Z artykułu dowiesz się
- Jak wygląda chowacz podobnik ?
- Jakie szkody powoduje chowacz podobnik ?
- Jakie odmiany są zagrożone przez chowacza podobnika ?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Chowacz podobnik - objawy, zwalczanie i minitoring
31.03.2020autor: Marek Kalinowski
Kilka gatunków małych (długości 2–4 mm), ciemno zabarwionych chrząszczy chowaczy z charakterystycznymi ryjkami (stąd nazwa rodziny – ryjkowcowate) atakuje rośliny rzepaku w kilku okresach jego wegetacji. Biologię chowaczy łodygowych (brukwiaczka i czterozębnego) już przypominaliśmy. Dziś kilka ważnych informacji o chowaczu podobniku.
Chowacz podobnik, według źródeł naukowych, podobnie jak stonka ziemniaczana, został zawleczony do Europy z Ameryki Północnej. Gdyby chowacz podobnik nie miał partnera wykorzystującego jego obecność i potęgującego uszkodzenia łuszczyn, w pojedynkę nie powodowałby znacznych strat. Ale takiego partnera ma, a jest nim oczywiście pryszczarek kapustnik.
Cechy rozpoznawcze chowacza podobnika
Chowacz podobnik jest chrząszczem wielkości 2,5–3 mm, czarnym, ale z powodu owłosienia wydaje się szary. Głowa ryjkowato wydłużona oraz czułki i odnóża są czarne. Na pokrywach skrzydeł są paski równej szerokości z łuskowatymi włoskami (szare) ułożonymi w rzędy.
r e k l a m a
Składane przez samice w łuszczynach jaja są białe, błyszczące i owalne, długości ok. 0,5 mm. Larwy chowacza podobnika są beznogie, długości 4–5 mm, białe, łukowato wygięte z jasnobrązową głową. Poczwarka szkodnika jest biała, długości ok. 4 mm.
Obok rzepaku ozimego i jarego do roślin żywicielskich chowacza podobnika zalicza się: rzepik, gorczyca, warzywa kapustne, rzodkiew, rzodkiewka i inne kapustne dziko rosnące, szczególnie z dużymi łuszczynami.
- Samice chowacza podobnika składają po jednym jaju do młodych, delikatnych łuszczyn, długości 1–3 cm. Współczesne odmiany rzepaku mają łuszczyny bardziej delikatne od starych odmian populacyjnych i m.in. to wpływa na rosnącą szkodliwość chowacza podobnika. Badania naukowe potwierdzają, że stosowanie niektórych biostymulatorów np. zawierających tytan, ogranicza uszkodzenia łuszczyn. Prawdopodobnie wynika to z wpływu tych preparatów na twardość łuszczyn
Chowacz podobnik wykształca jedno pokolenie
Chowacz podobnik zimuje w wierzchniej warstwie gleby pod ściółką. Wychodzi wiosną i przelatuje na plantacje rzepaku, gdy ten jest w fazie tworzenia się pąków kwiatowych, a temperatura osiągnie ok. 13 st. C. Po odbyciu żeru uzupełniającego samice wygryzają otwór w ściance młodych jeszcze delikatnych łuszczyn i składają jaja. Po 8–9 dniach wylęga się larwa i żeruje i na zalążkach nasion. Co ciekawe – samice po złożeniu jaja znaczą łuszczynę substancją feromonową, co zapobiega wewnętrznej konkurencji tego gatunku i składaniu jaj do tej samej łuszczyny przez inne samice chowacza podobnika.
Wewnątrz łuszczyny żeruje tylko jedna larwa, niszcząc zwykle do 5 zawiązków nasion. Uszkodzone łuszczyny pozostają zamknięte, przedwcześnie żółkną i są lekko zdeformowane. Dorosłe larwy opuszczają łuszczyny i przepoczwarczają się w glebie. W lipcu i sierpniu pojawiają się młode chrząszcze. Chowacz podobnik wykształca jedno pokolenie w roku. Otwory w łuszczynach wydrążone przez chowacza podobnika są drogą do składania jaj przez dużo bardziej szkodliwego pryszczarka kapustnika, ale też drogą porażania przez szarą pleśń.
Chowacz podobnik preferuje wczesne odmiany rzepaku
Późno kwitnące rzepaki w znacznie mniejszym stopniu odczuwają szkody wyrządzane przez chowacza podobnika, niż kwitnące wcześnie. Wskazują na tę zależność przeprowadzone w Instytucie Ochrony Roślin badania. Wykazały one duże różnice w stopniu uszkadzania odmian rzepaku ozimego przez wszystkie ważniejsze szkodniki: chowacza brukwiaczka, chowacza czterozębnego, słodyszka rzepakowego, chowacza podobnika, pryszczarka kapustnika, chowacza galasówek i śmietkę kapuścianą.
Odmiany rzepaku ozimego bardzo wcześnie wznawiające wegetację po okresie zimy są w większym stopniu uszkadzane przez chowacze łodygowe. Słodyszek rzepakowy w większym stopniu uszkadza odmiany, które zakwitają w terminie późniejszym. Szkodniki łuszczynowe, czyli chowacz podobnik i pryszczarek kapustnik w mniejszym stopniu uszkadzają odmiany, które zakwitają później.
- W jednej łuszczynie żeruje jedna larwa chowacza podobnika i gatunek ten dba o to, aby ograniczyć wzajemną konkurencję o pokarm. Łuszczynę ze złożonym jajem samice znaczą substancją feromonową. To sygnał dla innych samic, aby poszukały wolnych łuszczyn
Monitoring kluczowy w walce z szkodnikiem
Progiem szkodliwości wskazującym na konieczność wykonania zabiegu insektycydowego jest stwierdzenie obecności 4 chrząszczy chowacza podobnika na 25 roślinach. Zanim sięgniemy po chemię pamiętajmy, że liczebność i szkody wyrządzane przez chowacza podobnika można zmniejszyć przez stosowanie izolacji przestrzennej od innych roślin krzyżowych i warzyw kapustnych oraz wysiewanie odmian późno zakwitających.
Obserwacje chowacza podobnika w celu określenia progu szkodliwości prowadzimy na przełomie kwietnia i maja (BBCH 60–69) i pomocne jest w tym utrzymanie monitoringu za pomocą żółtych naczyń. Ten monitoring powinien być wspomagany lustracją roślin.
W zależności od wielkości pola, powinniśmy analizować 100–150 roślin w różnych punktach plantacji, oddalonych od siebie o około 20 m. W jednym punkcie powinniśmy analizować po 10 roślin strząsając chrząszcze chowacza podobnika z pąków kwiatowych i kwiatów na dużą, białą kartkę papieru. Jednocześnie powinniśmy kontrolować pryszczarka kapustnika – najlepiej za pomocą czerpaka entomologicznego. Chowacz najczęściej nalatuje na rzepak od strony lasów
Zabiegi brzegowe są skuteczne przy zwalczaniu niektórych szkodników i są przy tym znacznie tańsze od wykonywanych na całej plantacji. Zanim sięgniemy po insektycyd pamiętajmy, że środki ochrony roślin należy stosować w sposób bezpieczny dla środowiska – zgodnie z etykietą. W ochronie rzepaku ozimego do działań takich należy zaliczyć wybór środków chemicznych działających wybiórczo, co zapobiega niszczeniu populacji owadów pożytecznych (pszczoły, biedronki, biegaczowate) oraz zmniejszaniu różnorodności ekosystemów rolniczych.
Niezwykle ważnym i jednocześnie ekonomicznym rozwiązaniem jest ograniczenie powierzchni chronionej, przez stosowanie zabiegów brzegowych. Takie właśnie zabiegi są uzasadnione przy zwalczaniu chowacza podobnika. Najczęściej nalatuje na rzepak od strony lasów i dlatego szczególną uwagę w monitoringu i zwalczaniu trzeba zwrócić na brzegi plantacji przylegające do zadrzewień.
Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski
Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a