczeniem wolności.

czytaj więcej

Użytki zielone ucierpiały najbardziej

Dużą grupę rolników z gminy Bielawy (pow. łowicki) stanowią producenci mleka, którzy podobnie jak Cezary Olejniczak, dostrzegają potrzebę retencji wód w celu wykorzystania ich do nawadniania pól. Niestety, działając indywidualnie jest to drogie przedsięwzięcie, ponadto pola często są bardzo rozdrobnione, a program obecnie istniejący, dotyczący dofinansowania budowy oczek wodnych i studni głębinowych nie spełnia ich zdaniem swojej funkcji.

czytaj więcej

Najważniejsze tematy

r e k l a m a