Prezydencja portugalska podjęła intensywne wysiłki na rzecz osiągnięcia porozumienia o przyszłej Wspólnej Polityce Rolnej. Trójstronny kompromis między Komisją, Radą, a Parlamentem został osiągnięty 25 czerwca 2021 r., co zostało potwierdzone na posiedzeniu unijnej Rady ds. Rolnictwa kilka dni później.

 

Jak oceniamy ten kompromis?

Rząd skierował właśnie do Sejmu dokument zatytułowany „Informacja dla Sejmu i Senatu RP o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie styczeń-czerwiec 2021 r. (przewodnictwo Portugalii w Radzie Unii Europejskiej)”. Z jego treści jasno wynika, że jak to bywa w negocjacjach są rzeczy, które nam się podobają oraz takie, które krytykujemy.

 

Co oceniamy pozytywnie?

Do rozstrzygnięć postulowanych przez Polskę w ramach zaliczamy:

• nowy model wdrażania WPR.

Przyjęto korzystne rozstrzygnięcia, które zapewniają państwom członkowskim elastyczne zasady planowania i rozliczania realizacji planów strategicznych WPR. Dzięki temu programowanie planów strategicznych będzie obarczone mniejszym ryzykiem błędów; zmniejszone zostanie też ryzyko utraty środków przy rozliczaniu wydatków. PE odstąpił od pozostawienia elementów starego systemu opartego na badaniu przez KE zgodności wydatków z przepisami UE;

• transfer środków między filarami WPR.

Przyjęte ustalenia są zgodne z ustaleniami przyjętymi w ramach Wieloletnich Ram Finansowych, co w przypadku Polski oznacza możliwość transferu do 30% budżetu II filara na płatności bezpośrednie od kampanii 2023 r.

• definicja aktywnego rolnika

Definicja ma być stosowana obowiązkowo, ale zgodnie z wnioskami Polski, rolnicy otrzymujący wsparcie do wysokości 5 tys. EUR będą mogli zostać automatycznie uznani za aktywnych;

• limit wydatków na płatności związane z produkcją.

Pozytywnie należy ocenić ustalenia w sprawie poziomu finansowania płatności związanych z produkcją, (13% +2%), choć powiazanie tego wsparcia z ramową dyrektywą wodną jest nieuzasadnione.

• płatność redystrybucyjna i płatność dla młodego rolnika.

Pozytywnie należy ocenić kompromis dotyczący płatności redystrybucyjnej i płatności dla młodego rolnika. Zaproponowane przepisy pozostawiają państwom członkowskim wystarczającą elastyczność, co umożliwi zapewnienie odpowiedniego wsparcia dla gospodarstw rodzinnych i zmian pokoleniowych z uwzględnieniem lokalnych potrzeb i specyfiki.

• przejściowe wsparcie krajowe

Będzie utrzymane na kolejne lata i możliwa będzie aktualizacja okresu referencyjnego dla przyznawania tego wsparcia. 

• limit wydatków środowiskowych w II filarze.

Poziom wydatków środowiskowych II filara WPR był dla Polski istotną kwestią. Wstępne propozycje PE wskazywały na limit na poziomie 37%. Ostatecznie nie przekroczy 35%. Dodatkowo do limitu wydatków na środowisko w 50% będzie wliczane wsparcie dla gospodarstw położonych na obszarach ONW. Procent ten został podwyższony w stosunku do wyjściowej propozycji KE o 10 %.

• normy GAEC

Pozytywnie oceniamy stosowanie derogacji od stosowania normy GAEC 9 oraz GAEC 8 w gospodarstwach do 10 ha gruntów ornych.

• handel rolno-spożywczy z krajami trzecimi i sektor cukru.

Częścią kompromisu są wspólne oświadczenia Rady, PE i KE w sprawach handlowych i w sprawie sektora cukru. Polska opowiadała się za wzmocnieniem siatki bezpieczeństwa i ochrony przed importem z krajów trzecich, i te oświadczenia wychodzą naprzeciw naszym oczekiwaniom.

 

Co oceniamy krytycznie?

Końcowe ustalenia dotyczące reformy WPR na lata 2023-2027, które Polska ocenia krytycznie:

• dostosowanie planów strategicznych do Zielonego Ładu.

Zapisy dotyczące uwzględniania w planach strategicznych Zielonego Ładu co prawda nie odwołują się do skwantyfikowanych celów strategii „Od pola do stołu” oraz Bioróżnorodności ,ale będą wymagały dostosowania już przyjętych planów strategicznych do celów ww. strategii po 2025 r.

• GAEC 9

Kompromis nie zadawala nas odnośnie wdrożenia tej normy. Ustalenie obowiązkowego odsetka gruntów ornych tylko na obszary nieprodukcyjne będzie utrudniał gospodarstwom rolnym realizację tej normy i może prowadzić do konieczności wyłączenia części gruntów rolnych z produkcji, co w konsekwencji może wpłynąć na pogorszenie sytuacji ekonomicznej gospodarstw.

• warunkowość społeczna.

Polska była przeciwna bardzo ambitnym propozycjom PE w zakresie powiązania wsparcia WPR z przestrzeganiem prawa pracy w ramach warunkowości społecznej. Kompromis wprowadza uproszczone podejście, które wdrożone będzie od 2025 r. i będzie w dużej mierze oparte o istniejące rozwiązania krajowe.

 

WK