W bieżącej wczesnowiosennej ocenie na plantacjach zbóż ozimych trzeba zwrócić uwagę na rozkrzewienie i zagęszczenie łanu, zdiagnozować gatunki chwastów i zaawansowanie ich rozwoju.

Do wyboru są dwa warianty odchwaszczania

Najważniejsze w decyzjach o wiosennym odchwaszczaniu jest to, czy wykonywaliśmy zabieg jesienią, czy też nie. Wtedy wiosną rozważamy w oziminach dwa warianty odchwaszczania:

• zabieg korekcyjny uwzględniający substancje czynne zastosowane wiosną i gatunki chwastów ozimych, które przetrwały, ale pochodzą ze świeżych wschodów. Na oziminach, które były odchwaszczane jesienią, wykonany zastanie tylko zabieg korekcyjny, który jest tańszy. Do jego wykonania można wykorzystać herbicydy zwalczające chwasty będące w niższej fazie rozwojowej. Ponadto można zastosować preparat zwalczający mniejsze spektrum chwastów. Należy jednak pamiętać, że wyboru należy dokonać na podstawie uprzednio wykonanej lustracji, aby wszystkie gatunki zagrażające oziminom zostały zwalczone;

• zabieg podstawowy środkiem uwzględniającym stałe spektrum zachwaszczenia na danym stanowisku, a także rośliny, które były przedplonem dla zbóż. Niektórzy rolnicy rezygnują z jesiennego zabiegu herbicydowego, chcąc uniknąć kosztów poniesionych na zabieg korekcyjny. Obawy te są jak najbardziej uzasadnione – poprawki do zabiegu jesiennego zdarzają się coraz częściej. Wschody chwastów są bardzo mocno rozciągnięte w czasie, a wiele gatunków kiełkuje w temperaturze niewiele wyższej niż 0°C.

W jednym i drugim wariancie wybór herbicydów powinien uwzględniać występujące na polu chwasty najbardziej uciążliwe, w tym problemy z biotypami odpornymi. Są herbicydy działające kompleksowo i eliminujące szerokie spektrum chwastów, w tym trudne chwasty zimujące, takie jak mak polny, chaber bławatek, przytulia czepna, rumianek pospolity, fiołek polny, bodziszki. Taką skuteczność daje połączenie w herbicydzie np. trzech substancji czynnych. Skuteczność herbicydów zastosowanych wiosną do podstawowego zabiegu odchwaszczania będzie najwyższa, kiedy chwasty są we wcześniejszych fazach rozwojowych. Dlatego optymalnie zabieg powinno się przeprowadzić, jak tylko warunki pozwolą, aby wjechać w pole.

• Spośród gatunków dwuliściennych największe zagrożenie dla ozimin stanowią: przytulia czepna, mak polny, chaber bławatek (na zdjęciu, w zaawansowanej fazie wczesną wiosną), maruna nadmorska, rumian polny, stulicha psia itp. Zagrożenie stanowią również gatunki niższego piętra, takie jak: tobołki polne, tasznik pospolity, przetacznik perski, gwiazdnica pospolita, fiołek polny

Jak zwalczać chabra bławatka?

Jednak w sprzyjających dla rozwoju chwastów warunkach mogą one osiągać zaawansowane stadia rozwoju. Mogą nam też uciekać optymalne okna pogodowe na wjazd w pole i wykonanie ochrony. Czas ucieka, chwasty przyrastają, a wtedy spada skuteczność zwalczania i nawet takie dobre trójskładnikowe herbicydy trzeba czasami wspierać substancjami na konkretny problem, na przytulię, chabra, miotłę.

Gdy na polu występują chwasty trudne do wyeliminowania, działanie dobrego standardu o szerokim spektrum działania, zawierającego trzy substancje czynne należy wesprzeć dodatkiem herbicydu jednoskładnikowego rozwiązującego ten problem. A jakie są to problemy? Jest nim w wielu gospodarstwach przytulia czepna. Wtedy takim dobrym dodatkiem wspierającym zwalczanie tego chwastu będzie herbicyd zawierający fluroksypyr, skuteczny także na fiołki i rumianowate.

A jeżeli problemem jest chaber bławatek? Przyjmujemy podobną strategię. Niestety, chaber bławatek jest chwastem ozimym, przez co jest w Polsce dość uciążliwy i niekiedy wykazuje odporność na różne substancje czynne. Wiosną potrafi być w zaawansowanej fazie rozwoju. Po tak ciepłej zimie jak tegoroczna, chabry w zbożach ozimych mogą być w zaawansowanej fazie wzrostu i rozwoju. Wtedy dobry trójskładnikowy standard na szerokie spektrum chwastów uzupełniamy substancją skuteczną na chabra. Takim jest np. chlopyralid, ale już jest zapisany harmonogram wycofania tej substancji.

Najgroźniejszym gatunkiem jednoliściennym jest miotła zbożowa

Niestety, dużo gorszym problemem w pszenicy ozimej są chwasty jednoliścienne, a w niektórych rejonach pojawiły się biotypy odporne miotły i wyczyńca. Tutaj trzeba z dużą starannością zaplanować zabieg korekcyjny uwzględniający zwalczanie chwastów dwuliściennych i trudnych, a nawet odpornych chwastów jednoliściennych. Jeżeli miotłę zwalczaliśmy jesienią herbicydem zawierającym np. flufenacet, wiosną można zastosować wcześnie dobry trójskładnikowy standard. Jeżeli zabieg wiosenny będzie podstawowym, ten trójskładnikowy standard musimy wesprzeć dobrym herbicydem na miotłę. Możemy też wyszukać złożony herbicyd zawierający sulfonylomocznik na jednoliścienne.

Jeżeli jednak w jednym i drugim przypadku walczymy z biotypami odpornymi na substancje z grupy ALS, musimy wybrać skuteczne substancje czynne na chwasty jednoliścienne z innych grup chemicznych, dodając np. chlorotoluron (zwalcza miotłę i całą paletę dwuliściennych), pendiimetalinę, pinoksaden. Z takimi problemami najlepiej jest zwracać się do doradców z firm chemicznych. Każda z firm monitoruje i bada odporność chwastów. Każda ma różne strategie zarządzania odpornością chwastów odpornych i przeciwdziałania odporności.

• Najgroźniejszym gatunkiem jednoliściennym jest miotła zbożowa, która może kiełkować nawet pod śniegiem. Należy zatem zwrócić na nią uwagę podczas wiosennej lustracji pól, nawet, gdy była zwalczana jesienią. Duże zagrożenie, choć lokalnie, stanowi wyczyniec polny. Kiełkuje on od wczesnej jesieni, nawet podczas łagodnej zimy, co sprawia, że bardzo trudno go zwalczyć. W zwartym łanie zbóż rozpoznanie i policzenie tych chwastów wiosną stanowi spore utrudnienie. Tutaj widoczny jest wyczyniec i jest to forma odporna z antocjanowymi przebarwieniami

fot. Marek Kalinowski

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 10/2023 na str. 24. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.