Z artykułu dowiesz się
- Jakie uszkodzenia rzepaku wskazują na żer chowacza czterozębnego?
- Z jakim innym gatunkiem chrząszcza często współwystępuje na rzepaku?
- Kiedy i w jaki sposób najlepiej zwalczać chowacza czterozębnego?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Chowacz czterozębny – objawy, monitoring i zwalczanie
26.02.2020autor: Marek Kalinowski
Zaraz po chowaczu brukwiaczku na plantacje rzepaku ozimego nalatuje chowacz czterozębny. Jego naloty są najczęściej rozciągnięte w czasie, co utrudnia uchwycenie optymalnego terminu zabiegu. Bywa, że kulminacyjna jego liczebność zbiega się z momentem ataku słodyszka rzepakowego.
Zabieg zwalczający chowacza czterozębnego powinien być wykonany właśnie w momencie kulminacyjnego wzrostu liczebności szkodnika. W praktyce część jego populacji zwalczają zabiegi celowane w chowacza brukwiaczka, a część przy okazji zabiegów na słodyszka rzepakowego.
Biała plamka na przedpleczu jest cechą charakterystyczną chowacza czterozębnego
Chrząszcz chowacza czterozębnego ma długość 2,5–3 mm, jest brązowy z szarozielonym odcieniem, łuskowato owłosiony. Na górnej stronie między pokrywami skrzydeł przy przedpleczu (za tarczą szyjną) ma jasną plamkę, która jest zasadniczą cechą odróżniającą ten gatunek od innych chowaczy.
Odnóża chowacza czterozębnego są barwy czerwonożółtej do rdzawobrązowej. Samiec ma cały ryjek owłosiony, a samica tylko w części nasadowej. Jajo jest białe, owalne, długości 0,5 mm. Larwy są beznogie, zakrzywione do wewnątrz, białawe, z żółtobrązową głową, długości 4–5 mm. Poczwarka jest biała, długości do 4 mm.
r e k l a m a
- Z terminem kwitnienia wiąże się presja wiosennych szkodników rzepaku i tę wiedzę trzeba wykorzystywać jako element integrowanej ochrony roślin
Chowacz czterozębny zimuje w ściółce liściastej lub iglastej oraz w glebie na głębokości do 8 cm. Pojawia się na polach rzepaku kilka dni później niż chowacz brukwiaczek. Po odbyciu żeru uzupełniającego następuje składanie jaj w wygryzione jamki na ogonkach liściowych lub nerwach głównych.
Po upływie 6–11 dni wylęgają się larwy. Larwy żerują w ogonkach liściowych, nerwach głównych, łodygach i w brązowych od odchodów chodnikach przemieszczają się w kierunku korzenia. Po 3–4 tygodniach rozwoju wygryzają w pobliżu szyjki korzeniowej otwór, przez który wypadają do gleby i tam na głębokości 2 do 4 cm przepoczwarczają się. Młode chrząszcze wychodzą pod koniec czerwca i w lipcu i po krótkim żerowaniu szukają miejsc zimowania.
- Larwy chowacza czterozębnego żerujące w ogonkach liściowych, nerwach głównych i łodygach sukcesywnie przemieszczają się w kierunku do korzenia i to w pobliżu szyjki korzeniowej należy szukać wygryzionych przez nie otworów, przez które wypadają ostatecznie do gleby na przepoczwarczenie. Miejsca uszkodzeń są bramą dla infekcji sprawców chorób grzybowych rzepaku
Z powodu braku skrzywień i zniekształceń łodyg wykrycie szkód powodowanych przez chowacza czterozębnego może być dość trudne. Straty w plonach mogą wynieść ponad 20% z powodu łamania i wylegania uszkodzonych roślin. Sucha wiosna zwiększa straty plonu nasion. Wydrążone w dolnej części łodygi otwory stanowią bramę dla wtórnych infekcji wywoływanych przez suchą zgniliznę kapustnych, zgniliznę twardzikową, szarą pleśń i wertycyliozę.
Zabieg należy wykonać w momencie kulminacyjnym liczebności szkodnika
Zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin, chowacza czterozębnego zwalczamy po przekroczeniu progu szkodliwości, tj. – po stwierdzeniu 20 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub 6 chrząszczy na 25 roślinach. Najczęściej termin ten zbiega się ze zwalczaniem jednocześnie słodyszka rzepakowego. Obserwacje nalotów chowacza czterozębnego prowadzimy na przełomie marca i kwietnia (BBCH 25–39). Tak, jak przy chowaczu brukwiaczku, tak i przy chowaczu czterozębnym większego nasilenia uszkodzeń należy spodziewać się tam, gdzie w poprzednich latach szkodnik występował w większym nasileniu.
Chowacz czterozębny pojawia się w rzepaku później od brukwiaczka, często o zaledwie kilka dni. To wszystko zależy od temperatury. Przy nagłym ociepleniu wiosennym może pojawić się równocześnie. Dlatego zabieg chemiczny przeciwko chrząszczom przeprowadza się na ogół bardzo wcześnie, zaraz po nalocie na plantacje rzepaku, jeszcze przed składaniem jaj przez chrząszcze, na podstawie progu szkodliwości. Kilka dni po zabiegu (szczególnie przy ciepłej pogodzie) należy wznowić kontrolę liczebności chrząszczy w celu ustalenia potrzeby drugiego zabiegu. Jak już wspomniałem, naloty chowacza czterozębnego potrafią być bardzo rozciągnięte w czasie i generalnie zabieg powinno się wykonać w momencie kulminacyjnego wzrostu liczebności szkodnika.
Środki ochrony roślin należy stosować zgodnie z załączoną do nich etykietą, a opryskiwanie należy wykonać zgodnie z sygnalizacją, po przekroczeniu progu szkodliwości chowacza czterozębnego. Zabiegi przeciwko chowaczowi czterozębnemu zwalczają również pierwsze naloty słodyszka rzepakowego.
- Problemem w zwalczaniu chowacza (widoczny jeden osobnik z prawej, lecz równie dobrze może to być czekający na młode łuszczyny chowacz podobnik) przy jednoczesnej obecności na plantacji słodyszka rzepakowego (kryją się w kwiatach na środku zdjęcia) bywa właściwy dobór insektycydu
Sąsiedztwo danej uprawy i jej termin kwitnienia są istotne w zapobieganiu skutków żerownaia
Różnice terminu kwitnienia między odmianami rzepaku nie są duże (ok. 4 dni), ale ma to duże znaczenie w kontekście nalotów i szkód wyrządzanych przez szkodniki. Ponadto zagrożenie plantacji rzepaku szkodnikami wiosennymi będzie większe, jeżeli w sąsiedztwie uprawiane są inne rośliny kapustowate albo jeżeli rzepak uprawiany jest w monokulturze i rok temu wystąpił nasilony atak szkodników. Badania przeprowadzone w Instytucie Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu wskazują na duże różnice w stopniu uszkadzania odmian rzepaku ozimego w zależności od tempa wznawiania wiosennej wegetacji i najbardziej od terminu ich kwitnienia. Swoje indywidualne upodobania w tym zakresie mają wszystkie ważniejsze szkodniki: chowacz brukwiaczek, chowacz czterozębny, słodyszek rzepakowy, chowacz podobnik i pryszczarek kapustnik.
Ze względu na te zależności, w rejonach o dużym zagrożeniu ze strony chowacza brukwiaczka i chowacza czterozębnego do uprawy zaleca się wybierać odmiany późno wznawiające wegetację wiosenną. W przypadku spodziewanej dużej presji słodyszka rzepakowego lepiej sprawdzą się odmiany wcześnie wznawiające wegetacją wiosną i wcześnie zakwitające. Mimo że żerowanie chrząszczy słodyszka początkowo następuje głównie na odmianach wcześnie wznawiających wegetację i kwitnących, to największe szkody słodyszek wyrządza na plantacjach z odmianami późno kwitnącymi, o dłuższym okresie pąkowania. Inaczej sprawy mają się z chowaczem podobnikiem i pryszczarkiem kapustnikiem. Jeżeli spodziewana jest ich duża presja należy wybierać do uprawy późno zakwitające mieszańce rzepaku. Wiedząc o tych zależnościach warto brać je pod uwagę w obserwacjach polowych i przy planowaniu zabiegów zwalczania szkodników.
- Przykładem ciekawego rozwiązania hodowlanego ograniczającego presję szkodników rzepaku jest zmiana barwy kwiatów. Taką populacyjną odmianą rzepaku jarego wyhodowanego w Danii o bladych, białawych kwiatach jest Lyside (odmiana z lewej). To oczywiście starsza odmiana, której już nie spotkamy, a archiwalne zdjęcie pochodzi z Dni Pola w Gurczu z 2012 r. Był to rok wzmożonego zainteresowania rzepakiem jarym po znacznych wymarznięciach zimą 2012 r. Odmiana Lyside o średnio późnym okresie dojrzewania charakteryzowała się silnym wigorem wiosennym, wyjątkową zdrowotnością i bardzo wysokim potencjałem plonotwórczym. Barwa kwiatów czyniła tę odmianę mniej atrakcyjną dla szkodników, zwłaszcza dla słodyszka rzepakowego i w efekcie wpływa na możliwość ograniczenia ilości oprysków insektycydowych
Zdjęcia: Marek Kalinowski
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a