Zespół składający się z posłów Solidarnej Polski, wraz z ministrem sprawiedliwości Zbigniewem Ziobro na czele, złożył projekt ustawy o tytule „o transparentności finansowania organizacji pozarządowych” w Sejmie. W treści uzasadnienia projektu dowiadujemy się, że: ,,Przejrzystość finansowania powinna być jedną z naczelnych reguł funkcjonowania organizacji pozarządowych (NGO). Działanie na rzecz dobra wspólnego na zasadzie non-profit, bazujące na wykorzystaniu zaufania społecznego do tego rodzaju aktywności publicznej, wymaga pełnej transparentności. Ma to znaczenie zwłaszcza teraz, w dobie postępującej globalizacji i dynamicznego wzrostu znaczenia sektora pozarządowego w życiu publicznym”

Niedopatrzenie w regulacjach

Nieodzowność wprowadzenia przepisów o takim brzmieniu miała swoje źródło również w aktualnie występującej w polskich przepisach luki prawnej, którą można posłużyć się do prowadzenia działalności lobbingowej zarówno podmiotów rządowych jak i pozarządowych, organizacji pozarządowych, oraz wywierania wpływu na życie publiczne w Polsce w sposób zarówno pośredni jak i bezpośredni. Skutkiem będzie uproszczenie dla obywateli wyrażania aktywności obywatelskiej, bez ukierunkowania jej przez podmioty obce w sposób nieświadomy, co nie rzadko jest sprzeczne z faktycznym interesem samych obywateli.

Zgodnie z opinią twórców ustawy, ma to znaczącą wartość w przypadku, gdy korporacje ponadnarodowe konkurują ze sobą w sposób zacięty, oraz są zainteresowani oddziaływaniem na politykę gospodarczą państw. Udoskonali to również bezpieczeństwo narodowe oraz wyeliminuje niebezpieczeństwo, które istnieje z powodu działalności terrorystycznej, której finansowanie, ze względu na naturę sprawy, odbywa się w trybie ukrytym.

Nie można przeceniać sprawy bezpieczeństwa militarnego oraz wykorzystania luki w transparentności działalności organizacji pozarządowych przez Rosję oraz wykorzystanie tych organizacji do wywierania wpływu na opinię publiczną w obliczu konfliktu zbrojnego na Ukrainie i w Rosji.

Jakie obowiązki nałożono?

Posłowie Solidarnej Polski uważają, że to przedstawiciele NGO systematycznie podkreślają to, że zasada jawności ma fundamentalne znaczenie. To właśnie temu ma sprzyjać wprowadzenie obowiązku ujawniania przez organizacje pozarządowe informacji dotyczących wsparcia i w wsparciu otrzymanym od podmiotu zagranicznego- Nowe regulacje będą gwarancją dobrych praktyk organizacji pozarządowych i realizacją ich postulatów w tym zakresie. Zapewnią też społeczeństwu większą wiedzę o działalności NGO. Obywatele mają prawo wiedzieć, skąd pochodzą fundusze danej organizacji non-profit - czy np. z darowizn i drobnych składek, czy z dofinansowania zagranicznego – dowiadujemy się od autorów projektu.

W treści aktu prawnego sformułowane zostaną zasady oraz techniki prowadzenia rejestru wpłat oraz rejestru umów, ujawniania informacji o pomocy, źródłach finansowania projektów źródłach przychodów, kosztach i kategoriach prowadzonej działalności przez organizacje pozarządowe, w tym przez organizacje pożytku publicznego.

Równolegle, treść projektu przypuszcza nałożenie nowych powinności tylko na duże pozarządowe organizacje, których przychód ze statutowej działalności za rok obrotowy poprzedni, który przekroczył odpowiednio 250 000 zł i 1 000 000 zł. Małe podmioty, które osiągają przychody niższe niż 250 000 zł nie zostaną objęte projektowanymi regulacjami.

Wysokie kary pieniężne!

Aby należyte wykonanie obowiązków, które zostało nałożone przez przepisy ustawy było zabezpieczone, przewidziano kary pieniężne. W sytuacji, kiedy obowiązki zostaną zrealizowane w sposób nienależyty, lub nie zostaną wcale wykonane, Dyrektor Narodowego Instytutu Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego wyznaczy organizacji termin trzydziestu dni na to, aby przekazać dane o źródłach finansowania projektów. Gdy wyznaczony okres czasu minie, a obowiązek nie zostanie wykonany, Dyrektor Narodowego Instytutu w drodze decyzji administracyjnej będzie wymierzał karę pieniężną. Karą będzie suma pieniędzy w przedziale 3 000 do 50 000 zł. W sytuacji, kiedy dany podmiot nie dokona zapłaty wyznaczonej sumy w terminie, Dyrektor Narodowego Instytutu wystąpi do KRS o likwidację i wykreślenie takiej organizacji z rejestru.

USA jako model?

Takie regulacje można zauważyć w użyciu prawnym w innych krajach. W niejednym działają przepisy, dzięki którym posunięcia organizacji pozarządowych są przejrzyste. Najlepszym przykładem jest obowiązująca ustawa FARA wprowadzona w 1938 roku, o solidnym położeniu w systemie prawnym USA, która zakłada między innymi informowanie o finansowaniu organizacji pozarządowych.

WK