Z artykułu dowiesz się
- Jak słaba gleba wpływa na uprawę mieszanek ?
- W jakiej ilości na najsłabszych glebach powinien występować owies ?
- Jaki udział w mieszance powinien mieć jęczmień ?
- Jakie są zalety i wady komponentów ?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Jakimi czynnikami kierować się wybierając mieszanki zbożowe?
23.03.2020autor: Marek Kalinowski
Każdy gatunek zboża jarego w różnych konfiguracjach można uprawiać w mieszankach. Skład mieszanki powinien wynikać z tego, jakie przeznaczenie będzie miał uzyskany plon (pasza dla bydła, trzody, czy drobiu).
Najważniejszy w mieszance zbożowej jest oczywiście jej skład gatunkowy, ale duże znaczenie ma także dobór odmian. Warto wybierać do mieszanek odmiany najlepiej wypadające w doświadczeniach PDO, odporne na choroby i z List Odmian Zalecanych do uprawy w naszym rejonie. W przypadku jęczmienia warto wybierać do mieszanek odmiany o dłuższej słomie.
Im gorsze gleby, tym plonowanie zbóż w mieszankach będzie wyższe
Argumentem najważniejszym, aby uprawiać mieszanki zbożowe jest możliwość uzyskania większego lub co najmniej takiego samego plonu ziarna, w porównaniu do średniego plonu komponentów mieszanki uprawianych w czystym siewie. Uprawę mieszanek uzasadnia też bardziej stabilne ich plonowanie w stosunku do siewów czystych. Im w gospodarstwie mamy gorsze gleby, charakteryzujące się dodatkowo dużą zmiennością i mozaikowatością, tym plonowanie zbóż w mieszankach będzie wyższe, niż przy ich uprawie w czystym siewie.
r e k l a m a
Mieszanki wyżej i stabilniej będą plonowały w latach posusznych, z okresowymi niedoborami wody. Jeżeli mamy jednak dobre gleby, w dobrej kulturze, zasobne w wodę i składniki pokarmowe i o uregulowanym odczynie pH – lepsze rezultaty może dać uprawa dobrej odmiany jednego gatunku. Plon taki można będzie ponadto sprzedać w lepszej cenie (ziarno jakościowe), niż ziarno mieszanki (w założeniu paszowe).
Na najsłabszych glebach w mieszance zbożowej przynajmniej w 35% powinien występować owies
Warunkiem powodzenia w uprawie mieszanek zbożowych jest przestrzeganie norm wysiewu poszczególnych komponentów. Zalecenia w tym zakresie zawarte w „Metodyce integrowanej ochrony mieszanek zbożowych” przedstawiamy w tabeli. To zestawienie uwzględnia wady i zalety poszczególnych komponentów, ich konkurencyjność oraz kompleks glebowy. Pamiętajmy komponując własną mieszankę, że gatunek bardziej agresywny zawsze dominuje i po zbiorze plonu udział ziarna tego gatunku może być znacznie większy niż oczekujemy. Mieszanka powinna składać się z dwóch gatunków, a jeśli ma być to mieszanka złożona z trzech gatunków, minimalny udział każdego komponentu powinien wynosić 25%, a podstawą takiej mieszanki zawsze powinien być owies.
Co najmniej jeden gatunek użyty w mieszance powinien mieć wymagania odpowiadające stanowisku, warunkom glebowym i wodnym. Na najsłabszych glebach, w gospodarstwach, gdzie zmianowanie jest wadliwe i występuje duży udział zbóż w strukturze zasiewów, ze względów fitosanitarnych w mieszance powinien występować owies w ilości co najmniej 35% mieszanki siewnej. Gatunek użyty w mieszance i najlepiej plonujący na danym stanowisku powinien stanowić minimum 50% jej składu, ale nie więcej niż 75%. Jeżeli z różnych przyczyn mieszanki zbożowej nie możemy wysiać w optymalnym terminie – musimy zmienić jej skład i proporcje. Do opóźnionego siewu najlepiej jest użyć mieszanki jęczmienia z owsem, przy czym udział jęczmienia powinien wynosić 60 do 75% (im późniejszy siew, tym więcej jęczmienia).
Udział jęczmienia w mieszance zbożowej powinien być jak największy
Podobnie jak zboża jare w czystym siewie, również ich mieszanki powinny być wysiane jak najwcześniej. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe. Pamiętajmy, że najbardziej na opóźnienie siewu reagują mieszanki, w których składzie dominuje owies, pszenica i pszenżyto. Mniejszą reakcją na opóźniony siew odznaczają się mieszanki z udziałem jęczmienia. Jeżeli siew mieszanki będzie opóźniony – udział jęczmienia w mieszance powinien być możliwie jak największy (60 do 75%).
Ważną rolę plonotwórczą spełnia w agrotechnice mieszanek zbożowych nawożenie. W przypadku fosforu i potasu dawki zawsze powinny wynikać z zasobności gleb w te składniki. Biorąc pod uwagę to, że pod mieszanki przeznacza się zwykle gorsze stanowiska, powinniśmy na 1 ha zastosować do 60 kg P2O5 i do 80 kg K2O. Dawka azotu nie powinna być wyższa niż 80 kg N/ha. Za optymalne i efektywne dawki azotu w przypadku mieszanek uznaje się dawki w przedziale 50 – 70 kg N/ha. Przy czym 60% tej dawki najlepiej jest zastosować przed siewem i resztę w fazie strzelania w źdźbło.
Najważniejsze stabilne plonowanie mieszanki na lata
Wieloletnie badania i obserwacje pokazują, że najwyższe plony ziarna z hektara dać może mieszanka owsa z pszenżytem, pszenicy z pszenżytem i owsa z pszenicą. Może, ale nie jest to regułą. Dla rolnika bardziej istotna powinna być stabilność plonowania mieszanki w latach. Najlepszą stabilnością plonowania w latach charakteryzują się mieszanki jęczmienia z owsem, owsa z pszenżytem i jęczmienia z pszenicą.
Biorąc pod uwagę te dwa swoiste rankingi, mieszanką, która daje wysokie plony i charakteryzuje się zarazem stabilnością plonowania w latach jest owies z pszenżytem. Wadą tego połączenia jest najpóźniejszy ze wszystkich kombinacji termin zbioru. Pamiętajmy jednak, że na stanowisku, na którym problemem jest owies głuchy wykluczyć należy niestety uprawę mieszanek zbożowych z udziałem owsa.
Najlepszym partnerem w mieszankach zbożowych dla jęczmienia jest owies
Jęczmień jary jest najbardziej agresywnym partnerem w mieszankach zbożowych. Krzewi się szybko i silnie, dobrze wykorzystując i gospodarując wodą. Dominuje w mieszankach z owsem albo pszenicą, wykształcając w takim połączeniu dorodniejsze kłosy i ziarno niż w siewie czystym. Najlepszym partnerem dla jęczmienia jest owies. Dzięki najlepszemu wśród zbóż gospodarowaniu zapasami wody przy opóźnionych siewach mieszanek udział jęczmienia powinniśmy zwiększyć nawet do 75%.
Owies jest najlepszym komponentem w mieszankach na najsłabszych, lekko kwaśnych glebach. Jest ważnym komponentem mieszanek w każdej kombinacji, ale najlepsze warunki wzrostu znajduje przy boku pszenicy – wtedy wykształca dorodniejsze wiechy i ziarno, niż w siewie czystym. W mieszankach z jęczmieniem ustępuje temu gatunkowi – wykształca mniejsze wiechy, ale ziarno dorodniejsze niż w siewie czystym. W sąsiedztwie pszenżyta rośnie dobrze. W warunkach posusznych zawsze ustępuje roślinie towarzyszącej, co wynika z dużego apetytu owsa na wodę.
Pszenica jara ma niestety największe wymagania glebowe i pokarmowe ze zbóż jarych i dlatego jest komponentem mieszanek o najmniejszym znaczeniu praktycznym. Na glebach średnich można ją uprawiać w mieszance z pszenżytem. Dobrym partnerem jest oczywiście owies, ale pszenica w jego sąsiedztwie wykształca mniejsze kłosy niż w siewie czystym. Pszenica najgorzej znosi partnerstwo jęczmienia – przegrywa rywalizację o wodę i przestrzeń życiową. Taka mieszanka jest też wadliwa ze względów fitosanitarnych (choroby płodozmianowe).
Pszenżyto jare dobrze rośnie i plonuje w mieszankach zbożowych. Podstawową wadą tego gatunku jest późne dojrzewanie. Najlepiej uprawiać jest pszenżyto z owsem i pszenicą. Połączenie z jęczmieniem jest dobre, ale bardzo ryzykowne (jęczmień dojrzewa najszybciej ze zbóż jarych, pszenżyto najpóźniej). Decydując się na taki wariant należałoby wybrać najpóźniejsze odmiany jęczmienia i najwcześniej dojrzewające odmiany pszenżyta.
Normy wysiewu zbóż w kg/ha w mieszankach zbożowych | |
Kompleks glebowy | Warianty mieszanek (wysiew ziarna w kg/ha) |
Pszenny dobry | jęczmień oplewiony (63–68) + pszenica (117–123) |
jęczmień nagoziarnisty (68–72) + pszenica (118–125) | |
jęczmień oplewiony (40–42) + pszenica (73–76) + owies oplewiony (56–59) | |
Żytni bardzo dobry | jęczmień oplewiony (66–70) + pszenica (120–126) |
jęczmień nagoziarnisty (72–75) + pszenica (122–127) | |
jęczmień oplewiony (42–44) + pszenica (78–82) + owies nagoziarnisty (54–58) | |
jęczmień oplewiony (42–45) + pszenica (76–78) + owies oplewiony (58–62) | |
pszenica (118–123) + owies oplewiony (96–100) | |
Żytni dobry i pszenny wadliwy | jęczmień oplewiony (66–70) + owies nagoziarnisty (88–92) |
jęczmień oplewiony (68–72) + owies oplewiony (95–100) | |
jęczmień oplewiony (45–47) + owies nagoziarnisty (56–60) + pszenżyto (80–83) | |
Żytni słaby i zbożowo-pastewny słaby | jęczmień oplewiony (69–73) + owies nagoziarnisty (90–95) |
jęczmień oplewiony (74–77) + owies oplewiony (101–105) | |
jęczmień oplewiony (47–50) + owies nagoziarnisty (58–63) + pszenżyto (84–87) | |
jęczmień oplewiony (47–50) + owies oplewiony (64–68) + pszenżyto (84–87) | |
Ważne zasady w plonowaniu mieszanek zbożowych
Podobnie jak w przypadku uprawy zbóż w czystym siewie, komponentami mieszanek zbożowych powinno być ziarno kwalifikowane dobrych odmian, oczyszczone, odpylone i zaprawione przed wysiewem.
Pamiętajmy, że gatunek zbożowy bardziej agresywny zawsze dominuje i po zbiorze plonu udział ziarna tego gatunku może być znacznie większy niż oczekujemy.
Mieszanka powinna składać się z dwóch gatunków, a jeśli ma być to mieszanka złożona z trzech gatunków, minimalny udział każdego komponentu powinien wynosić 25%, a podstawą takiej mieszanki powinien być owies.
Co najmniej jeden gatunek użyty w mieszance powinien mieć wymagania odpowiadające stanowisku, warunkom glebowym i wodnym.
Na najsłabszych glebach, w gospodarstwach, gdzie zmianowanie jest wadliwe i występuje duży udział zbóż w strukturze zasiewów, ze względów fitosanitarnych w mieszance powinien występować owies w ilości co najmniej 35% mieszanki siewnej (pod warunkiem, że stanowisko jest wolne od owsa głuchego).
Gatunek użyty w mieszance i najlepiej plonujący na danym stanowisku powinien stanowić minimum 50% jej składu, ale nie więcej niż 75%.
Jeżeli z różnych przyczyn mieszanki zbożowej nie możemy wysiać w optymalnym terminie – musimy zmienić jej skład i proporcje. Do opóźnionego siewu najlepiej jest użyć mieszanki jęczmienia z owsem, przy czym udział jęczmienia powinien wynosić 60 do 75% (im późniejszy siew, tym więcej jęczmienia).
Składnikami mieszanek powinny być odmiany najlepiej wypadające w doświadczeniach PDO i odporne na choroby. W przypadku jęczmienia warto wybierać do mieszanek odmiany o dłuższej słomie.
Marek Kalinowski
Zdjęcie Główne: Marek Kalinowski
Marek Kalinowski
Zdjęcie Główne: Marek Kalinowski
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a