Wprowadzenie w tematykę rolnictwa regenatywnego

Po tym wstępie prof. Marek Marks z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie wyjaśniał, czy rolnictwo regeneratywne to moda czy potrzeba? Jak mówił – regeneracja, czyli odbudowa, odtworzenie, odzyskanie utraconych właściwości po zastosowaniu odpowiednich (regenerujących) zabiegów. Rolnictwo regeneratywne to takie rolnictwo, którego głównym celem jest odtworzenie i utrzymanie potencjału plonotwórczego gleby, a szerzej – agroekosystemów poprzez prowadzenie takiej produkcji rolniczej, która nie szkodzi środowisku przyrodniczemu. Rolnictwo regeneratywne, to przede wszystkim rolnictwo charakteryzujące się ujemnym śladem węglowym (z ang. Carbon Negative Agriculture), przyczyniające się do sekwestracji węgla w glebie.

Nadrzędnym zadaniem tego typu gospodarowania jest odpowiednia (prawidłowa) gospodarka materią organiczną gleby, poprawa właściwości bio-fizykochemicznych i wzrost potencjału plonotwórczego gleby, produkcja wysokiej jakości żywności i paszy, ochrona gleby, wody i powietrza przed skażeniami, szczególnie pochodzenia rolniczego, ograniczenie nakładów materiałowych (środki ochrony roślin, nawozy mineralne itd.), oszczędność energii, zwiększenie bioróżnorodności agroekosystemów, kształtowanie kulturowego krajobrazu rolniczego. Rolnictwo regeneratywne wykorzystuje szereg założeń z systemu rolnictwa integrowanego, ekologicznego, permakultury (samoregulujące się systemy rolnicze na wzór ekosystemów naturalnych) i rolnictwa precyzyjnego.

Jerzy Czembor z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowy Instytut Badawczy podkreślił kluczowe znaczenie różnorodności biologicznej w rozwoju systemów rolnictwa regeneratywnego, a dr Stanisław Świtek z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu opowiedział o odnoszących sukcesy gospodarstwach regeneratywnych w świecie.

"Zielony Ład" odpowiedzią na problemy związane z klimatem

Rolnictwo zrównoważone, którego cele pokrywają się z rolnictwem regeneratywnym są wyzwaniem, ale i szansą. Jak mówił dr Jerzy Próchnicki, również reprezentujący Polskie Stowarzyszenie Zrównoważonego Rolnictwa ASAP – holistyczne myślenie jest kluczem do zrównoważonego rozwoju i sukcesu w rolnictwie. Naprawy, czyli regeneracji wymagają ważne teraz i w przyszłości cztery najważniejsze zasoby Ziemi: gleba, woda, bioróżnorodność i powietrze (szerzej klimat).

Tę część wydarzenia zakończyła prezentacja dr. Radosława Kowalskiego z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Państwowej Akademii Nauk w Olsztynie, który przedstawił najnowsze osiągnięcia technologiczne i koncepcyjne w dziedzinie rybołówstwa regeneracyjnego na świecie. Wiem – nasi Czytelnicy to rolnicy, a nie rybacy, ale ten wykład był niezwykle ciekawy i pokazujący potencjał ekosystemów wodnych dla ziemi. Ekosystemy wodne dostarczają aż 50% tlenu na ziemi, a 16% spożywanego globalnie białka pochodzi z wody. Ekosystemy wodne są w kryzysie i są zagrożone globalnym ociepleniem. Znikają rafy koralowe, coraz częściej zakwitają sinice. Nadzieją na odciążenie naturalnych ekosystemów wodnych jest tzw. akwakultura i rybactwo regeneratywne wykorzystujące komercyjne wylęgarnie ryb (odbudowa populacji ryb jest konieczna), doskonalące metody oczyszczania wód. To w Polsce się dzieje. Prowadzona jest restytucja troci i łososia, jesiotra ostronosego, a rzeki i jeziora są zarybiane cennymi gatunkami ryb odpowiednimi dla akwenu. Wyzwaniem przy zarybianiu jest nauczenie ryb unikania drapieżników w wodach naturalnych. Ten ciekawy temat szerzej jeszcze opiszemy. Każdy z nas wie, że można wytresować psa, ale ryby? Tak, są różne systemy szkolenia przeciwdrapieżniczego.

Polscy rolnicy wdrażają

– Farma Lubuskie Angusowo powstała w 2015 roku – mówi Tomasz Jakiel. – Jako inżynier telekomunikacji, z doświadczeniem w pracy w branży telekomunikacji mobilnej postanowiłem zainwestować zaoszczędzone środki pieniężne w farmę, jakiej w Polsce nigdzie wcześniej nie widziałem. Podróżując po świecie, miałem możliwość oglądania różnych rozwiązań, na które wcześniej się w naszym kraju nie natknąłem. Głównym naciskiem, przyświecającym farmie była odbudowa gleby, a tym samym zwiększenia plonowania. Z uwagi na to, że cała nasza rodzina to typowe mieszczuchy, nie zważaliśmy na różne podszepty.

– Wam się nie uda, gdzie rolnictwo dla was? – tylko ochoczo zabraliśmy się do pracy. Przez ponad rok przed uruchomieniem farmy dokładnie ją projektowaliśmy, dokonaliśmy wyboru rodzajów zwierząt oraz metody ich obsługi. Efektem tego jest dzisiejsza farma Lubuskie Angusowo.

Farma Lubuskie Angusowo, o której wiele informacji można znaleźć w Internecie, w dniu dzisiejszym to ok. 18 ha podzielonych na 31 kwater. Jedną z głównych zasad, którą kieruje się rodzina jest bioróżnorodność oraz integracja zwierząt. Filarem prowadzonej produkcji odzwierciedlonej w nazwie gospodarstwa jest stado zarodowe bydła rasy angus czerwony, ale są też kozy, świnie i drób.

”Bale grazing” – to się sprawdza

W pozostałości po paszy objętościowej, która została po „bale grazing”, wiosną można wsiać zestaw roślin biodynamicznych, jednorocznych. Mieszanka używana przez gospodarza zapewnia maksymalną ilość biomasy, przy jednoczesnym silnym wpływie na profil i poprawę właściwości gleby. Ta mieszanka, w której gatunki tworzą piętrowy i uzupełniający się system korzeniowy składa się z: koniczyny aleksandryjskiej – 5% (2,25 kg), koniczyny krwistoczerwonej – 5% (2,25 kg), rzodkwi japońskiej – 3% (1,35 kg), lnu – 10% (4,5 kg), grochu siewnego pastewnego – 10% (4,5 kg), wyki – 15% (6,75 kg), bobiku – 10% (4,5 kg), owsa – 30% (13,5 kg), słonecznika – 2% (1 kg), gorczycy – 4% (2 kg) i rzodkwi oleistej – 6% (2,7 kg).

Ważnym elementem stosowany na farmie jest rotacyjny wypas stad zwierząt. Stąd wspomniany na wstępie podział gospodarstwa na 31 kwater.

Świnia na wypasie?

Zapewne wielu rolników zastanawia się, czy rozwiązania stosowane w gospodarstwie Lubuskie Angusowo są opłacalne. Jak pokazał na konferencji Tomasz Jakiel – tak, a podstawą dobrego wyniku finansowego są niskie koszty prowadzenia hodowli (poprzez tanią, mobilną infrastrukturę), niskie koszty nawożenia (całkowita rezygnacja z nawozów sztucznych, ale i wapnowania co jest możliwe dzięki ustabilizowaniu procesów glebowych), niskie koszty dystrybucji towarów (sprzedaż lokalna), wyższe ceny uzyskiwane poprzez sprzedaż bezpośrednią.

– Dzięki zasadom gospodarki regeneratywnej jesteśmy w stanie utrzymać niskie koszty oraz zwiększyć przychody, co daje nam wyższy zysk. W przypadku naszej farmy za dotychczasowe miesiące roku 2020 (do listopada): koszty wyniosły 55 949 zł, przychody 168 523 zł, a zysk 112 574 zł, co daje ok. 6250 zł/ha.

• Rasa mangalica jest idealna do wypasu pastwiskowego, ale z niego nie korzysta, bo nie może w związku z wymogami bioasekuracji związanymi z chorobą ASF

Marek Kalinowski
Zdjęcia:  Marek Kalinowski