Glifosat jest substancją czynną zatwierdzoną przez Komisję Europejską do stosowania w środkach ochrony roślin, której termin zatwierdzenia został przedłużony do dnia 15 grudnia 2022 r. Tym samym, wciąż możliwe jest utrzymanie i wydawanie w państwach członkowskich nowych zezwoleń dla środków ochrony roślin zawierających glifosat.

Odnowienie zezwolenia

Obecnie w Polsce trwa proces przeglądu zezwoleń wydanych na podstawie poprzednich warunków zatwierdzenia substancji czynnej glifosat. Władze decydują o odnowieniu lub też braku odnowienia zezwolenia, jeżeli środki te nie spełniają nowych wymagań (art. 29 rozporządzenia nr 1107/2009).

Wycofanie z obrotu środków ochrony roślin zawierających glifosat

Z obrotu wycofane zostały środki ochrony roślin zawierające w swoim składzie glifosat, które dodatkowo zawierały budzący największe wątpliwości naukowe składnik tj. polietoksylowaną aminę łojową (POE). Ponadto, do etykiet herbicydów z tą substancją czynną wprowadzono, tam gdzie ma to zastosowanie, zakaz stosowania na terenach publicznie dostępnych czyli w parkach i ogrodach publicznych, na terenach sportowych, rekreacyjnych, na terenach szkół, przedszkoli, żłobków oraz placówek opieki zdrowotnej, a także zmodyfikowano zapisy odnośnie zastosowań przedzbiorczych.

– Jednocześnie zwracam uwagę, że substancja czynna glifosat podlega ponownej ocenie w celu ewentualnego zatwierdzenia do stosowania w środkach ochrony roślin. Jeżeli ocena ta wykaże zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt lub środowiska zostaną podjęte działania mające na celu ograniczenie stosowania lub wycofanie tej substancji z palety środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu i stosowania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – napisała w odpowiedzi na interpelację posłanki Agnieszki Hanajczyk z klubu Koalicji Obywatelskiej, wiceminister rolnictwa Anna Gembicka.

Urzędowe kontrole żywności

Resort rolnictwa zapewnia, że cały czas prowadzi urzędowe kontrole żywności.

W roku 2019 Państwowa Inspekcja Sanitarna zbadała ogółem 2 624 próbek żywności pod kątem pozostałości pestycydów, w tym 1 694 próbki produktów pochodzenia krajowego, 520 próbek produktów pochodzących z krajów Unii Europejskiej oraz 369 próbek z krajów trzecich. W przypadku 41 próbek nie udało się ustalić kraju pochodzenia. Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości środków ochrony roślin (po uwzględnieniu niepewności wyniku) stwierdzono w 54 próbkach produktów krajowych (3,2%).

Analiza próbek pasz

Z kolei z danych Inspekcji Weterynaryjnej z 2019 r. wynika, że wśród 1 309 analizowanych próbek pasz, wszystkie były zgodne z wymaganiami.

W ramach nadzoru nad prawidłowością stosowania środków ochrony roślin w 2019 r. inspektorzy Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa przeprowadzili 23 296 kontroli. W ramach tych kontroli przebadano pod kątem pozostałości środków ochrony roślin 3 228 próbek płodów rolnych. Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości zastosowanych środków ochrony roślin stwierdzono w 117 próbkach (3,6%).

– Produkowana w Polsce żywność znajduje się zatem pod stałą kontrolą, gwarantującą bezpieczeństwo konsumentów. Stwierdzane nieprawidłowości są eliminowane, a żywność niespełniająca wymagań bezpieczeństwa jest – jeżeli ma to zastosowanie w danym przypadku - wycofywana z obrotu – konkluduje resort rolnictwa.

Ale jednocześnie MRiRW stwierdza, że w związku z sygnałami dotyczącymi nieprawidłowości w stosowaniu glifosatu, w szczególności do desykacji w uprawach, w których nie jest on dopuszczony do stosowania, w 2021 r. przewidziano skontrolowanie w tym zakresie dodatkowych próbek ziarna zbóż oraz gryki.

Priorytetem jest bezpieczeństwo żywnościowe

Resort rolnictwa zapewnia, że podstawowym zadaniem jest bezpieczeństwo żywnościowe obywateli. Ochrona roślin przed chorobami, szkodnikami i chwastami jest przy tym nieodzownym elementem produkcji roślinnej, warunkującym spełnienie powyższego celu.

– Niezależnie od powyższego zgodzić się należy, że konieczne jest dążenie do ograniczenia stosowania chemicznych środków ochrony roślin do niezbędnego minimum oraz dalszego ograniczania ryzyka związanego ze stosowaniem tych preparatów – podkreśliła wiceminister A. Gembicka.

W Polsce dokumentem strategicznym określającym cele w zakresie redukcji ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin jest „Krajowy plan działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin”.

Celem jest integrowana produkcja i nie tylko

Kluczowym celem dla Polski w związku z realizacją pierwszego Krajowego planu działania było upowszechnienie ogólnych zasad integrowanej ochrony roślin oraz zapobieganie zagrożeniom związanym ze stosowaniem środków ochrony roślin. Pełne wdrożenie zasad integrowanej ochrony roślin, w szczególności poprzez promowanie niechemicznych metod ochrony roślin, pozwala bowiem na zmniejszenie zależności produkcji roślinnej od preparatów chemicznych.

Kolejny Krajowy planu działania stawia kolejne cele. W ramach programu zaplanowano 13 działań:

• doskonalenie systemu szkoleń w zakresie środków ochrony roślin
• ograniczanie ryzyka związanego ze sprzedażą środków ochrony roślin
• upowszechnianie w społeczeństwie wiedzy o środkach ochrony roślin
• zapewnienie sprawności technicznej sprzętu przeznaczonego do stosowania środków ochrony roślin
• ograniczanie ryzyka związanego z agrolotniczymi zabiegami ochrony roślin
• ostrzeganie osób postronnych o zabiegach ochrony roślin
• środki ochrony środowiska wodnego i wody pitnej
• ograniczenie stosowania środków ochrony roślin na obszarach szczególnie wrażliwych
• wyeliminowanie zagrożeń na poszczególnych etapach wykonywania zabiegów ochrony roślin
• upowszechnianie integrowanej ochrony roślin
• analiza ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin
• utrzymanie efektywnego nadzoru nad obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin
• optymalizacja ochrony upraw małoobszarowych i ekologicznych.

WK