Z artykułu dowiesz się
- Jak rozwija się lucerna ?
- Jak obserwować lucernę po wysianiu ?
- Czym nawozić lucernę ?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Lucernę po wysianiu należy obserwować
20.07.2020autor: Natalia Marciniak-Musiał
Lucerna należy do typowych roślin klimatu kontynentalnego, więc jej rozwojowi sprzyjają wysokie temperatury powietrza, przy czym nie szkodzą okresowe posuchy. W Polsce największe znaczenie gospodarcze mają lucerna siewna (Medicago sativa L.) i lucerna mieszańcowa (Medicago media Pers.), jako naturalny mieszaniec lucerny siewnej (Medicago sativa L.) z lucerną sierpowatą (Medicago falcata L.). Lucerna mieszańcowa przejęła przede wszystkim dużą wytrzymałość na mróz i suszę lucerny sierpowatej (dzięcieliny) oraz wysoką plenność lucerny siewnej. W praktyce odmiany lucerny siewnej lepiej nadają się do intensywnego użytkowania. Pod względem wymagań świetlnych lucerna jest heliofitem, czyli rośliną światłolubną dnia długiego. Krótki dzień i niska temperatura hamuje jej wzrost.
Mimo że lucerna jest gatunkiem o dużej odporności na suszę, po wysianiu i na początku rozwoju młode rośliny mogą łatwo wyginąć na plantacjach. Warto więc zadbać o właściwe przygotowanie pola pod uprawę. Młode siewki, o słabo rozwiniętej szyjce korzeniowej, są dodatkowo wrażliwe na przymrozki i mrozy. W miarę rozwoju systemu korzeniowego mrozoodporność roślin wzrasta. Odmiany uprawne różnią się odpornością roślin na niską temperaturę. Ważna dla rolnika jest informacja o wczesnych fazach rozwojowych oraz ich obserwacje na nowo założonej plantacji (rys. 1, zdjęcia, opisy). Od prawidłowego rozwoju młodych roślin zależy odpowiednie zagęszczenie łanu i plonowanie lucerny.
Kiełkowanie lucerny rozpoczyna się już w temperaturze 1 stopnia Celcjusza
Pobieranie wody przez nasiona następuje 24–48 godzin po siewie. Optymalna temperatura dla skiełkowania nasion wynosi 18–22oC, ale kiełkowanie rozpoczyna się już przy temperaturze 1–3oC. W miesiącach kwiecień-maj, gdy temperatura gleby wynosi 8–12oC, lucerna wschodzi po 10–12 dniach. Po wchłonięciu wody oraz pęcznieniu okrywa nasienna pęka, a następnie pojawia się korzonek zarodkowy, który stopniowo zakotwicza się w glebie i zawsze rośnie w dół, bez względu na kierunek, w którym wskazuje, kiedy wyrasta z nasiona.
r e k l a m a
Podliścieniowa część łodygi (hypokotyl) prostuje się i wydłuża, ciągnąc liścienie rośnie z pączkiem wierzchołkowym ponad powierzchnię gleby. Wzrost następuje dzięki materiałom zapasowym w liścieniach. Im głębiej w glebie znajdą się nasiona, tym bardziej wydłuża się hipokotyl i tym większe jest zużycie materiałów zapasowych. Ze zbyt głęboko w glebie umieszczonych nasion rozwijają się siewki o cienkich hypokotylach i osłabionych liścieniach. Czasami też nasiona kiełkują z więcej niż dwoma liścieniami, tworzą się trzy lub cztery liścienie (tri- lub tetrakotyle).
Nasiona przed wysiewem należy przechowywać w niskiej temperaturze i niskiej wilgotności. Trzeba zaszczepić nasiona bakteriami Rhizobium, unikając bezpośredniego padania światła słonecznego na nasiona. Należy podkreślić, że lucerna wymaga do kiełkowania odpowiedniego odczynu gleby (najlepiej pH 6,6–7,1).
- Pęknięta okrywa nasienna i pojawienie się korzonka zarodkowego
W fazie siewek lucerna jest wrażliwa na brak wilgoci
Rozwój części nadziemnych lucerny postępuje stosunkowo powoli. Gdy liścienie wydostaną się ponad powierzchnię gleby, na światło, zielenieją wskutek wytwarzania się w nich chlorofilu i są zdolne do fotosyntezy. Z pączka wierzchołkowego rozwija się pierwszy pojedynczy okrągły liść.
Drugi liść właściwy jest już trójlistkowy i widoczny 3–4 tygodnie po zasiewie. Po rozwinięciu się drugiego liścia i dynamicznej aktywizacji pączka wzrostu pędu następuje zamieranie liścieni oraz pierwszego liścia. Na pędzie tworzą się naprzemiennie ułożone kolejne liście trójlistkowe (3., 4., 5., 6. aż do 9.). Już w fazie trzech liści proces fotosyntezy wystarcza do zaspokojenia potrzeb energetycznych siewek.
Największą wrażliwość na brak wilgoci w glebie lucerna wykazuje w fazie siewek mających mniej niż cztery międzywęźla.
- Siewka w fazie trzech liści trójlistkowych (osiąga wysokość 11–13 cm licząc międzywęźla)
Wzrastający młody pęd jest wypełniony rdzeniem
Młody pęd główny rośnie prosto do góry, a przy dobrym naświetleniu i zagęszczonych siewkach, nie tworzy rozgałęzień. W kątach kolejnych liści rozwijają się pąki pachwinowe.
Początek wydłużania pędu głównego w pierwsze międzywęźle następuje po pojawieniu się drugiego liścia. Wzrastający młody pęd (łodyżka) jest kanciasty i wypełniony rdzeniem, który jest wodnisty i szklisty. W miarę wzrostu pędu łodyżka zaokrągla się. Wraz ze wzrostem i podziałem pędu na międzywęźla rdzeń wysycha i bieleje. Rozwój pędu głównego trwa aż do uformowania się 9. międzywęźli.
Szyjka korzeniowa chroni roślinę przed wymarzaniem
Szyjka korzeniowa jest zgrubieniem dolnej części łodygi, która przekształca się w korzeń i pełni funkcję organu spichrzowego. Na powierzchni szyjki rozmieszczone są pączki wzrostu (tworzą koronę), z których co roku oraz po każdym pokosie wyrastają nowe pędy. Szyjka korzeniowa chroni także roślinę przed wymarzaniem oraz przed uszkodzeniami mechanicznymi. Skracanie szyjki u lucerny rozpoczyna się 1–2 tygodnie po pojawieniu się siewek i kończy się po 16. tygodniach. Jest to proces, w którym hypokotyl skraca się i pogrubia, stając się organem przechowywania węglowodanów. Tę zmianę kształtu wywołuje ściąganie pierwszego węzła liścieniowego i pojedynczego liścia pod powierzchnię gleby, tworząc w ten sposób koronę węzłów. Tkanki zewnętrzne hypokotylu nie kurcząc się, składają się i marszczą nad powierzchnią, dając początek zawiązkom nowych korzeni i pędów (łodyg). Po 100. dniach od zasiewu lucerny szyjka korzeniowa osiąga długość około 4 mm. Prawidłowo rozwijająca się masa nadziemna lucerny składa się z łodygi głównej i przynajmniej dwóch pędów bocznych. Warto pamiętać, że bez dobrego rozrostu korony węzłów rośliny nie przetrwają zimy.
- Wzrost i rozwój lucerny w ciągu pierwszych 100 dni po zasiewie
Rozwój korzeni i wiązanie azotu
Początkowy wzrost i rozwój systemu korzeniowego jest stosunkowo wolny. Cztery tygodnie od skiełkowania włośniki korzeniowe zostają zakażone bakteriami rodzaju Rhizobium (u lucerny przez Rhizobium meliloti), które przekształcają się w bakteroidy i lokują się w charakterystycznych brodawkach. Przyrost liczby brodawek w dużym stopniu zależy od warunków pogodowych i glebowych. W brodawkach bakterie wiążą azot atmosferyczny i przekształcają do formy azotanowej, dostępnej do pobrania przez rośliny. Ilość związanego azotu docelowo waha się w szerokim przedziale 45–440 kg/ha rocznie, zależnie od warunków agrotechnicznych.
Przedsiewny dodatek małej ilości mineralnego nawozu azotowego (tzw. nawożenie startowe – 20 kg/ha) dostarcza lucernie we wczesnym okresie rozwoju roślin pokarmu azotowego, zabezpieczając je przed głodem azotowym w okresie między wyczerpaniem tego składnika z nasion a początkiem symbiotycznego wiązania azotu z powietrza. Efektywność symbiozy między rośliną motylkowatą a bakteriami brodawkowymi zależy od: stosowanych pestycydów, zanieczyszczeń gleby metalami ciężkimi, jak również obecności bakteriofagów oraz niektórych szkodników glebowych (np. oprzędzików), które niszczą brodawki korzeniowe.
Aby poprawić wiązanie azotu, warto sprawdzić, czy pH gleby kształtuje się powyżej 6,5. Przy wyższym pH gleby i odpowiedniej wilgotności gleby wzrasta wiązanie azotu przez bakterie w brodawkach korzeniowych. Aby nie utracić plantacji, w ciągu pierwszych 60 dni po zasiewie, konieczna jest kontrola zachwaszczenia gleby.
- Brodawki bakteryjne na korzeniach lucerny 7–8 tygodni po zasiewie
Prof. dr hab. Piotr J. Domański
Zdjęcia: Prof. dr hab. Piotr J. Domański
Zdjęcie Główne: Pixabay
Natalia Marciniak-Musiał
dziennikarka strony internetowej Tygodnika Poradnika Rolniczego
dziennikarka strony internetowej Tygodnika Poradnika Rolniczego
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a