Choroby płuc najczęstszą przyczyną śmierci u cieląt powyżej miesiąca życia

Zapalenie płuc to złożona, wieloczynnikowa choroba, powodująca stan zapalny i uszkodzenie tkanek płuc i dróg oddechowych. I jak się okazuje, jest ona najczęstszą przyczyną śmierci cieląt powyżej pierwszego miesiąca życia, gdyż choroby płuc najczęściej pojawiają się właśnie w tym okresie, czemu sprzyja budowa ich układu oddechowego. Płuca cieląt są stosunkowo małe w stosunku do wielkości ciała. Cielę rodzi się z niezupełnie wykształconymi płucami. Ich wzrost i rozwój trwa do 4 tygodnia po urodzeniu, a całkowite ukształtowanie płuca następuje dopiero w 12.–13. miesiącu życia. Płuca cieląt podzielone są na wiele segmentów-płatków, które nie łączą się ze sobą. Gdy nastąpi zapalenie płatka, czynniki zakaźne blokują wymianę gazową i unieczynniają go. Dodatkowo małe nozdrza ograniczają przepływ powietrza i sprawiają, że do oddychania cielę musi włożyć dużo wysiłku. Aby zaopatrzyć się w tlen cielęta muszą głęboko i bardzo intensywnie oddychać, a tym samym wdychają wiele szkodliwych gazów i mikroorganizmów. Warto wiedzieć, że zdrowe cielę wykonuje 30–40 oddechów na minutę.

Jakie czynniki odpowiadają za pojawienie się chorób układu oddechowego w cielętniku?

Za występowanie zapalenia płuc odpowiedzialne są przede wszystkim patogeny zakaźne, jak np. wirusy IBR czy BVD, ale schorzenie wywołać mogą także czynniki środowiskowe takie jak:

• zbyt duże zagęszczenie,
• wilgoć,
• przeciągi,
• niedostateczna wentylacja,
• nagła zmiana dawki np. przy odsadzeniu,
• mieszanie cieląt z różnych grup wiekowych,
• mieszanie cieląt z różnych grup wiekowych,
• zbyt duża ilość interwencji jednocześnie jak np. odsadzenie i dekornizacja przeprowadzane w tym samym czasie.

Konsekwencją trwającego w płucach stanu zapalnego są klasyczne objawy niewydolności oddechowej:

• kaszel, duszności,
• przyspieszony i pytki oddech,
• często śluzowy lub ropny wyciek z nosa,
• spadek apetytu
• wysoka – sięgająca nawet 40°C – gorączka.

Zmiany w płucach znacząco wpływają na przyrosty cieląt i ich dalszy rozwój

Stan zapalny powoduje uszkodzenia tkanki płucnej oraz obrzęk pęcherzyków, a jak naukowo potwierdzono, zmiany w płucach mają bardzo duży wpływ na rozwój, a szczególnie na przyrosty cieląt. W badaniach wykazano, że zwierzęta bez zmian w płucach rosły średnio 1,58 kg/dzień. Z kolei cielęta z dużymi, aktywnymi zmianami w tkance płucnej przyrastały 1,17 kg/dzień.

Co robić, gdy podejrzewamy syndrom oddechowy u cielęcia ?

W przypadku podejrzenia choroby układu oddechowego należy natychmiast rozpocząć leczenie, a chore sztuki odizolować. Jeżeli w stadzie choruje ok. 10% cieląt, to leczeniu powinny być poddane wszystkie sztuki. Podstawą leczenia chorób płuc są antybiotyki o przedłużonym działaniu, które uzupełnia się preparatami wspomagającymi. Pomimo szybko podjętej terapii leczenie chorób płuc u cieląt jest trudne. Dlatego najważniejsza jest tutaj profilaktyka polegająca na zapewnieniu optymalnych warunków utrzymania, unikania przeciągów, stresu, wilgoci oraz błędów żywieniowych.

• Zalecanym elementem profilaktyki schorzeń układu oddechowego cieląt jest szczepienie krów lub jałówek, które pozwala na zmniejszenie przypadków schorzenia w pierwszych 3 miesiącach życia cieląt

Profilaktyka BRD u cieląt

Najprostszą metodą zabezpieczenia cielęcia przed patogenami jest sucha dezynfekcja kojców przeprowadzana 2–3 razy w tygodniu. Ogromne znaczenie profilaktyczne ma również zapewnienie w cielętniku ruchu powietrza i odpowiedniej wilgotności. Warunek ten jest spełniony, gdy w cielętniku możemy swobodnie oddychać i wyczuwalny jest ruch powietrza. Najważniejszym jednak elementem profilaktyki zachorowań cieląt nie tylko na choroby układu oddechowego jest oczywiście dostarczenie siary. Pobrane wraz z nią ciała odpornościowe zabezpieczają młody organizm przed zakaźnymi patogenami. Gdy po porodzie osesek otrzyma siarę złej jakości lub pobierze ją zbyt późno, możemy spodziewać się zaburzeń w powstawaniu odporności biernej, a tym samym zwiększa się ryzyko zachorowalności.

Beata Dąbrowska
Zdjęcie: Beata Dąbrowska

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 41/2021 na str. 52. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR:  Zamów prenumeratę.